Zakaz promocji i reklamy nabycia udziałów w spółce z o.o. a sprzedaż udziałów w ramach postępowania upadłościowego

Ustawą z 7.7.2022 r. wprowadzono do KSH zakaz kierowania oferty nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością do nieoznaczonego adresata oraz zakaz promowania nabycia udziałów. Nowelizacja miała na celu zapewnienie równych zasad pozyskiwania kapitału w ramach finansowania społecznościowego. Wprowadzenie przepisów było zgodne z unijnym rozporządzeniem w sprawie usług finansowania społecznościowego.

Tematyka: finansowanie społecznościowe, zakaz promocji, udziały, postępowanie upadłościowe, syndyk, Kodeks spółek handlowych, unijne rozporządzenie, ochrona inwestorów

Ustawą z 7.7.2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy
kredytobiorcom (Dz.U. z 2023 r. poz. 414) wprowadzono do KSH nową regulację, która przewiduje zakaz
kierowania oferty nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością do nieoznaczonego adresata
oraz zakaz promowania nabycia tych udziałów. Za naruszenie zakazu grozi odpowiedzialność karna.
Zakaz składania oferty nabycia nieoznaczonemu adresatowi
Zgodnie z wprowadzonym art. 1821 KSH oferta nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie
może być składana nieoznaczonemu adresatowi. Nabycie udziałów w spółce nie może być także promowane przez
kierowanie reklamy lub innej formy promocji do nieoznaczonego adresata.
Mocą tego przepisu, ustawodawca wprowadził zakaz składania oferty nabycia udziałów nieoznaczonemu adresatowi.
Celem nowelizacji było wyłączenie możliwości pozyskania inwestorów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością
przy wykorzystaniu usług podmiotów nienadzorowanych poprzez np. crowdfunding i zapewnienie równych
i sprawiedliwych zasad pozyskiwania kapitału.
Ustawodawca ograniczył przy tym nie tylko możliwość oferowania udziałów, ale i promowania ich nabycia. Przy
czym, przez „promowanie” ustawodawca rozumie nie tylko kierowanie reklam do nieoznaczonego adresata, ale też
inne formy promocji, a zatem wszelkie sposoby zachęcania potencjalnych inwestorów do dokonania inwestycji, jeżeli
zachęty te mogą prowadzić do podjęcia decyzji inwestycyjnej.
Cel wprowadzenia przepisów w prawie unijnym oraz w KSH
Nowelizacja KSH została wprowadzona w celu zapewnienia stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) 2020/1503 z 7.10.2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla
przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937
(Dz.Urz. UE L z 2020 r. Nr 347, s. 1).
Zgodnie ze wskazanymi w rozporządzeniu 2020/1503/UE motywami, celem wprowadzenia przepisów było
„rozwiązanie problemu różnic pomiędzy ramami prawnymi mającymi zastosowanie do usług finansowania
społecznościowego, aby zapewnić należyte funkcjonowanie rynku wewnętrznego takich usług, przy jednoczesnym
zwiększeniu ochrony inwestorów i efektywności rynku oraz przyczynieniu się do utworzenia unii rynków kapitałowych”
(74 cel rozporządzenia). Jednocześnie celem rozporządzenia było określenie zasad zgodnie z zasadą
proporcjonalności określoną w art. 5 TUE.
Państwa członkowskie miały możliwość zezwolenia, aby udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością były
wykorzystywane w ramach crowdfundingu (art. 2 ust. 2 rozporządzenia 2020/1503/UE), czyli by pozyskiwać
finansowanie społecznościowe poprzez emisję udziałów. Polski ustawodawca nie skorzystał jednak z tej możliwości,
ponieważ w polskim systemie prawnym nie są przeznaczone do publicznego obrotu (jak np. akcje) i w związku z tym
wprowadził zakaz składania oferty nabycia nieoznaczonemu adresatowi oraz zakaz promocji nabycia udziałów
w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.
W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, że spółki z o.o. będą mogły pozyskiwać finansowanie społecznościowe
w inny sposób np. w postaci emisji obligacji lub zaciągania pożyczek. Dodatkowo ustawodawca wprowadził sankcję
karną za naruszenie tego przepisu (art. 5951 KSH).
Zakaz a przepisy prawa upadłościowego
W przepisach KSH, mimo wprowadzenia zakazu oferowania nieoznaczonemu adresatowi i promowania nabycia
udziałów, nie znalazło się jednak wyłączenie zastosowania tego przepisu w postępowaniach upadłościowych.
Powyższe zaczęło nastręczać pewnych wątpliwości co do możliwości publicznej sprzedaży przez syndyków masy
upadłości udziałów w spółkach w ramach prowadzonych postępowań upadłościowych.
Nie ulega wątpliwości, że w z chwilą ogłoszenia upadłości w masie upadłości mogą znaleźć się udziały w spółkach
z ograniczoną odpowiedzialnością. Udziały takie syndyk powinien – jak każde inne aktywo – zlikwidować,
a pozyskane z likwidacji środki przeznaczyć na zaspokojenia wierzycieli.

Zgodnie z art. 332 PrUpad likwidacja praw majątkowych upadłego, czyli m.in. udziałów w spółkach z ograniczoną
odpowiedzialnością następuje przez ich wykonanie albo zbycie. Zbycie udziałów może nastąpić w drodze przetargu
lub aukcji, których warunki zatwierdza sędzia-komisarz i o których należy zawiadomić przez obwieszczenie
umieszczone w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Przy czym należy podkreślić, że obwieszczenie jest publicznie
dostępne dla wszystkich zainteresowanych z chwilą jego opublikowania przez sędziego-komisarza.
Uznanie, że wskazany przepis Kodeksu spółek handlowych ma zastosowanie także do postępowania
upadłościowego prowadziłoby do wniosku, że sędzia-komisarz nie mógłby określić warunków sprzedaży danego
składnika masy upadłości, skoro nie można dokonać obwieszczenia o takich warunkach. A jeśli nie może obwieścić
o warunkach sprzedaży to nie można zbyć takiego składnika majątku upadłego.
Niezasadnym wydaje się uznanie, że w związku z nowelizacją Kodeksu spółek handlowych, syndyk masy upadłości
musiałby żądać wyłączenia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z masy upadłości, skoro nie może
przeprowadzić likwidacji tego majątku. Powyższe nie jest zgodne z celem prowadzenia postępowania
upadłościowego. Skoro istotą postępowania upadłościowego jest zapewnienie wspólnego dochodzenia roszczeń
przez wierzycieli, a rolą postępowania jest zaspokojenie interesów wierzycieli w jak najwyższym stopniu, to środkiem
do spełnienia tego celu jest likwidacja masy upadłości, w tym także przysługujących upadłemu udziałów w spółkach
z ograniczoną odpowiedzialnością.
Skoro prawo upadłościowe jest systemowo odrębne, zatem zyskuje prymat (zgodnie z zasadą lex specialis derogat
legi generali) nad ogólnymi regułami dotyczącymi obrotu udziałami, w tym regułami zawartymi w Kodeksie spółek
handlowych. Nie może być wątpliwości, że celem publicznej promocji udziałów zbywanych przez syndyka nie jest
chęć pozyskania finansowania inwestycyjnego, a jedynie realizacja swoich ustawowych obowiązków, czyli likwidacji
masy upadłości, by zaspokoić wierzycieli upadłego w możliwie najwyższym stopniu. Stąd należy przyjąć, że przepis
zakaz ten nie wiąże sędziego-komisarza ani syndyka masy upadłości. Przeciwna interpretacja doprowadziłaby do
istotnego obniżenia poziomu zaspokojenia wierzycieli (brak promocji aktywa jest jednoznaczny z węższym kręgiem
zainteresowanych, a w konsekwencji kształtuje cenę), a w konsekwencji byłaby sprzeczna z zasadą optymalizacji
wyrażoną w art. 2 ust. 1 PrUpad.

Komentarz
Biorąc pod uwagę odrębne cele regulacji z prawa upadłościowego oraz wprowadzonego do KSH przepisu
regulującego kwestię promocji nabycia udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, należy przyjąć, że
sprzedaż udziałów przez syndyka masy upadłości nie podpada pod zakaz określony w art. 1821 KSH.

W kontekście prawa upadłościowego, wątpliwości budziło zastosowanie zakazu promocji nabycia udziałów w postępowaniach upadłościowych. Analiza celów regulacji w prawie upadłościowym oraz KSH wskazuje na możliwość sprzedaży udziałów przez syndyka masy upadłości, niepodpadającej pod zakaz KSH.