Wymóg wielości wierzycieli i wymagalności ich wierzytelności

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z 14.12.2023 r. potwierdzono linię orzecznictwa uzależniającą możliwość uwzględnienia wniosku upadłościowego od istnienia co najmniej dwóch wierzycieli z wymagalnymi wierzytelnościami. Sprawa dotyczyła wniosku banku o ogłoszenie upadłości kredytobiorcy, który został ostatecznie oddalony przez Sąd Rejonowy. W efekcie SO w Gdańsku podtrzymał decyzję SR, co potwierdza istotę wymogu wielości wierzycieli i wymagalności ich wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.

Tematyka: postanowienie sądu, wymóg wielości wierzycieli, wymagalność wierzytelności, precedens sądowy, ochrona dłużników, postępowanie upadłościowe

Postanowieniem oddalającym zażalenie wierzyciela na postanowienie Sądu I instancji o oddaleniu wniosku
o ogłoszenie upadłości z 14.12.2023 r., GD/Gz-KRZ/74/2023, SO w Gdańsku potwierdził linię orzeczniczą
sądów powszechnych uzależniających możliwość uwzględnienia wniosku upadłościowego od istnienia co
najmniej dwóch wierzycieli, których wierzytelności muszą być wymagalne. Stanowisko SO może posłużyć do
obrony dłużników, którzy mimo stosunkowo dobrej sytuacji płynnościowej narażeni są na wniosek
o ogłoszenie upadłości ze strony pojedynczego wierzyciela, którego wierzytelność stała się wymagalna.
Stan faktyczny
Dłużnik zawarł umowę kredytu w 2010 r., która została wypowiedziana przez bank w lutym 2023 r. Następnie bank
wniósł do SR w Gdańsku wniosek o ogłoszenie upadłości kredytobiorcy. Sąd postanowieniem z 12.4.2023 r.
zabezpieczył majątek dłużnika poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego. Dłużnik w odpowiedzi na
wniosek wniósł o jego oddalenie zarzucając między innymi nieuwzględnienie tego, że spółka nie posiada innych niż
bank wierzycieli. SR w Gdańsku postanowieniem z 10.10.2023 r. przychylił się do stanowiska wyrażonego przez
dłużnika i oddalił wniosek wierzyciela o ogłoszenie upadłości. Na to postanowienie wierzyciel złożył zażalenie do SO
w Gdańsku zarzucając Sądowi I instancji naruszenie oraz zaniechanie zastosowania m.in. art. 10 i 11 ust. 1, 1a
ustawy z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 794; dalej: PrUpad) oraz a contrario błędną
interpretację art. 1 ust 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 oraz art. 491 2 ust. 2 PrUpad w zakresie przyjęcia, iż wymóg wielości
wierzycieli oznacza wymagalność wierzytelności co najmniej dwóch wierzycieli. SO w Gdańsku podzielił stanowisko
SR i postanowieniem z 10.10.2023 r. oddalił zażalenie wierzyciela.
Stan prawny
Gdański SR w zaskarżonym wyroku podzielił pogląd SA w Szczecinie z 9.7.2015 r., III AUa 877/14,
, że:
„art.11 PrUpad stanowi o wymagalnych zobowiązaniach. Zatem użycie liczby mnogiej przemawia za istnieniem co
najmniej kilku zobowiązań. Wielość zobowiązań należy utożsamiać z wielością wierzycieli” oraz pogląd wyrażony
przez SN w uchwale z 27.5.1993 r., III CZP 61/93,
, mówiącej, że: „ogłoszenie upadłości może nastąpić tylko
wówczas, gdy istnieje co najmniej dwóch wierzycieli podmiotu gospodarczego, którego dotyczy wniosek”, a który
wpisuje się w linię orzeczniczą traktującą upadłość w kategoriach egzekucji uniwersalnej mającej na celu
równomierne zaspokojenie wierzycieli. Ponadto SR wypomniał pełnomocnikowi wierzyciela celowe dążenie do
przedłużenia postępowania w postaci wnioskowanego zobowiązania tymczasowego nadzorcy sądowego do wysłania
szeregu zapytań do potencjalnych wierzycieli Dłużnika niejako w nadziei na pojawienie się kolejnego wierzyciela oraz
konwalidacji pierwotnego wniosku o ogłoszenia upadłości.
Stanowisko SO w Gdańsku
W postanowieniu z 14.12.2023 roku SO w całości oddalił zażalenie Banku podkreślając wielokrotnie bezzasadność
wnoszonych zarzutów oraz wniosków dowodowych. W interesującym nas kontekście interpretacji art. 1, art. 11 i art.
491 PrUpad SO podobnie jak SR zauważył, iż specjalne regulacje upadłościowe, jako że posługują się przymusem
państwowym, by umożliwić wspólne dochodzenie roszczeń w ramach swoistej formy egzekucji uniwersalnej, mogą
mieć zastosowanie jedynie wtedy, gdy wierzycieli jest więcej niż jeden. Rozumienie odwrotne stałoby, zdaniem Sądu,
w sprzeczności z ratio legis przepisów upadłościowych, które w myśl art. 2 ust. 1 PrUpad mają na celu równomierne
i bezstratne zaspokojenie wszystkich wierzycieli, co z oczywistych powodów nie jest problemem w przypadku tylko
jednego wierzyciela. Ponadto SO zauważył, że art. 11 PrUpad na który powołuje się zarówno SR jak i wierzyciel,
a w którego treści użyto liczby mnogiej w odniesieniu do zobowiązań dłużnika, ma charakter indykatywny, i jako taki
wskazuje na wymóg wielości wierzycieli. Kolejną kwestią z jaką musiał zmierzyć się SO jest wymagalność
wierzytelności, której wymóg kontestował skarżący powołując się na przepisy związane z instytucją upadłości
konsumenckiej. W ocenie Sądu próba stosowania w/w przepisów w sprawach upadłości przedsiębiorców jest
niedopuszczalna biorąc pod uwagę odrębność charakterów i celów, które ustawa przyporządkowuje obu
postępowaniom. Ponadto interpretacja językowa art. 11 ust. 1 PrUpad wyraźnie zdaniem Sądu odbiega od
proponowanej przez skarżącego argumentacji - Sąd wskazał, iż podważałaby ona sens użycia przez ustawodawcę
słowa „wymagalnych” w tekście przepisu.

Komentarz
Stanowisko wyrażone przez SO w Gdańsku umacnia dotychczasową linię orzeczniczą sądów, wyraźnie rozdzielającą
egzekucję syngularną od egzekucji generalnej, jaką jest postępowanie upadłościowe, ze względu na adekwatność
obu instytucji wobec innych sytuacji, zaś mając skutek uboczny w postaci ochrony dłużników przed arbitralnym
używaniem narzędzi przewidzianych w prawie upadłościowym, takich jak wniosek o ogłoszenie upadłości, przez

wierzyciela w sytuacji, kiedy jego roszczenie jest jedynym wymagalnym. Sąd wykazał się czujnością
i zdecydowaniem w powyższej sprawie, broniąc idei leżącej u podstaw prawa upadłościowego tj., że ma być ono
ułatwieniem zarówno dla wierzycieli jak i dłużnika oraz sprawiać, że ta szczególna sytuacja upadłości przedsiębiorcy
będzie przebiegać w sposób uporządkowany i z gwarancją równomiernego zaspokojenia wierzycieli, nie zaś być
narzędziem nacisku na dłużnego kontrahenta. Ważny jest również wywód Sądu na temat wymagalności roszczeń
wierzycieli, jako że w sprawie skarżący twierdził, iż dłużnik nie będzie w stanie spłacać kolejnych zobowiązań, co Sąd
uznał za nieistotne z punktu widzenia przesłanek wniosku o ogłoszenie upadłości, argumentując, że wymóg braku
zdolności dłużnika do wykonywania swoich zobowiązań pieniężnych ma dotyczyć zobowiązań już dzisiaj (tj. na
moment orzekania przez sąd) wymagalnych, nie zaś tych które staną się dopiero wymagalne w przyszłości. Dlatego
należy pozytywnie ocenić wnioski wynikające z postanowienia SO w Gdańsku jako ograniczające błędne, bądź
w podobnym przypadkach, w złej wierze stosowanie względem dłużnika wniosku wierzyciela o ogłoszenie upadłości.

Postanowienie SO w Gdańsku, 14.12.2023 r., GD/Gz-KRZ/74/2023

Postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z 14.12.2023 r. stanowi ważny precedens potwierdzający konieczność istnienia co najmniej dwóch wierzycieli z wymagalnymi wierzytelnościami w przypadku wniosku upadłościowego. Decyzja ta wskazuje na ochronę dłużników przed nadużyciami i arbitralnymi działaniami wierzycieli. Stanowisko Sądu podkreśla potrzebę równomiernego zaspokojenia wierzycieli i uporządkowanego przebiegu postępowania upadłościowego.