Odszkodowanie w przypadku dużego opóźnienia lotu łączonego
Trybunał uznał, że pasażerowi przysługuje odszkodowanie za opóźniony lot łączony zgodnie z rozporządzeniem 261/2004, nawet jeśli loty obsługują różni przewoźnicy. Istotne jest wystawienie jednego biletu i faktury na łączną cenę przez biuro podróży. Sprawa dotyczyła opóźnienia ostatniego lotu z Filadelfii do Kansas City o ponad cztery godziny. TS potwierdził, że pojęcie "lotu łączonego" obejmuje operację składającą się z kilku lotów różnych przewoźników, połączonych przez biuro podróży.
Tematyka: ods. lotnicze, odszkodowanie, opóźniony lot, lot łączony, TS, Trybunał Sprawiedliwości, rozporządzenie 261/2004, pasażerowie, biuro podróży
Trybunał uznał, że pasażerowi przysługuje odszkodowanie za opóźniony lot łączony zgodnie z rozporządzeniem 261/2004, nawet jeśli loty obsługują różni przewoźnicy. Istotne jest wystawienie jednego biletu i faktury na łączną cenę przez biuro podróży. Sprawa dotyczyła opóźnienia ostatniego lotu z Filadelfii do Kansas City o ponad cztery godziny. TS potwierdził, że pojęcie "lotu łączonego" obejmuje operację składającą się z kilku lotów różnych przewoźników, połączonych przez biuro podróży.
Trybunał uznał, że pasażerowi przysługuje odszkodowanie, zgodnie z rozporządzeniem 261/2004, za opóźniony lot łączony, nawet jeśli ten lot jest złożony z lotów mających różnych obsługujących przewoźników lotniczych. Istotne jest, aby biuro podróży wystawiło fakturę na łączną cenę oraz jeden bilet na te loty. Stan faktyczny W celu odbycia podróży ze Stuttgartu do Kansas City, B (pasażerka) zawarła z biurem podróży umowę pośrednictwa w postaci jednego biletu elektronicznego, wystawionego na lot ze Stuttgartu do Zurychu obsługiwany przez Swiss International Air Lines AG oraz na dwa loty, z Zurychu do Filadelfii i z Filadelfii do Kansas City, obsługiwane przez American Airlines Inc. (dalej jako: AA). Numer tego biletu znajdował się na kartach pokładowych dotyczących tych lotów. Ponadto, bilet wskazywał AA jako usługodawcę i zawierał jednolity numer rezerwacji (Filekey) dotyczący całej trasy. Biuro podróży wystawiło fakturę wskazującą jedną „cenę użytkownika” za całość trasy, a także za powrót z Kansas City do Stuttgartu przez Chicago i Londyn. Loty ze Stuttgartu do Zurychu oraz z Zurychu z Filadelfii odbyły się zgodnie z planem, natomiast przylot lotu z Filadelfii do Kansas City opóźnił się o ponad cztery godziny. Przed niemieckimi sądami flightright GmbH (spółka świadcząca pomoc prawną pasażerom linii lotniczych), na którą przeniesiono prawa wynikające z tego opóźnienia, domaga się od AA zapłaty odszkodowania w wysokości 600 EUR na podstawie art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91 (Dz.Urz. UE L z 2004 r. Nr 46, s. 1). Pytanie prejudycjalne Czy art. 2 lit. h) rozporządzenia 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „lotu łączonego” obejmuje operację transportową składającą się z kilku lotów wykonywanych przez różnych obsługujących przewoźników lotniczych, którzy nie są związani żadnym szczególnym stosunkiem prawnym, jeżeli te loty zostały połączone przez biuro podróży, które wystawiło na tę operację fakturę na łączną cenę oraz jeden bilet, w związku z czym pasażer odlatujący z lotniska znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego, który dotarł do miejsca docelowego ostatniego lotu z dużym opóźnieniem, może powołać się na prawo do odszkodowania na podstawie art. 7 rozporządzenia 261/2004? Stanowisko TS W art. 2 lit. h) rozporządzenia 261/2004 zdefiniowano pojęcie „miejsce docelowe” jako miejsce lądowania określone na bilecie przedstawionym na stanowisku kontrolnym lub, w przypadku lotów łączonych, miejsce lądowania ostatniego lotu danego pasażera (wyrok TS z 26.2.2013 r., C-11/11, Folkerts, EU:C:2013:106, pkt 34, 35). W rozumieniu tego przepisu pojęcie „lot łączony” odnosi się do dwóch lub większej liczby lotów, które stanowią jedną całość dla celów prawa pasażerów do odszkodowania przewidzianego w rozporządzeniu 261/2004. Jest tak w przypadku, gdy dwa loty lub ich większa liczba są przedmiotem jednej rezerwacji (wyrok TS z 31.5.2018 r., C- 537/17, , Wegener, EU:C:2018:361, pkt 18, 19). Natomiast pojęcie „rezerwacja” zostało zdefiniowane w art. 2 lit. g) rozporządzenia 261/2004 jako „fakt posiadania przez pasażera biletu lub innego dowodu potwierdzającego, że rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana”. Przyjęcia i rejestracji rezerwacji może dokonać zarówno przewoźnik lotniczy, jak i organizator wycieczek w rozumieniu lit. d) tego artykułu. Termin „bilet” w rozumieniu art. 2 lit. f) tego rozporządzenia obejmuje każdy materialny lub niematerialny dowód uprawniający do przewozu (postanowienie TS z 11.10.2021 r., C‑ 686/20, Vueling Airlines, EU:C:2021:859, pkt 28), wydany lub autoryzowany przez przewoźnika lotniczego albo przez jego autoryzowanego przedstawiciela. Z orzecznictwa TS wynika, że te pojęcia, w interesie wysokiego poziomu ochrony pasażerów, należy interpretować szeroko (wyrok TS z 4.10.2012 r., C-22/11, , Finnair, EU:C:2012:604, pkt 23). Zdaniem TS w odniesieniu do lotu łączonego, w rozumieniu art. 2 lit. h), stosowanie rozporządzenia 261/2004 należy oceniać w świetle pierwszego miejsca odlotu i miejsca docelowego tego lotu. Ponieważ to rozporządzenie ma zgodnie z art. 3 ust. 1 lit. a) w szczególności zastosowanie do pasażerów odlatujących z lotniska znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego, lot łączony z wylotem z takiego portu lotniczego jest objęty zakresem stosowania tego rozporządzenia (wyrok TS z 11.7.019 r., C-502/18, , České aerolinie, EU:C:2019:604, pkt 16, 18). W niniejszej sprawie jest bezsporne, że opóźnienie przekraczające cztery godziny w chwili przylotu dotyczyło wyłącznie ostatniego lotu, który odbywał się w całości poza terytorium Unii. Trybunał przyjął, że B posiadała bilet w rozumieniu art. 2 lit. f) rozporządzenia 261/2004, stanowiący dowód na to, że rezerwacja na całość trasy ze Stuttgartu do Kansas City została zaakceptowana i zarejestrowana przez organizatora wycieczek. Jednakże TS zaznaczył, że weryfikacji w tym zakresie powinien dokonać sąd odsyłający. W ocenie TS, z powyższym zastrzeżeniem, podstawę takiej operacji transportowej stanowi jedna rezerwacja, a zatem jest to „lot łączony”. Sąd odsyłający wskazywał, iż loty składające się na operację transportową rozpatrywaną w postępowaniu głównym miały różnych obsługujących przewoźników lotniczych, przy czym nie istniał między nimi żaden szczególny stosunek prawny. Jednakże TS podkreślił, że żaden przepis rozporządzenia 261/2004 nie uzależnia kwalifikacji lotu łączonego od istnienia szczególnego stosunku prawnego pomiędzy przewoźnikami lotniczymi obsługującymi w danym przypadku składające się nań loty (wyrok Wegener, pkt 22). Ponadto, taki dodatkowy warunek byłby sprzeczny z realizowanym przez to rozporządzenie celem polegającym na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony pasażerów, o którym mowa w motywie 1, ponieważ mógłby on ograniczyć przyznane pasażerom przez to rozporządzenie prawa, w tym w szczególności prawo do odszkodowania przysługujące im na podstawie art. 7 rozporządzenia 261/2004, jeżeli w chwili przylotu ich lot będzie miał duże, czyli wynoszące co najmniej trzy godziny opóźnienie (wyrok TS z 23.10.2012 r., C-581/10 i C-629/10, , Nelson i in., EU:C:2012:657, pkt 34, 40). Trybunał przypomniał również, że zgodnie z art. 13 rozporządzenia 261/2004 obsługujący przewoźnik lotniczy, który wykonywał loty składające się na dany lot łączony, może dochodzić odszkodowania od organizatora wycieczek lub innej osoby, z którą zawarł umowę, zgodnie z właściwym prawem krajowym. Tym samym rozporządzenie to nie stoi na przeszkodzie temu, by obsługujący przewoźnik lotniczy, który musiał wypłacić odszkodowanie przewidziane w omawianym rozporządzeniu, mógł dochodzić rekompensaty za to obciążenie finansowe, w szczególności od osoby, za której pośrednictwem bilety zostały wystawione, w przypadku uchybienia zobowiązaniom ciążącym na tej ostatniej (wyrok TS z 21.12.2021 r., C-146/20, , C‑ 188/20, C‑ 196/20 i C‑ 270/20, Azurair i in., EU:C:2021:1038, pkt 61). Reasumując TS orzekł, że art. 2 lit. h) rozporządzenia 261/2004 należy interpretować w ten sposób, iż pojęcie „lot łączony” obejmuje operację transportową składającą się z kilku lotów wykonywanych przez różnych obsługujących przewoźników lotniczych, którzy nie są związani żadnym szczególnym stosunkiem prawnym, jeżeli te loty zostały połączone przez biuro podróży, które wystawiło na tę operację fakturę na łączną cenę oraz jeden bilet. W związku z tym pasażer odlatujący z lotniska znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego, który dotarł do miejsca docelowego ostatniego lotu z dużym opóźnieniem, może powołać się na prawo do odszkodowania na podstawie art. 7 tego rozporządzenia. Komentarz W niniejszym wyroku Trybunał po raz kolejny doprecyzował reguły otrzymania przez pasażera odszkodowania przysługującego na podstawie art. 7 rozporządzenia 261/2004, w związku z co najmniej trzy godzinnym opóźnieniem lotu. I po raz kolejny Trybunał przyjął pro pasażerską interpretację przepisów tego rozporządzenia. Trybunał uznał bowiem w niniejszym wyroku, że dla uznania, iż chodzi o jedną rezerwację, wystarczy, że biuro podróży połączy loty obsługiwane przez różnych przewoźników lotniczych w jedną operację transportową i wystawi za nią pasażerowi fakturę na łączną sumę oraz jeden bilet elektroniczny. Co istotne, nie jest wymagany przy tym szczególny stosunek prawny pomiędzy tymi przewoźnikami lotniczymi. Tym samym pasażer jest uprawniony do otrzymania odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, nawet jeżeli ten przewoźnik, nie uczestnicząc w rezerwacji lub jej potwierdzeniu, pozwala, aby pośrednik lub organizator wycieczek przyjął oraz zarejestrował taką rezerwację. Ponadto z niniejszego wyroku wynika, że pasażerowi przysługuje prawo do ww. odszkodowania, nawet jeśli opóźnienie miało miejsce wyłącznie podczas ostatniego lotu, który odbywał się w całości poza terytorium UE. Istotne jest, aby miejsce wylotu znajdowało się na terytorium państwa członkowskiego. Wyrok TS z 6.10.2022 r., C-436/21, , Flightright (Transport lotniczy ze Stuttgartu do Kansas City)
Trybunał przypomniał, że pasażer ma prawo do odszkodowania nawet za opóźnienie ostatniego lotu spoza UE. Wniosek o odszkodowanie może być skierowany do obsługującego przewoźnika, niezależnie od braku szczególnego stosunku prawnego między przewoźnikami. Wyrok ten potwierdza pro pasażerską interpretację przepisów.