Prawo do obniżki ceny usług turystycznych ze względu na COVID-19

Tematyka: TSUE, obniżka ceny, impreza turystyczna, niezgodność usług turystycznych, środki sanitarne, COVID-19, ochrona konsumenta, pandemia, podróżny, organizator, prawo konsumenta, wyrok sądu, Gran Canaria

TSUE orzekł, że podróżny ma prawo do obniżki ceny imprezy turystycznej we wszystkich przypadkach
niezgodności świadczonych usług turystycznych, a jedyny wyjątek od tego prawa dotyczy przypadku,
w którym tą niezgodność spowodował sam podróżny. Tym samym środki sanitarne, przyjęte aby
przeciwdziałać pandemii COVID, nie wpływają na korzystanie z tego prawa.
Stan faktyczny
W grudniu 2019 r. podróżni wykupili od niemieckiej spółki F. imprezę turystyczną, obejmującą lot w obie strony
między Niemcami a wyspą Gran Canaria, oraz pobyt na tej wyspie w okresie 13-27.3.2020 r. Władze hiszpańskie
15.3.2020 r. podjęły działania na całym terytorium Hiszpanii w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się pandemii
COVID-19, co skutkowało m.in. zamknięciem plaż i zastosowaniem godziny policyjnej na Gran Canarii. W hotelu
klientom zezwolono na opuszczenie pokoju wyłącznie w celu zaopatrywania się w żywność, zabroniono dostępu do
basenu i leżaków, a także anulowano program rozrywkowy. Dodatkowo już 20 marca podróżni musieli wrócić do
Niemiec.
Po powrocie podróżni zwrócili się do F. o przyznanie im obniżki o 70% ceny imprezy turystycznej. F. odmówił,
twierdząc, że nie można mu przypisać odpowiedzialności za to, co stanowi „ogólne ryzyko życiowe”. Rozpatrujący tę
sprawę Sąd w Monachium powziął wątpliwości co do wykładni art. 14 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) 2015/2302 z 25.11.2015 r. w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych,
zmieniającej rozporządzenie (WE) Nr 2006/2004 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE oraz
uchylającej dyrektywę Rady 90/314/EWG (Dz.Urz. UE L z 2015 r. Nr 326, s. 1).
Prawo do obniżki ceny
Przepis art. 14 ust. 1 dyrektywy 2015/2302/WE stanowi, że państwa członkowskie zapewniają, aby podróżny był
uprawniony do odpowiedniej obniżki ceny za każdy okres, w trakcie którego występowała niezgodność, chyba że
organizator udowodni, że odpowiedzialność za niezgodność można przypisać temu podróżnemu. Zgodnie z art. 3
pkt. 13 dyrektywy 2015/2302/WE pojęcie „niezgodności” oznacza niewykonanie lub nienależyte wykonanie usług
turystycznych objętych imprezą turystyczną. W ocenie TSUE z powyższego wynika, że niewykonanie lub
nienależyte wykonanie usług turystycznych wystarczy, aby danemu podróżnemu przysługiwało prawo do
obniżki ceny jego imprezy turystycznej od organizatora, który mu ją sprzedał. Trybunał zaznaczył, że
przyczyna tej niezgodności, a w szczególności możliwość przypisania jej temu organizatorowi, nie ma w tym
względzie znaczenia.
Trybunał uznał, że z treści i kontekstu art. 14 ust. 1 dyrektywy 2015/2302/WE, a także z celu i genezy tej
dyrektywy wynika zatem, że podróżnemu przysługuje prawo do obniżki ceny imprezy turystycznej we
wszystkich przypadkach, w których świadczone usługi turystyczne były niezgodne z wymogami, z wyjątkiem
jednego przypadku, a mianowicie wówczas, gdy ową niezgodność można przypisać temu podróżnemu.
Podróżnemu przysługuje zatem prawo do obniżki ceny niezależnie od tego, czy ta niezgodność została
spowodowana „nieuniknionymi i nadzwyczajnymi okolicznościami”, które nie podlegają kontroli danego
organizatora.
COVID-19
W niniejszej sprawie – z zastrzeżeniem weryfikacji, której powinien dokonać sąd odsyłający – niezgodności usług
turystycznych będących przedmiotem postępowania głównego zostały spowodowane środkami sanitarnymi
przyjętymi w docelowym miejscu podróży w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się pandemii COVID-19.
Zdaniem TSUE te środki sanitarne nie mogą stanowić przeszkody dla ich prawa do skorzystania z obniżki ceny na
podstawie art. 14 ust. 1 dyrektywy 2015/2302/WE, podobnie jak fakt, że podobne środki zostały przyjęte w miejscu
zamieszkania podróżnych i w innych krajach.
Ponadto, o ile ograniczenia nałożone przez organy władzy publicznej na tego podróżnego z powodu globalnego
rozprzestrzenienia się pandemii COVID-19 stanowią dla niego ryzyko, TSUE uznał, że niewykonanie lub
nienależyte wykonywanie usług turystycznych, spowodowane tymi ograniczeniami, nie może być jednak
przypisane temu podróżnemu.
Elementy oceny
Trybunał uznał, że w ramach oceny istnienia prawa do obniżenia ceny na podstawie art. 14 ust. 1 dyrektywy
2015/2302/WE do sądu odsyłającego należy jeszcze uwzględnienie podanych niżej elementów. Trybunał

przypomniał, że obowiązek przyznania przez organizatora takiej obniżki ceny należy oceniać wyłącznie
w odniesieniu do usług turystycznych objętych umową o udział w imprezie turystycznej, które są przedmiotem
niewykonania lub nienależytego wykonania. Trybunał zaznaczył, że ze względu na cel dyrektywy 2015/2302/WE,
jakim jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów, wynikające z takiej umowy obowiązki
organizatora nie mogą być interpretowane w sposób zawężający. Obowiązki te obejmują zatem nie tylko te,
które zostały wyraźnie określone w umowie o udział w imprezie turystycznej, lecz także obowiązki, które są z nią
związane, jako że wynikają z celu tej umowy (wyrok TSUE z 18.3.2021 r., Kuoni Travel, C-578/19, pkt 45,
).
Trybunał stwierdził, że w niniejszej sprawie do sądu odsyłającego będzie należało dokonanie oceny na podstawie
usług, jakie dany organizator powinien świadczyć zgodnie z umową o udział w imprezie turystycznej, podpisaną
z podróżnymi, czy w szczególności zamknięcie basenów danego hotelu, brak programu rozrywki w tym hotelu oraz
brak możliwości dostępu do plaży na Gran Canarii i zwiedzania tej wyspy, w następstwie przyjęcia środków podjętych
przez hiszpańskie władze w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu pandemii COVID-19, mogły stanowić
niewykonanie lub nienależyte wykonanie tej umowy przez tego organizatora.
Trybunał stwierdził, że zgodnie z art. 14 ust. 1 dyrektywy 2015/2302/WE obniżka ceny imprezy turystycznej powinna
być odpowiednia dla całego okresu niezgodności. Ocena tego odpowiedniego charakteru, podobnie jak
stwierdzenie niezgodności, powinna następować w sposób obiektywny z uwzględnieniem zobowiązań organizatora,
zgodnie z zawartą umową o udział w imprezie turystycznej. Ocena ta powinna zatem opierać się na oszacowaniu
wartości usług turystycznych objętych daną imprezą turystyczną, które nie zostały wykonane lub zostały wykonane
nieprawidłowo, z uwzględnieniem czasu trwania tego niewykonania lub nienależytego wykonania oraz wartości tej
imprezy turystycznej.
Z motywu 34 i art. 13 ust. 2 dyrektywy 2015/2302/WE wynika, że dany podróżny jest zobowiązany do
poinformowania organizatora, bez zbędnej zwłoki i z uwzględnieniem okoliczności sprawy, o przypadkach
niezgodności, stwierdzonych w ramach świadczenia usługi turystycznej objętej umową o udział w imprezie
turystycznej. Brak powiadomienia może zostać uwzględniony w ramach ustalania obniżki ceny tej imprezy
turystycznej, jeżeli to powiadomienie mogłoby skutkować ograniczeniem czasu trwania stwierdzonej niezgodności.
W niniejszej sprawie w zakresie, w jakim te przypadki niezgodności wynikają ze środków podjętych przez hiszpańskie
władze w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się pandemii COVID-19, powiadomienie przez podróżnych o ww.
przypadkach niezgodności, zdaniem TSUE, nie mogło skutkować ograniczeniem czasu ich trwania. Brak
powiadomienia nie może zatem zostać uwzględniony w ramach ustalania tej obniżki ceny.
Reasumując, TSUE orzekł, że art. 14 ust. 1 dyrektywy 2015/2302/WE należy interpretować w ten sposób, iż
podróżny ma prawo do obniżki ceny imprezy turystycznej, w sytuacji gdy niezgodność usług turystycznych,
objętych jego imprezą turystyczną, spowodowana jest ograniczeniami nałożonymi w docelowym miejscu
podróży w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się choroby zakaźnej, a takie ograniczenia zostały
nałożone również w jego miejscu zamieszkania oraz w innych krajach z powodu globalnego
rozprzestrzeniania się tej choroby. Aby ta obniżka ceny była odpowiednia, powinna ona zostać oceniona
w odniesieniu do usług objętych daną imprezą turystyczną i odpowiadać wartości usług, których
niezgodność została stwierdzona.

Komentarz
Niewątpliwie branża turystyczna była jedną z tych, które pandemia COVID-19 dotknęła w największym stopniu.
W niniejszym wyroku TSUE odniósł się do prawa do obniżki ceny imprezy turystycznej w związku ze środkami
przyjętymi w celu przeciwdziałania tej pandemii.
Z treści art. 14 ust. 1 dyrektywy 2015/2302/WE wynika, że prawo podróżnego do obniżki ceny jego imprezy
turystycznej jest uzależnione jedynie od spełnienia warunku niezgodności świadczonych usług turystycznych.
W uzasadnieniu niniejszego wyroku, poza wykładnią językową, Trybunał dokonał również wykładni: systemowej,
celowościowej i historycznej tego przepisu oraz tej dyrektywy. Na ich podstawie TSUE uznał, że podróżny ma prawo
do obniżki ceny imprezy turystycznej we wszystkich przypadkach niezgodności świadczonych usług turystycznych,
niezależnie od przyczyny i możliwości przypisania tej niezgodności. Jedynym wyjątkiem od tego prawa jest
przypadek, w którym tą niezgodność można przypisać samemu podróżnemu.
Stwierdzenie niezgodności świadczonych usług wymaga porównania usług objętych imprezą turystyczną danego
podróżnego z usługami faktycznie świadczonymi na jego rzecz. Okoliczność, że niezgodność tych usług
turystycznych można przypisać organizatorowi lub innym osobom niż ten podróżny, lub fakt, że jest ona
spowodowana okolicznościami, które nie podlegają kontroli organizatora, takimi jak „nieuniknione i nadzwyczajne
okoliczności” w rozumieniu art. 3 pkt. 12 dyrektywy 2015/2302/WE, nie wpływa na istnienie prawa podróżnego do
obniżki ceny. Ze stanowiska TSUE wynika, że dla oceny przysługiwania analizowanego prawa nie mają znaczenia
okoliczności, że środki przyjęte w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się pandemii COVID-19 zostały przyjęte
w wielu innych krajach.
W uzasadnieniu prezentowanego wyroku TSUE wskazał także, jakie elementy powinien wziąć pod uwagę sąd
krajowy, obniżając cenę danej imprezy turystycznej, tak aby odpowiadało to wartości usług turystycznych, które są

niezgodne z wymogami.
Powyższe stanowisko TSUE należy stosować, interpretując art. 50 ust. 1 ustawy z 24.11.2017 r. o imprezach
turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 511).

Wyrok TSUE z 12.1.2023 r., FTI Touristik (Impreza turystyczna na Wyspach Kanaryjskich), C-396/21,

TSUE wskazał, że podróżny ma prawo do obniżki ceny imprezy turystycznej niezależnie od przyczyny niezgodności usług. Organizator nie może odmówić obniżki argumentując 'ogólnym ryzykiem życiowym'. Wyrok ten ma istotne znaczenie dla ochrony konsumentów w branży turystycznej, szczególnie w kontekście pandemii COVID-19.