Ograniczenia reklam w telewizji

Reklamy promujące audycje radiowe nadawane w kanałach telewizyjnych należących do tej samej grupy spółek, nie stanowią audycji własnych nadawcy telewizyjnego. Włoski urząd regulacyjny ukarał RTI za naruszenie ograniczeń czasu reklamowego ustanowionego przez prawo krajowe, uwzględniając reklamy promujące nadawcę radiowego R101. Trybunał stwierdził, że ogłoszenia telewizyjne dotyczące audycji nadawcy stanowią reklamę telewizyjną i podlegają ograniczeniom czasu nadawania reklamy. TS orzekł, że ogłoszenia promujące stację radiową RTI mogą być wyłączone z ograniczeń czasu reklamy telewizyjnej, jeżeli audycje te można uznać za audiowizualne usługi medialne i nadawca telewizyjny ponosi za nie odpowiedzialność redakcyjną.

Tematyka: reklamy, telewizja, ograniczenia czasu reklamowego, nadawca telewizyjny, nadawca radiowy, TS, dyrektywa 2010/13/UE

Reklamy promujące audycje radiowe nadawane w kanałach telewizyjnych należących do tej samej grupy
spółek, nie stanowią audycji własnych nadawcy telewizyjnego. Tym samym należy je uwzględnić przy
obliczaniu ograniczeń czasu reklamowego.
Stan faktyczny
RTI jest właścicielem nadawców telewizyjnych Canale 5, Italia 1 i Rete 4. Posiada ona również udziały w spółce,
która prowadzi stację radiową R101.
Włoski urząd regulacyjny ds. komunikacji ukarał RTI za naruszenie ograniczeń czasu reklamowego ustanowionego
przez prawo krajowe. Wziął przy tym pod uwagę reklamy, które były emitowane w programach Canale 5, Italia 1
i Rete 4 i które w swej treści promowały nadawcę radiowego R101. Zdaniem RTI ogłoszenia promujące stację
radiową R101 należy uznać za ogłoszenia zamieszczane w związku z „własnymi audycjami” RTI, wobec czego nie
powinno się ich uwzględniać przy obliczaniu godzinowego czasu nadawania reklamy telewizyjnej.
Sąd odsyłający powziął wątpliwości, czy art. 23 ust. 2 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE
z 10.3.2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw
członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach
medialnych) (wersja ujednolicona) (Dz.Urz. UE L z 2010 r. Nr 95, s. 1) należy interpretować w ten sposób, że pojęcie
„ogłoszeń nadawcy w związku z jego własnymi audycjami” obejmuje zamieszczane przez takiego nadawcę
ogłoszenia promujące stację radiową należącą do tej samej co ów nadawca grupy spółek.
Stanowisko TS
Wyłączenie
Zgodnie z art. 23 ust. 1 dyrektywy 2010/13/UE czas nadawania telewizyjnych spotów reklamowych i spotów
telesprzedażowych nie może w danej godzinie zegarowej przekraczać 20 %. Przepisu tego nie stosuje się
w szczególności do „ogłoszeń nadawcy w związku z jego własnymi audycjami” (art. 23 ust. 2 dyrektywy
2010/13/UE).
Reklama
Trybunał stwierdził, że dyrektywa 2010/13/UE definiuje reklamę telewizyjną, uwzględniając promocyjny cel danego
obrazu lub ogłoszenia telewizyjnego, jednak nie ma to odniesienia do informacyjnego charakteru odnośnego obrazu
lub ogłoszenia. Oznacza to, że ogłoszenia telewizyjne – również wtedy, gdy są neutralne i mają charakter czysto
informacyjny – które dotyczą audycji lub przekazów nadawcy, stanowią „reklamę telewizyjną” w rozumieniu art. 1 ust.
1 lit. i) dyrektywy 2010/13/UE, gdy ich celem jest skłonienie widzów do oglądania danych audycji, a tym samym –
promowanie odpłatnego świadczenia usług. W związku z tym TS stwierdził, że te ogłoszenia podlegają
określonym w art. 23 ust. 1 dyrektywy 2010/13/UE ograniczeniom godzinowego czasu nadawania reklamy
telewizyjnej, chyba że można je uznać za „ogłoszenia nadawcy w związku z jego własnymi audycjami” w rozumieniu
jej art. 23 ust. 2 dyrektywy 2010/13/UE.
Audycja
Zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2010/13/UE pojęcie „audycja” oznacza „ciąg ruchomych obrazów z dźwiękiem
lub bez niego, stanowiący odrębną całość w układzie lub katalogu audycji przygotowanym przez dostawcę usług
medialnych i mający formę i treść porównywalną z formą i treścią rozpowszechniania telewizyjnego”. Pojęcie
„rozpowszechnianie telewizyjne” lub „przekaz telewizyjny” zdefiniowano natomiast w art. 1 ust. 1 lit. e) tej
dyrektywy jako „audiowizualną usługę medialną świadczoną przez dostawcę usług medialnych, umożliwiającą
równoczesny odbiór audycji na podstawie układu audycji”, zaś pojęcie „audiowizualnej usługi medialnej” zgodnie z jej
art. 1 ust. 1 lit. a) ppkt (i) oznacza „usługę […], której podstawowym celem jest dostarczanie […] audycji”. Zdaniem
TS z użytych w tych definicjach określeń „ruchome obrazy z dźwiękiem lub bez niego”, „telewizyjne”, „audiowizualna”
i „odbiór”, interpretowanych w szczególności w świetle motywu 23 dyrektywy 2010/13/UE, wynika, że z zakresu tej
dyrektywy wyłączone są usługi rozpowszechniania radiowego, które zwykle obejmują przekazy lub audycje
dźwiękowe, a zatem bez obrazu, w tym w przypadku gdy owym przekazom lub audycjom towarzyszą nieodłączne
pomocnicze elementy audiowizualne (wyrok TS z 21.10.2015 r., New Media Online GmbH, C-347/14,
, pkt 34,
37).
Odpowiedzialność redakcyjna

Zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2010/13/UE pojęcie „nadawca” oznacza „dostawcę usług medialnych
mających formę przekazów telewizyjnych”. „Dostawcę usług medialnych” zdefiniowano w art. 1 ust. lit. d) tej
dyrektywy jako „osobę fizyczną lub prawną, która ponosi odpowiedzialność redakcyjną za wybór audiowizualnej
treści audiowizualnej usługi medialnej i decyduje o sposobie zestawienia tej treści”. Ponadto, stosownie do art. 1 ust.
1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2010/13/UE „audiowizualna usługa medialna” oznacza „usługę […], za którą
odpowiedzialność redakcyjną ponosi dostawca usług medialnych”. W motywie 25 owej dyrektywy wyjaśniono, że
pojęcie „odpowiedzialność redakcyjna” jest niezbędne do określenia roli dostawcy usług medialnych, a przez
to do zdefiniowania audiowizualnych usług medialnych. Rzecznik generalna podkreśliła w pkt 66 i 67 opinii, że
z przepisów tych wynika, że właściwe zrozumienie wyrażenia „własne audycje”, o którym mowa w art. 23 ust. 2
dyrektywy 2010/13, wymaga uwzględnienia nie powiązań prawnych i organizacyjnych między
przedsiębiorstwami, które uzasadniają mechanizmy wzajemnego przypisywania działań i potencjału w ramach
jednego podmiotu gospodarczego, tak jak ma to miejsce w prawie konkurencji czy w prawie zamówień publicznych,
lecz odpowiedzialności redakcyjnej za dane audycje. Trybunał podkreślił, że za takim stanowiskiem przemawia
cel art. 23, którym jest ochrona widzów, jako konsumentów, przed nadmierną reklamą. Przepisy dotyczące czasu
nadawania reklam ustanowione w dyrektywie 2010/13/UE mają bowiem na celu pogodzenie interesów finansowych
nadawców telewizyjnych i reklamodawców z interesami widzów (wyrok TS z 18.7.2013 r., Sky Italia, C-234/12,
, pkt 17, 18). W ocenie TS zawarte w tej dyrektywie reguły dotyczące maksymalnego czasu nadawania reklam
w danej godzinie zegarowej stanowią część swoistych ram prawnych oraz opierają się na innej logice i służą innym
celom, niż ma to miejsce w przypadku reguł konkurencji czy reguł mających zastosowanie do zamówień publicznych.
Trybunał wskazał, że kryteria ustalania osób fizycznych lub prawnych, które ponoszą odpowiedzialność redakcyjną
za audycję, wypływają z art. 1 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2010/13/UE. Przepis ten definiuje pojęcie „odpowiedzialność
redakcyjna” jako „sprawowanie faktycznej kontroli zarówno nad wyborem audycji, jak i nad sposobem ich
zestawienia w układzie chronologicznym w przypadku przekazów telewizyjnych lub w katalogu w przypadku
audiowizualnych usług medialnych na żądanie”. Należy w szczególności sprawdzić, czy dany podmiot jest
uprawniony do podjęcia ostatecznej decyzji co do oferty audiowizualnej jako takiej, co zakłada, że dysponuje on
wystarczającymi zasobami materialnymi i ludzkimi, aby móc ponosić taką odpowiedzialność (wyrok TS z 4.7.2019 r.,
Baltic Media Alliance, C-622/17,
, pkt 40, 43).
Reasumując TS orzekł, że art. 23 ust. 2 dyrektywy 2010/13/UE należy interpretować w ten sposób, iż pojęcie
„ogłoszeń nadawcy w związku z jego własnymi audycjami” nie obejmuje zamieszczanych przez nadawcę
telewizyjnego ogłoszeń promujących stację radiową należącą do tej samej co ów nadawca telewizyjny grupy
spółek, chyba że, po pierwsze, audycje będące przedmiotem tych ogłoszeń promujących są
„audiowizualnymi usługami medialnymi” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. a) tej dyrektywy, co oznacza, iż można
je oddzielić od głównej działalności tej stacji radiowej, a po drugie, dany nadawca telewizyjny ponosi za nie
„odpowiedzialność redakcyjną” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. c) owej dyrektywy.

Komentarz
W niniejszym wyroku Trybunał uznał, że reklama nadawcy telewizyjnego na rzecz nadawcy radiowego należącego
do tej samej grupy spółek, co do zasady, nie stanowi „ogłoszenia nadawcy w związku z jego własnymi audycjami
(programami)” w rozumieniu art. 23 ust. 2 dyrektywy 2010/13/UE. Tym samym powinna być ona wyliczona do czasu
antenowego, który uwzględnia się przy obliczaniu 20 % czasu nadawania reklam telewizyjnych, przewidzianego w tej
dyrektywie.
Jednakże TS dopuścił odmienną interpretację, jeżeli spełnione zostaną łącznie dwa warunki. Po pierwsze, gdy
audycje stacji radiowej będące przedmiotem ogłoszeń zamieszczanych przez nadawcę telewizyjnego można
oddzielić od głównej działalności stacji radiowej, a zatem – uznać za „audiowizualne usługi medialne”. Po drugie, TS
przyjął, że aby audycje stacji radiowej należącej do tej samej grupy spółek co dany nadawca telewizyjny można było
uznać za audycje „własne” tego nadawcy, to musi on ponosić za te audycje odpowiedzialność redakcyjną
w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2010/13/UE (zob. art. 4 pkt 3 ustawy o radiofonii i telewizji z 29.12.1992 r.
(Dz.U. z 2022 r. poz. 1722; dalej: RTVU)). Trybunał jednoznacznie przyjął, powołując się na wyjaśnienia rzecznik
generalnej zawarte w opinii do tej sprawy, że ta odpowiedzialność nie może opierać się wyłącznie na powiązaniach
gospodarczych, organizacyjnych i prawnych istniejących pomiędzy nadawcą telewizyjnym a nadawcą.
Wobec powyższego wykładnia art. 16 ust. 4 pkt 1a RTVU powinna być zgodna z niniejszym wyrokiem Trybunału.

Wyrok TS z 30.1.2024 r., Reti Televisive Italiane, C-255/21,

Trybunał uznał, że reklama nadawcy telewizyjnego na rzecz nadawcy radiowego należącego do tej samej grupy spółek, z zasady, nie stanowi 'ogłoszenia nadawcy w związku z jego własnymi audycjami'. Jednakże dopuszcza odmienną interpretację, jeśli audycje stacji radiowej można oddzielić od jej głównej działalności i nadawca telewizyjny ponosi za nie odpowiedzialność redakcyjną. Wyrok TS ma wpływ na interpretację prawa dotyczącego czasu nadawania reklam w telewizji.