Przydomowy kompostownik a prawo do odbierania bioodpadów

Nie wszystkie bioodpady nadają się do kompostowania. Istnieją np. odpady niepodatne na rozkład w warunkach przydomowego kompostowania lub sezonowe nadwyżki, przekraczające pojemność kompostownika. Gmina musi zapewnić właścicielom nieruchomości możliwość pozbywania się bioodpadów w punktach selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, nawet jeśli deklarowali kompostowanie. Sprawa dotycząca przyjmowania bioodpadów od właścicieli nieruchomości prowadzących kompostownię była przedmiotem sporu między samorządem a Wojewodą. Uchwała wyłączająca możliwość przyjmowania bioodpadów została uchylona jako sprzeczna z prawem.

Tematyka: kompostownik, bioodpady, gmina, selektywna zbiórka, kompostowanie, uchwała, Wojewoda, WSA, Gliwice, prawo, odbieranie, przyjmowanie, odpady komunalne

Nie wszystkie bioodpady nadają się do kompostowania. Istnieją np. odpady niepodatne na rozkład
w warunkach przydomowego kompostowania lub pojawiają się ich sezonowe nadwyżki, przekraczające
pojemność kompostownika. W takich warunkach gmina jest obowiązana zapewnić właścicielom tych
nieruchomości możliwość pozbywania się bioodpadów w punktach selektywnej zbiórki odpadów
komunalnych, bez względu na wcześniejsze deklaracje kompostowania tych odpadów w przydomowych
kompostownikach.
WSA w Gliwicach zajął się sprawą dotyczącą przyjmowania bioodpadów od właścicieli nieruchomości, którzy
jednocześnie prowadzą kompostownię. Spór na tym tle rozgorzał, kiedy jeden z lokalnych samorządów dokonał
zmiany w uchwale w sprawie Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy, w której wyłączono
możliwość przyjmowania bioodpadów przez punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. W rozstrzygnięciu
nadzorczym Wojewoda uznał taką regulację za bezpodstawną i uchylił ją w całości jako sprzeczną z art. 4 ust. 2 pkt.
1 lit. b), w związku z art. 3 ust. 2 pkt. 6, ust. 2c ustawy z 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
(t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1297; dalej: CzystGmU), w związku z art. 7 Konstytucji RP.
Wojewoda zwrócił uwagę, że ustawodawca konsekwentnie posługuje się właściwymi pojęciami w zakresie
gospodarowania odpadami komunalnymi, a mianowicie rozróżnia „zbieranie i odbieranie” od „zbierania
i przyjmowania”, co wynika z art. 4 ust. 2 pkt. 1 lit. a) i lit. b) CzystGmU. Skoro art. 3 ust. 2d CzystGmU zwalnia pod
pewnymi warunkami gminę z zapewnienia odbierania bioodpadów (odpadów, o których mowa w art. 4 ust. 2 pkt. 1 lit.
a) CzystGmU), to nie można rozciągać tego zwolnienia na przyjmowanie w punkcie selektywnej zbiórki odpadów
komunalnych (odpadów, o których mowa w art. 4 ust. 2 pkt. 1 lit. b) CzystGmU). O zaniechaniu przyjmowania
w punkcie mowa jest bowiem wyłącznie w art. 3 ust. 2c CzystGmU, a zatem przyjmowania można zaniechać, gdy
w pełni realizowane jest odbieranie, w tym przypadku odbieranie bioodpadów „u źródła”. Z kolei gdy gmina nie
zapewnia pełnego odbierania (a w tym przypadku na podstawie przedmiotowej uchwały bioodpady nie są w pełni
odbierane „u źródła” od właścicieli), to zaniechanie jednoczesnego przyjmowania bioodpadów w punkcie selektywnej
zbiórki odpadów jest niedopuszczalne.
Organ nadzoru dodał, że jednocześnie nie można uznać, że wobec właścicieli nieruchomości, którzy zdecydowali się
na kompostowanie bioodpadów, zachodzi przesłanka pełnego odbierania tych odpadów „u źródła”. Nie wszystkie
bioodpady, które powstają na nieruchomości, można bowiem kompostować (np. odpady niepodatne na rozkład
w warunkach przydomowego kompostowania lub sezonowych nadwyżek przekraczających pojemność
kompostownika). W takich sytuacjach gmina jest zobowiązana zapewnić właścicielowi możliwość pozbywania się
bioodpadów bez względu na to, czy właściciel nieruchomości zadeklarował kompostowanie tych bioodpadów
w kompostownikach przydomowych.
Gmina zaskarżyła rozstrzygnięcie nadzorcze. W ocenie samorządu prawidłowa wykładnia przepisu art. 3 ust. 2c
CzystGmU prowadzi do wniosku, iż gmina może nie zapewnić przyjmowania bioodpadów przez punkt selektywnego
zbierania odpadów komunalnych, jeżeli zapewniła możliwość pozbywania się odpadów ulegających biodegradacji
w inny sposób, np. poprzez nieodpłatne dostarczenie przez gminę kompostowników i zapewnienie możliwości
kompostowania.
WSA w Gliwicach, rozpatrując powyższą sprawę, nie zgodził się z opinią samorządu. W wyroku z 10.8.2022 r., II
SA/Gl 861/22, Organ przychylił się do stanowiska Wojewody. Sąd uznał, że uchwała, którą uchwaliła Rada Gminy,
„nie zapewnia pełnego odbierania «u źródła» od właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi
jednorodzinnymi bioodpadów, stąd prawidłowo Organ nadzoru stwierdził, iż jednoczesne zaniechanie przyjmowania
bioodpadów w punkcie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych jest niedopuszczalne. Wobec właścicieli
nieruchomości, którzy zdecydowali się na kompostowanie odpadów, nie zachodzi przesłanka pełnego odbierania
tych odpadów «u źródła». Zasadnie przy tym Organ nadzoru podniósł, iż nie wszystkie bioodpady nadają się do
kompostowania, tzn. są np. odpady niepodatne na rozkład w warunkach przydomowego kompostowania lub
pojawiają się sezonowe nadwyżki tych odpadów, przekraczające pojemność kompostownika. W takich warunkach
gmina jest obowiązana zapewnić właścicielom tych nieruchomości możliwość pozbywania się bioodpadów
w punktach selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, bez względu na wcześniejsze deklaracje kompostowania
tych odpadów w przydomowych kompostownikach”.

Wyrok WSA w Gliwicach z 10.8.2022 r., II SA/Gl 861/22

Wojewoda uznał, że gmina nie może jednocześnie zaniechać przyjmowania bioodpadów w punkcie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, jeśli nie zapewnia pełnego odbierania bioodpadów "u źródła". Wyrok WSA w Gliwicach potwierdził decyzję Wojewody, stwierdzając, że nie wszystkie bioodpady nadają się do kompostowania i gmina musi zapewnić właścicielom możliwość pozbywania się tych odpadów w punktach selektywnej zbiórki odpadów komunalnych.