Tachograf w samochodzie służącym do celów prywatnych

Samochód o masie całkowitej powyżej 7,5 tony musi być wyposażony w tachograf zgodnie z unijnymi wymogami dotyczącymi czasu prowadzenia pojazdu i okresów odpoczynku. Sprawa dotyczyła pojazdu zarejestrowanego w Szwecji, który był wykorzystywany zarówno jako przestrzeń mieszkalna, jak i do transportu skuterów śnieżnych. TSUE stwierdził, że pojazd ten podlega obowiązkowi posiadania tachografu, nawet jeśli nie jest wykorzystywany do handlowego przewozu rzeczy.

Tematyka: tachograf, pojazd ciężarowy, TSUE, rozporządzenie 561/2006/WE, przewóz drogowy, czas prowadzenia pojazdu

Samochód, którego masa całkowita przekracza 7,5 tony, musi być wyposażony w działający tachograf.
Należy przestrzegać wiążących się z tym unijnych wymogów dotyczących m.in. czasu prowadzenia pojazdu,
przerw i okresów odpoczynku. TSUE uznał, że dla nałożenia tego obowiązku nie ma znaczenia okoliczność,
że samochód służy jako przestrzeń mieszkalna i nie jest wykorzystywany do handlowego przewozu rzeczy.
Stan faktyczny
W toku kontroli policyjnej stwierdzono, że zarejestrowany w Szwecji pojazd prowadzony przez AI był wyposażony
w tachograf, który nie został poddany przeglądowi w przewidzianym terminie. Sąd uniewinnił AI i uznał, że ten pojazd
nie jest objęty zakresem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 561/2006
z 15.3.2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego
oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) Nr 3821/85 i (WE) Nr 2135/98, jak również uchylającego
rozporządzenie Rady (EWG) Nr 3820/85 (Dz.Urz. UE L z 2008 r. Nr 102, s. 1).
Zarówno AI, jak i prokuratura wnieśli apelacje. Prokuratura twierdziła, że ów pojazd ze względu na swą masę oraz
wykorzystanie do transportu skuterów śnieżnych mieści się w zakresie rozporządzenia 561/2006/WE, a tym samym
podlega obowiązkowi wyposażenia w tachograf. Natomiast AI twierdził, że ten pojazd nie jest wykorzystywany do
handlowego przewozu rzeczy. Jego zdaniem, mimo że posiada on przestrzeń ładunkową, w której niekiedy
przewożone są skutery śnieżne, to zawiera również przestrzeń mieszkalną na osobisty użytek AI oraz na użytek jego
rodziny. Zatem zasadniczym przeznaczeniem tego pojazdu jest zapewnienie tymczasowej przestrzeni mieszkalnej.
Wątpliwości Sądu odsyłającego dotyczyły kwestii, czy do pojazdów ciężarowych wykorzystywanych przez osoby
prywatne wyłącznie na potrzeby ich zajęć rekreacyjnych, bez związku z działalnością handlową, ustanowione
w rozporządzeniu 561/2006/WE, należy stosować zasady dotyczące czasu prowadzenia pojazdu, przerw i okresów
odpoczynku.
Stanowisko TSUE
Z treści art. 2 ust. 1 lit. a) i art. 4 lit. a) rozporządzenia 561/2006/WE wynika, że ma ono zastosowanie do przewozu
drogowego rzeczy, gdy dopuszczalna masa całkowita pojazdów łącznie z przyczepą lub naczepą przekracza 3,5
tony. Pojęcie „przewóz drogowy” zostało zdefiniowane w art. 4 lit. a) rozporządzenia 561/2006/WE i oznacza ono
„każdą podróż odbywaną w całości lub części po drogach publicznych przez pojazd, z ładunkiem lub bez, używany
do przewozu osób lub rzeczy”. Pojęcie „dopuszczalnej masy całkowitej” zostało zdefiniowane w art. 4 lit. m)
rozporządzenia 561/2006/WE jako „maksymalna dopuszczalna robocza masa pojazdu z pełnym ładunkiem”.
Trybunał stwierdził, że skoro treść art. 2 ust. 1 lit. a) w zw. z art. 4 lit. a) rozporządzenia 561/2006/WE definiuje
pojęcie „przewozu drogowego” poprzez odniesienie do „każdej podróży”, to nie może wyłączać z zakresu
stosowania tego rozporządzenia niehandlowego przewozu drogowego rzeczy.
Zdaniem TSUE tę językową wykładnię potwierdza kontekst, w jaki wpisuje się art. 2 ust. 1 lit. a) rozporządzenia
561/2006/WE. Art. 3 lit. h) rozporządzenia 561/2006/WE wyraźnie bowiem wyłącza z zakresu jego stosowania
przewozy drogowe pojazdami „o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 7,5 tony używanymi do
niehandlowego przewozu rzeczy”. Rzecznik generalny stwierdził w pkt. 39 opinii, że z treści tego przepisu w związku
z art. 2 ust. 1 lit. a) wynika, że niehandlowy przewóz drogowy rzeczy jest wyłączony z zakresu stosowania
rozporządzenia 561/2006/WE tylko wtedy, gdy dopuszczalna masa całkowita danego pojazdu nie przekracza 7,5
tony. I odwrotnie, jeżeli dopuszczalna masa całkowita danego pojazdu przekracza 7,5 tony, niehandlowy
przewóz drogowy rzeczy na podstawie tych dwóch przepisów jest objęty zakresem stosowania rozporządzenia
561/2006/WE, a zatem powinien być zgodny z normami dotyczącymi czasu prowadzenia pojazdu, przerw i okresów
odpoczynku kierowcy, określonymi w tym rozporządzeniu, a także obowiązkami i wymogami dotyczącymi instalacji,
użytkowania i kontroli tachografów wynikającymi z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr
165/2014 z 4.2.2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylającego rozporządzenie
Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz
zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji
niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz.Urz. UE L z 2014 r. Nr 60, s. 1).
Okoliczność (tak jak w sprawie w postępowaniu głównym), że pojazd jest przystosowany do tego, aby służyć nie tylko
jako tymczasowa przestrzeń mieszkalna do użytku prywatnego, lecz także jako przestrzeń ładunkowa na rzeczy
przewożone w celach niehandlowych, zdaniem TSUE nie może podważyć powyższego stwierdzenia. Co się tyczy
bowiem przewozu drogowego rzeczy, zakres stosowania rozporządzenia 561/2006/WE jest określony, zarówno na
podstawie art. 2 ust. 1 lit. a), jak i art. 3 lit. h) rozporządzenia 561/2006/WE, przez „dopuszczalną masę całkowitą”

danego pojazdu. Natomiast ww. przystosowania, lub dopuszczalne obciążenie tego pojazdu, bądź kategoria, pod
jaką został wpisany do krajowego rejestru ruchu drogowego, w ocenie TSUE, nie mają w tym zakresie znaczenia.
Trybunał stwierdził, że powyższa wykładnia znajduje również potwierdzenie w celach, jakie ma realizować
rozporządzenie 561/2006/WE, do których zalicza się poprawę bezpieczeństwa drogowego, a także przyczynienie
się do polepszenia metod monitorowania i egzekwowania przez państwa członkowskie przepisów określonych
w art. 1 rozporządzenia 561/2006/WE w związku z jego motywem 17. Realizacja tych celów byłaby bowiem
zagrożona, gdyby pojazdy, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 7,5 tony, mogły uniknąć obowiązków
z zakresu bezpieczeństwa drogowego, ustanowionych tym rozporządzeniem z uwagi na ich wykorzystanie zarówno
jako tymczasowej przestrzeni mieszkalnej do celów prywatnych, jak i przestrzeni ładunkowej dla rzeczy
przewożonych w celach niehandlowych. W ocenie TSUE ewentualne niedogodności związane z obowiązkami
wynikającymi z okoliczności, iż pojazd, którego „dopuszczalna masa całkowita” w rozumieniu art. 4 lit. m)
rozporządzenia 561/2006/WE przekracza 7,5 tony, wchodzi w zakres stosowania tego rozporządzenia również
wtedy, gdy jego użytkowanie dotyczy niehandlowego przewozu drogowego rzeczy, nie wydają się
nieproporcjonalne do celu polegającego na poprawie bezpieczeństwa drogowego. Cel ten nie może bowiem
ograniczać się do handlowego przewozu drogowego rzeczy. Rzecznik generalny podkreślił w pkt. 47 opinii, że
gdyby wszystkie niehandlowe przewozy drogowe rzeczy miały być wyłączone z zakresu stosowania rozporządzenia
561/2006/WE, cel w postaci poprawy bezpieczeństwa drogowego, który prawodawca Unii Europejskiej zamierzał
zrealizować przy przyjmowaniu tego rozporządzenia, byłby zagrożony. To samo dotyczy celu w postaci przyczyniania
się, zgodnie z art. 1 rozporządzenia 561/2006/WE, do polepszenia metod monitorowania i egzekwowania przez
państwa członkowskie przepisów ustanowionych w tym rozporządzeniu oraz w rozporządzeniu 165/2014/UE.
Reasumując, TSUE orzekł, że art. 2 ust. 1 lit. a) w zw. z art. 3 lit. h) rozporządzenia 561/2006/WE należy
interpretować w ten sposób, że pojęcie „przewozu drogowego rzeczy” w rozumieniu tego pierwszego
przepisu obejmuje przewóz drogowy pojazdem, którego dopuszczalna masa całkowita w rozumieniu art. 4 lit.
m) rozporządzenia 561/2006/WE przekracza 7,5 tony. W tym gdy jest on przystosowany, aby służyć nie tylko
jako tymczasowa przestrzeń mieszkalna do użytku prywatnego, lecz także jako przestrzeń na załadunek
rzeczy przewożonych w celach niehandlowych, natomiast dopuszczalne obciążenie tego pojazdu i kategoria,
pod jaką został wpisany do krajowego rejestru ruchu drogowego, nie mają w tym względzie znaczenia.

Komentarz
Z niniejszego wyroku wynika, że podstawowe kryterium wyłączające stosowanie wymogów wynikających
z rozporządzenia 561/2006/WE obejmuje wyłącznie pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 7,5
tony, używane do niehandlowego przewozu rzeczy. Trybunał jednoznacznie uznał, że okoliczność, iż pojazd jest
przystosowany do tego, aby służyć jako tymczasowa przestrzeń mieszkalna do użytku prywatnego, czy przestrzeń
ładunkowa na rzeczy przewożone w celach niehandlowych, nie wpływa na zakres tego wyłączenia. Zatem dla
wykładni pojęcia „przewozu drogowego rzeczy” w rozumieniu art. 2 ust. 1 rozporządzenia 561/2006/WE zasadnicze
znaczenie ma kryterium masy całkowitej pojazdu, a nie przykładowo jego faktyczne wykorzystanie czy rejestracja
w krajowym rejestrze ruchu drogowego.
Powyższa interpretacja rozporządzenia 561/2006/WE, ze względu na charakter prawny tego aktu (ma zasięg ogólny,
wiąże w całości i jestbezpośrednio stosowanewe wszystkich państwach członkowskich) powinna być stosowana
również w polskich warunkach.

Wyrok TSUE z 2.3.2023 r., Åklagarmyndigheten, C-666/21,

TSUE orzekł, że pojazdy z dopuszczalną masą całkowitą powyżej 7,5 tony, wykorzystywane do niehandlowego przewozu rzeczy, podlegają przepisom dotyczącym tachografów i czasu prowadzenia pojazdu. Decyzja ta ma na celu poprawę bezpieczeństwa drogowego i egzekwowanie przepisów. Wyrok TSUE ma zastosowanie również w polskich warunkach.