Środki z dotacji zdeponowane w upadłym banku – brak kolizji polskich przepisów z regulacjami unijnymi
TSUE stwierdził, że przepisy prawa unijnego nie stoją na przeszkodzie unormowaniom krajowym, które nie przewidują możliwości wyłączenia z masy upadłości upadłego banku zdeponowanych w nim środków, wcześniej otrzymanych przez posiadacza rachunku tytułem dotacji w ramach programów współfinansowanych z budżetu UE. Wyrok wyznaczył kierunek, który należy obrać w podobnych przypadkach pojawiających się w postępowaniach upadłościowych.
Tematyka: TSUE, prawo unijne, upadłość banku, dotacje, regulacje krajowe, środki unijne, finansowanie UE, wyłączenie masy upadłościowej
TSUE stwierdził, że przepisy prawa unijnego nie stoją na przeszkodzie unormowaniom krajowym, które nie przewidują możliwości wyłączenia z masy upadłości upadłego banku zdeponowanych w nim środków, wcześniej otrzymanych przez posiadacza rachunku tytułem dotacji w ramach programów współfinansowanych z budżetu UE. Wyrok wyznaczył kierunek, który należy obrać w podobnych przypadkach pojawiających się w postępowaniach upadłościowych.
TSUE stwierdził, że przepisy prawa unijnego nie stoją na przeszkodzie unormowaniom krajowym, które nie przewidują możliwości wyłączenia z masy upadłości upadłego banku zdeponowanych w nim środków, wcześniej otrzymanych przez posiadacza rachunku tytułem dotacji w ramach programów współfinansowanych z budżetu UE. Wyrok wyznaczył kierunek, który należy obrać w podobnych przypadkach pojawiających się w postępowaniach upadłościowych. Dla pobierających tzw. dotacje w ramach programów przewidujących zaangażowanie ekonomiczne z budżetu UE płynie z kolei sygnał, aby środki unijne deponować w możliwie najbardziej bezpiecznym miejscu. Upadłość banku, któremu zostały powierzone środki, może bowiem doprowadzić do jeszcze poważniejszych następstw aniżeli utrata środków. Stan faktyczny Gmina W. przystąpiła do umów o dofinansowanie. Zawarła je z władzami krajowymi. W ich wykonaniu otrzymała pieniądze, którymi dysponowało państwo członkowskie w celu wykonania projektów współfinansowanych z budżetu UE. Gmina zdeponowała środki w banku. Sąd ogłosił upadłość banku. Gmina wystąpiła do sędziego-komisarza o wyłączenie środków z masy upadłości. Następnie skorzystała z powództwa o wyłączenie kapitału z funduszów upadłościowych. W dalszym kroku zaskarżyła negatywne rozstrzygnięcie, a po ponownym braku aprobaty dla swojego stanowiska skorzystała z możliwości wniesienia skargi kasacyjnej. W toku postępowania SN powziął wątpliwość odnośnie zgodności polskich przepisów z unijnymi regulacjami. W konsekwencji skorzystał z trybu wystąpienia do TSUE z pytaniem prejudycjalnym. Wątpliwości SN Asumptem do wystąpienia z pytaniem stały się wzajemne relacje występujące między polskimi uregulowaniami a przepisami unijnymi. Wydaje się, że wykładnia rodzimych przepisów nie nastręczała trudności. Po pierwsze, za spetryfikowany można uznać pogląd, w myśl którego norma dekodowana z przepisów art. 63 ust. 1 pkt. 1 ustawy z 28.2.2003 r. - Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1520; dalej: PrUpad) w zw. z art. 831 § 1 pkt. 2a KPC w zw. z art. 5 ust. 1 pkt. 2 i 3 ustawy z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; dalej: FinPubU) - (brak wejścia do masy upadłości środków z budżetu UE) - znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy to upadły jest beneficjentem unijnej pomocy. W stanie faktycznym sprawy upadł bank, a nie Gmina, która otrzymała dotację. Po drugie, Gmina nie mogła skutecznie żądać wyłączenia środków z masy upadłości, twierdząc, że są one mieniem nienależącym do upadłego (art. 70 PrUpad), ponieważ wraz ze zdeponowaniem środków w banku to ten ostatni stał się ich właścicielem. Brak dysponowania przez Gminę w takim stanie faktycznym skutecznymi instrumentami prowadzącymi do wyłączenia środków pochodzących z budżetu UE z masy upadłości upadłego banku zrodziło wątpliwości SN. Zaczął on rozważać, czy polskie otoczenie prawne jest zgodne z regulacjami unijnymi. Brak możliwości wyłączenia ww. środków z funduszów upadłościowych może zaprzepaścić cele, dla których osiągnięcia udzielono dofinansowania, a nadto powodować naruszenie umów o udzielenie dotacji i aktualizację obowiązku zwrotu wypłaconych sum. Wyrok TSUE Wyrokiem z 13.10.2022 r., C-698/20, , TSUE rozstrzygnął, że przepisy prawa unijnego nie stoją na przeszkodzie regulacjom krajowym uniemożliwiającym wyłączenia pieniędzy przekazanych przez UE tytułem współfinansowania programów europejskich z masy upadłości banku, w którym zostały zdeponowane. Trybunał przyznał, że brak instrumentu prawnego prowadzącego do wyłączenia środków z masy upadłości może w efekcie zakłócić osiągnięcie celu unormowań unijnych, a nawet zaktualizować obowiązek zwrotu środków przez beneficjenta. Niemniej TSUE rozstrzygnął, że okoliczność ta nie może prowadzić do interpretacji uregulowań unijnych w sposób niezgodny z ich brzmieniem. Za ugruntowane uznał stanowisko, w myśl którego proces wykładni prawa nie może pozbawić wszelkiej skuteczności przepisu o jasnym i precyzyjnym brzmieniu. Komentarz Komentowane orzeczenie należy ocenić pozytywnie. TSUE słusznie przyjął, że skoro przepisy unijne nie nakazują wyłączenia z masy upadłości upadłego banku środków pochodzących z budżetu UE, to w tym zakresie decydujące znaczenie ma to, w jaki sposób przypadek ten normowany jest przez prawo krajowe. Na gruncie polskiego PrUpad zasadą jest brak szczególnego uprzywilejowania wierzycieli publicznoprawnych względem tych z sektora prywatnego. Co za tym idzie PrUpad nie przewiduje w takich sytuacjach możliwości wyłączenia z masy upadłości banku środków pochodzących z tzw. dotacji unijnej. Ewentualne odmienne uregulowanie tej kwestii wymagałoby zatem interwencji ustawodawcy, natomiast nie może odbyć się poprzez wykładnię praeter legem przepisów prawa unijnego. Dla wspomnianych beneficjentów wsparcia unijnego z omawianego wyroku płynie z kolei morał, aby środki pochodzące z budżetu UE deponować w możliwie najbezpieczniejszym miejscu. Wyrok TSUE z 13.10.2022 r., C-698/20,
TSUE rozstrzygnął, że przepisy prawa unijnego nie stoją na przeszkodzie regulacjom krajowym uniemożliwiającym wyłączenia pieniędzy przekazanych przez UE tytułem współfinansowania programów europejskich z masy upadłości banku, w którym zostały zdeponowane. Trybunał przyznał, że brak instrumentu prawnego prowadzącego do wyłączenia środków z masy upadłości może w efekcie zakłócić osiągnięcie celu unormowań unijnych, a nawet zaktualizować obowiązek zwrotu środków przez beneficjenta.