Limit zwolnienia z VAT do 200.000 zł odrębny dla spółki cywilnej i wspólnika

Spółka cywilna jako podatnik VAT ma odrębny limit zwolnienia z podatku do 200.000 zł dla wspólników prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Interpretacja wydanej przez Dyrektora KIS stanowi, że obroty spółki cywilnej nie sumują się z obrotami wspólnika, a oba podmioty są traktowane jako odrębni podatnicy VAT.

Tematyka: spółka cywilna, podatek VAT, limit zwolnienia, odrębni podatnicy, interpretacja indywidualna, nadużycie prawa, klauzule unikania opodatkowania, kontrola podatkowa

Spółka cywilna jest podatnikiem VAT. Jeśli wspólnicy spółki cywilnej prowadzą odrębnie jednoosobową
działalność gospodarczą i są z tego tytułu podatnikami, należy traktować ich dla celów VAT odrębnie.
Oznacza to m.in., że dotyczy ich m.in. także odrębny limit zwolnienia podmiotowego z VAT do wysokości
obrotu 200.000 zł. Kwota obrotu osiągana przez spółkę cywilną nie podlega więc (chociażby
proporcjonalnemu) kumulowaniu z obrotem wspólnika takiej spółki osiąganego w ramach JDG.
Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931, dalej:
VATU), zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie
przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty
podatku. Jeżeli podatnik rozpoczyna w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych, próg
kwotowy ustalany jest proporcjonalnie (art. 113 ust. 9 VATU).
Osobliwą cechą podatku VAT jest to, że podatnikiem może być m.in. także spółka cywilna. Nie jest więc tak, że
w przypadku takiej formy prowadzenia działalności podatnikiem VAT są niejako „z automatu” wspólnicy tworzący taką
spółkę. Inna sprawa, że wspólnicy mogą niezależnie prowadzić działalność gospodarczą jednoosobową i być
w związku z tym podatnikiem z innego zupełnie tytułu. Mamy wówczas dwóch odrębnych podatników (spółkę cywilną
i wspólnika), których na gruncie VAT należy rozpatrywać odrębnie. Ze wszelkimi tego konsekwencjami. Niektóre
z nich mogą być pozytywne.
Czego dotyczyła sprawa
Podatnik prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Korzysta przy tym ze zwolnienia z podatku VAT, zgodnie
z art. 113 VATU. W planach podatnika jest dodatkowo także zawiązanie spółki cywilnej. Będzie ona zajmować się
zbliżoną działalnością do tej, którą podatnik prowadzi jednoosobowo. Jednoosobowa działalność gospodarcza będzie
więc prowadzona przez podatnika jednocześnie ze spółką cywilną. Spółka cywilna również zamierza korzystać ze
zwolnienia z art. 113 VATU. Podatnik postanowił potwierdzić, w jaki sposób powinien kalkulować limit zwolnienia
podmiotowego w przypadku takiego oto zdublowania.
Dyrektor KIS rozstrzygnął sprawę wydając interpretację indywidualną z 21.10.2022 r., 0112-KDIL1-
2.4012.454.2022.1.AS. Organ przypomniał, że podatnikami podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne
nieposiadające osobowości prawnej, do których zalicza się między innymi spółki cywilne, oraz osoby fizyczne. Tak
więc na gruncie VAT zarówno otwierana przez podatnika spółka cywilna, jak i prowadzona jednoosobowa działalność
gospodarcza, będą działać jako odrębni podatnicy w rozumieniu art. 15 ust. 1 VATU. A zatem, podmioty te dokonując
czynności podlegających opodatkowaniu będą odrębnymi podatnikami, dokonującymi sprzedaży we własnym
zakresie. Odrębnie należy więc traktować ich czynności.
Mając to na uwadze, wartości sprzedaży dokonywanej przez podatnika w ramach jednoosobowej działalności
gospodarczej nie należy sumować ze sprzedażą dokonywaną przez spółkę cywilną. Nie ma znaczenia to, że
w spółce cywilnej będą wykonywane tożsame czynności. Limit zwolnienia będzie więc odrębny dla jednoosobowej
działalności gospodarczej i spółki cywilnej.

Komentarz
To dość zdroworozsądkowa interpretacja. Limit zwolnienia z VAT odrębnych podatników należy ustalać odrębnie.
Odrębność taka powinna być zresztą brana pod uwagę w sposób pełny. Wyobraźmy sobie, że spółka cywilna dwóch
wspólników (50/50) osiąga obrót roczny na poziomie 180.000 zł. Z kolei wspólnik w ramach swojej jednoosobowej
działalności gospodarczej osiągnął 120.000 zł rocznie. Przyjmując, że nie rozmawiamy o podmiotach
rozpoczynających działalności w trakcie roku, obydwaj podatnicy (wspólnik i spółka cywilna) mogą korzystać ze
zwolnienia z VAT na podstawie art. 113 ust. 1 VATU. W szczególności nie jest tak, że do limitu jednoosobowej
działalności gospodarczej zalicza się kwoty sprzedaży przypadającej na wspólnika w ramach spółki cywilnej
(wówczas w naszym akademickim przykładzie byłoby to 120.000 + 90.000 zł a więc powyżej progu).
Rozdzielność wspólnika od spółki cywilnej na gruncie VAT jest ciekawym zjawiskiem zwłaszcza w kontekście
omawianego zwolnienia obrotowego. Tym bardziej, jeśli przedmiot działalności w ramach spółki cywilnej
niespecjalnie odbiega od działalności prowadzonej jednoosobowo. Musimy w tym miejscu wspomnieć o dwóch
często niedocenianych przepisach. Art. 5 ust. 4 VATU stanowi, że w przypadku wystąpienia nadużycia prawa,
dokonane czynności opodatkowane wywołują jedynie takie skutki podatkowe, jakie miałyby miejsce w przypadku
odtworzenia sytuacji, która istniałaby w braku czynności stanowiących nadużycie prawa Przez nadużycie prawa

rozumie się dokonanie czynności w ramach transakcji, która pomimo spełnienia warunków formalnych
ustanowionych w przepisach ustawy, miała zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których
przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy (art. 5 ust. 5 VATU).
Gdyby (oczywiście czysto hipotetycznie) miało się okazać, że zawiązanie spółki cywilnej (odrębnego podatnika VAT)
miało na celu przede wszystkim osiągnięcie korzyści podatkowej (np. przedłużeniu możliwości korzystania ze
zwolnienia z VAT z uwagi na poziom obrotu, organy podatkowe mogą sięgnąć po wspomniane wyżej klauzule
unikania opodatkowania. A wtedy może okazać się, że nadal to jednoosobowo prowadzący działalność gospodarczą
podatnik dokonuje sprzedaży. „Odtwarzana” jest bowiem sytuacja, w której spółka cywilna nie powstaje. A to
oznacza, że podatnik powinien „wejść w buty” podatnika VAT czynnego ze wszelkimi konsekwencjami. Przede
wszystkim, powinien on zacząć płacić podatek.
W takich jak opisywana sytuacjach podatnicy powinni więc zadbać o uzasadnienie biznesowe zawiązania nowego
podmiotu (spółki cywilnej). Przedstawienie takiego uzasadnienia jest oczywiście możliwe (dobrym powodem może
być rozwój biznesu i konieczności korzystania ze wsparcia wspólnika, do tanga w postaci spółki cywilnej trzeba co
najmniej dwojga). Co więcej, zgodnie z art. 14b § 5b pkt 3 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U.
z 2021 r. poz. 1540, dalej: OrdPU), odmawia się, w drodze postanowienia, wydania interpretacji indywidualnej
w zakresie tych elementów stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, co do których istnieje uzasadnione
przypuszczenie, że mogą stanowić nadużycie prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 VATU. To, że omawiana
interpretacja została wydana wcale nie oznacza jednak, że organy podatkowe nie „zainteresują się” tego rodzaju
sytuacją. Warto być na takie zainteresowanie przygotowanym.

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 21.10.2022 r., 0112-KDIL1-2.4012.454.2022.1.AS

Odrębność podmiotów VAT oraz konieczność uzasadnienia biznesowego zawiązania nowego podmiotu, takiego jak spółka cywilna, są kluczowe w kontekście zwolnienia podmiotowego z VAT. W przypadku nadużyć prawa podatkowego organy podatkowe mogą sięgnąć po klauzule unikania opodatkowania, dlatego ważne jest przygotowanie na ewentualne kontrole.