Odszkodowanie w przypadku odmowy przyjęcia pasażera na pokład

Pasażer nie musi stawić się osobiście na odprawę, aby uzyskać odszkodowanie, jeżeli przewoźnik lotniczy poinformował go z wyprzedzeniem, że jednostronnie i wbrew jego woli zmienił jego rezerwację lotu. Sprawa dotyczyła odmowy przyjęcia na pokład lotu powrotnego, co skłoniło Trybunał Sprawiedliwości do wykładni pojęcia 'odmowy przyjęcia na pokład'.

Tematyka: odmowa przyjęcia na pokład, odszkodowanie, przewoźnik lotniczy, TSUE, rozporządzenie 261/2004/WE

Pasażer nie musi stawić się osobiście na odprawę, aby uzyskać odszkodowanie, jeżeli przewoźnik lotniczy poinformował go z wyprzedzeniem, że jednostronnie i wbrew jego woli zmienił jego rezerwację lotu. Sprawa dotyczyła odmowy przyjęcia na pokład lotu powrotnego, co skłoniło Trybunał Sprawiedliwości do wykładni pojęcia 'odmowy przyjęcia na pokład'.

Pasażer nie musi stawić się osobiście na odprawę, aby uzyskać odszkodowanie, jeżeli przewoźnik lotniczy
poinformował go z wyprzedzeniem, że jednostronnie i wbrew jego woli zmienił jego rezerwację lotu, która
wcześniej została potwierdzona. Zdaniem TSUE taką sytuację należy kwalifikować jako „odmowę przyjęcia
na pokład” w rozumieniu rozporządzenia numer 261/2004/WE.
Stan faktyczny
F.W. zarezerwowała u L.A. (przewoźnik lotniczy) loty w obie strony między Frankfurtem a Madrytem. Lot do miejsca
przeznaczenia miał się odbyć 22 grudnia, a lot powrotny 7 stycznia. W związku z brakiem możliwości zarejestrowania
się przez internet na lot 21 grudnia F.W. skontaktowała się z L.A., który poinformował ją wówczas, że jednostronnie
i nie powiadamiając jej wcześniej zmienił jej rezerwację, przenosząc ją na lot 20 grudnia, oraz że jej rezerwacja na lot
powrotny z 7 stycznia została zablokowana ze względu na to, że F.W. nie skorzystała z lotu do miejsca
przeznaczenia. W konsekwencji F.W. zarezerwowała u innego przewoźnika lotniczego zarówno lot do miejsca
przeznaczenia, jak i lot powrotny.
Spór dotyczył prawa F.W. do uzyskania odszkodowania w wysokości 250 euro z tytułu odmowy przyjęcia na pokład
lotu powrotnego, który zarezerwowała u tego przewoźnika lotniczego. W tym zakresie sąd odsyłający powziął
wątpliwości co do wykładni przepisów rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady
z 11.2.2004 r., ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy
przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91
(Dz.Urz. UE L z 2004 r. Nr 46, s. 1).
Stanowisko TS
Odmowa przyjęcia na pokład
Na podstawie art. 4 ust. 3 rozporządzenia 261/2004/WE w przypadku odmowy przyjęcia pasażerów na pokład wbrew
ich woli obsługujący przewoźnik lotniczy niezwłocznie wypłaca im odszkodowanie (art. 7) i udziela pomocy (art. 8
i 9). Trybunał stwierdził, że w świetle art. 4 ust. 3 pasażer może skorzystać z odszkodowania przewidzianego w tym
przepisie tylko wtedy, gdy spotkał się z „odmową przyjęcia na pokład” w rozumieniu art. 2 lit. j rozporządzenia
261/2004/WE. Zgodnie z tym ostatnim przepisem „odmowa przyjęcia na pokład” oznacza odmowę przewozu
pasażerów danym lotem, pomimo że stawili się oni do wejścia na pokład zgodnie z warunkami ustanowionymi w art.
3 ust. 2 rozporządzenia 261/2004/WE, chyba że odmowa przyjęcia na pokład jest racjonalnie uzasadniona,
w szczególności przyczynami związanymi ze zdrowiem, wymogami bezpieczeństwa lub niewłaściwymi dokumentami
podróżnymi.
Biorąc pod uwagę zawarte w art. 2 lit. j odesłanie do art. 3 ust. 2, Trybunał stwierdził, że z art. 3 ust. 1 lit. a i art. 3 ust.
2 wynika, iż w przypadku gdy, tak jak w niniejszej sprawie, pasażer dysponuje potwierdzoną rezerwacją na lot
rozpoczynający się z lotniska znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego, do którego zastosowanie
mają postanowienia traktatu, pojęcie „odmowy przyjęcia na pokład” zakłada, że ten pasażer:
– stawia się na odprawę w chwili uprzednio określonej na piśmie przez przewoźnika lotniczego, organizatora
wycieczek lub autoryzowanego biura podróży, względnie, w przypadku braku takiego wskazania, nie później niż 45
minut przed opublikowaną godziną odlotu (z wyjątkiem przypadku odwołania lotu, o którym mowa w art. 5 tego
rozporządzenia) bądź
– został przeniesiony przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek z lotu, na który posiadał
rezerwację, na inny lot, bez względu na przyczynę.
Analizując kwestię, czy pojęcie „odmowy przyjęcia na pokład” obejmuje wcześniejszą odmowę przyjęcia na
pokład, a mianowicie sytuację, w której obsługujący przewoźnik lotniczy z wyprzedzeniem informuje pasażera, że
odmówi mu wejścia na pokład, wbrew woli tego pasażera, w przypadku lotu, na który ten pasażer dysponuje
potwierdzoną rezerwacją – TS podkreślił, że to pojęcie nie odnosi się do przyczyny, dla której przewoźnik
odmawia przewozu pasażera. Zatem zdaniem TS co do zasady pojęcie „odmowy przyjęcia na pokład” obejmuje
wcześniejszą odmowę przyjęcia na pokład, pod warunkiem że pasażer stawił się do wejścia na pokład we właściwym
czasie, zgodnie z art. 2 lit. j tego rozporządzenia.
W ocenie TS powyższą wykładnię potwierdzają względy celowościowe. Wyłączenie z zakresu pojęcia „odmowy
przyjęcia na pokład” w rozumieniu art. 2 lit. j rozporządzenia 261/2004/WE wcześniejszej odmowy przyjęcia na
pokład znacznie zmniejszyłoby ochronę przyznaną pasażerom przez to rozporządzenie. W związku z tym takie



wyłączenie byłoby sprzeczne z celem tego rozporządzenia, jakim jest zagwarantowanie wysokiego poziomu
ochrony pasażerów, co uzasadnia szeroką wykładnię przyznanych im praw.
Trybunał wskazał, że wykładnia językowa art. 2 lit. j w zw. z art. 3 ust. 1 lit. a i art. 3 ust. 2 rozporządzenia
261/2004/WE sugeruje, iż „odmowa przyjęcia na pokład” danego pasażera może mieć miejsce tylko wtedy, gdy stawił
się on na odprawę. Natomiast zdaniem TS odmowa przyjęcia na pokład może nastąpić z wyprzedzeniem,
w przypadku gdy pasażer został przeniesiony przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek z lotu, na
który miał rezerwację, na inny lot. Tymczasem taka sytuacja nie różni się zasadniczo od tej, w której pasażer został
uprzednio poinformowany, że przewoźnik lotniczy odmówi mu przyjęcia na pokład w przypadku lotu, na który
dysponuje potwierdzoną rezerwacją, co spowoduje konieczność zarezerwowania przez tego pasażera innego lotu
w analogiczny sposób jak w sytuacji, w której zostałby on wcześniej przeniesiony przez przewoźnika lotniczego na
inny lot.
Trybunał stwierdził, że przy przygotowaniu rozporządzenia 261/2004/WE prawodawca Unii nie przewidział sytuacji,
w której obsługujący przewoźnik lotniczy informuje pasażerów przed planowanym lotem, na który dysponują oni
potwierdzoną rezerwacją, że odmówi im wejścia na pokład statku powietrznego, który ma wykonać ten lot. Jednak
art. 4 ust. 3 w zw. z art. 2 lit. j i art. 3 ust. 2 rozporządzenia Nr 261/2004/WE nie można interpretować w ten sposób,
że wyraża on świadomą wolę prawodawcy Unii automatycznego wykluczenia wszelkiego odszkodowania na rzecz
pasażera, któremu wcześniej odmówiono przyjęcia na pokład, ze względu na to, że nie stawił się on na odprawę.
Trybunał uznał, że wykładnia rozporządzenia 261/2004/WE, która w celu umożliwienia wypłaty odszkodowania
pasażerom, którym odmówiono przyjęcia na pokład, zwalnia ich z obowiązku stawienia się na odprawę,
oszczędzając im w ten sposób niepotrzebnej formalności, przyczynia się do realizacji celu tego rozporządzenia.
Trybunał orzekł, że art. 4 ust. 3 w zw. z art. 2 lit. j rozporządzenia 261/2004/WE należy interpretować w ten
sposób, iż obsługujący przewoźnik lotniczy, który uprzednio poinformował pasażera, że odmówi mu wbrew
jego woli wejścia na pokład w ramach lotu, na który ten posiada potwierdzoną rezerwację, jest zobowiązany
do wypłaty odszkodowania temu pasażerowi, nawet jeśli nie stawił się on do wejścia na pokład na
warunkach określonych w art. 3 ust. 2 tego rozporządzenia.
Wyłączenie odszkodowania
Zgodnie z art. 5 ust. 1 lit. c ppkt (i) rozporządzenia 261/2004/WE pasażerowie, których dotyczy odwołanie lotu, mają
prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego zgodnie z art. 7 tego rozporządzenia, chyba że
zostali poinformowani o odwołaniu co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu. Trybunał
orzekł, że art. 5 ust. 1 lit. c ppkt (i) rozporządzenia 261/2004/WE należy interpretować w ten sposób, iż ten przepis,
ustanawiający odstępstwo od prawa pasażerów do odszkodowania w przypadku odwołania lotu, nie reguluje
sytuacji, w której pasażer został poinformowany co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu,
że obsługujący przewoźnik lotniczy odmówi mu przewozu wbrew jego woli, w związku z czym temu
pasażerowi przysługuje prawo do odszkodowania z tytułu odmowy przyjęcia na pokład w rozumieniu art. 4
tego rozporządzenia.

Komentarz
W niniejszym wyroku TS zastosował wykładnię rozszerzającą pojęcie „odmowy przyjęcia na pokład” w rozumieniu
art. 2 lit. j rozporządzenia 261/2004/WE. Trybunał wyjaśnił, sięgając do wykładni historycznej i celowościowej, że nie
odnosi się ono do przyczyny, dla której przewoźnik odmawia przewozu pasażera. Ponadto „odmowa przyjęcia na
pokład” może nastąpić z wyprzedzeniem, w przypadku gdy pasażer został przeniesiony przez przewoźnika
lotniczego lub organizatora wycieczek z lotu, na który miał rezerwację, na inny lot.
Z niniejszego wyroku wynika także, że wypłata odszkodowania z tytułu odmowy przyjęcia na pokład nie jest
uzależniona od warunku, aby pasażer, którego to dotyczy, rzeczywiście stawił się w każdym przypadku na odprawę.
Przeciwnie, pasażer nie jest zobowiązany do stawienia się na odprawę, jeżeli obsługujący przewoźnik lotniczy
poinformował go z wyprzedzeniem, że odmówi mu wejścia na pokład wbrew jego woli w przypadku lotu, na który
dysponuje potwierdzoną rezerwacją.
Ponadto trafnie TS uznał, że odstępstwo od prawa do odszkodowania przewidzianego w art. 5 ust. 1 lit. c ppkt (i)
rozporządzenia 261/2004/WE jest ograniczone jedynie do przypadków odwołania lotu, o których mowa w tym
przepisie, i nie można go rozszerzyć na przypadki odmowy przyjęcia na pokład wskazanych w art. 4 tego
rozporządzenia.

Wyrok TS z 26.10.2023 r., LATAM Airlines Group, C-238/22, 








Wyrok TS z 26.10.2023 r. dotyczył interpretacji rozporządzenia dotyczącego odszkodowań dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład. Trybunał rozszerzył to pojęcie, uwzględniając sytuacje, w których pasażer został wcześniej poinformowany o odmowie wejścia na pokład. Decyzja ta ma istotne znaczenie dla praw pasażerów podróżujących samolotem.