Zwolnienie z VAT dla przedsiębiorców zagranicznych

Przepisy unijne wymagają, aby państwa członkowskie umożliwiły od 1.1.2025 r. przedsiębiorcom o ograniczonym poziomie obrotu korzystanie z podmiotowego zwolnienia z VAT do poziomu obrotu 200 000 zł rocznie. Projekt przepisów ma na celu uregulowanie tej kwestii i wprowadzenie zmian w przepisach Dyrektywy Rady 2006/112/WE. Nowe zasady mają umożliwić zagranicznym podmiotom korzystanie z zwolnienia podmiotowego od 1.1.2025 r. Wprowadzenie definicji SME, MSEST i MSEX jest kluczowe dla zrozumienia, kto będzie mógł skorzystać z tego rozwiązania.

Tematyka: zwolnienie z VAT, przedsiębiorcy zagraniczni, unijne przepisy, podmiotowe zwolnienie, obroty, rejestracja VAT, definicje SME, MSEST, MSEX, progi obrotów, fakturowanie, powiadomienia, sprawozdawczość, neutralność podatkowa, procedury OSS, przenikanie procedur, transakcje transgraniczne

Przepisy unijne wymagają, aby państwa członkowskie umożliwiły od 1.1.2025 r. przedsiębiorcom
o ograniczonym poziomie obrotu korzystanie z podmiotowego zwolnienia z VAT. To odpowiednik zwolnienia
do poziomu obrotu 200 000 zł rocznie. Pojawił się w tym zakresie projekt przepisów.
Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 361; dalej:
VATU), zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie
przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Zwolnienie nie jest jednak adresowane do
podatników nieposiadających siedziby na terytorium kraju. Podmioty zagraniczne muszą więc rejestrować się do
celów VAT w Polsce nawet dokonując nieznacznych wartościowo czynności opodatkowanych. To ogranicza
konkurencję. Stąd propozycja zmian w przepisach Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie
wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2006 r. Nr 347, s. 1; dalej: VATDyr). Od 1.1.2025 r.
kraje członkowskie mają obowiązek dostosowania zasad w ten sposób, by zagraniczne podmioty mogły również ze
zwolnienia podmiotowego korzystać.
Podstawowe definicje
Na start musimy przyswoić trzy podstawowe pojęcia-skróty:
• SME (small-medium enterprise) – procedura zwolnień dla małych przedsiębiorców z siedzibą na terytorium UE;
• MSEST (Member State of establishment) – w tej roli wystąpi Polska jako kraj obsługujący sprawy polskich
podatników ubiegających się lub korzystających ze zwolnienia VAT w innych państwach członkowskich;
• MSEX (Member State of the exemption) - Polska działająca jako państwo członkowskie zwolnienia będzie
potwierdzać kwalifikację do zwolnienia podatnikom posiadającym siedzibę działalności gospodarczej w państwie
członkowskim.
Kto skorzysta
Nie każdy podmiot ze zwolnienia z VAT w innym kraju skorzysta. Ważny będzie status SME, a więc zmieszczenie się
w dwóch rodzajach progów. Po pierwsze – próg obrotów generowanych w innych państwach członkowskich. Roczny
obrót podmiotu chcącego korzystać ze zwolnienia osiągnięty w UE w poprzednim i bieżącym roku nie może wynieść
więcej niż 100 000 euro. Po drugie – próg obrotów w państwie zwolnienia. Ważne, by roczny obrót w kraju MSEX
znalazł się poniżej progu stosowanego przez państwo członkowskie, w którym VAT jest należny. Na próg rocznego
obrotu składać się będą wyłącznie całkowite wartości transakcji dokonane w państwie członkowskim, w którym
przyznaje się zwolnienie. Przykładowo, Polska umożliwi stosowanie zwolnienia podatnikom zagranicznym, jeżeli
wartość sprzedaży podatnika nie przekroczy na dziś 200 000 zł. Zwolnienie utraci moc począwszy od czynności,
z którą przekroczono próg (choć w innych krajach może być inaczej, przykładowo gdy w trakcie roku próg zwolnienia
krajowego zostanie przekroczony o więcej niż 10%).
Trzecie ważne kryterium to rejestracja VAT – z zasady ze zwolnienia SME skorzysta tylko podatnik zarejestrowany
w kraju siedziby. Chyba, że rejestracja w innym kraju dokonana jest np. na cele udziału w transakcjach
wewnątrzwspólnotowych. Innymi słowy, ze zwolnienia np. w Niemczech skorzysta także polski podatnik
zarejestrowany na VAT tamże, ale dokonujący wyłącznie WNT.
Są też kryteria poboczne. Przykładowo, w Polsce ze zwolnienia nie skorzystają też podmioty dokonujące dostaw
towarów lub świadczenia usług z art. 113 ust. 13 VATU (np. dostawa wyrobów akcyzowych czy usługi doradcze
i prawnicze).
Jak liczyć obrót
Przepisy określają też jakie transakcje mają być uwzględniane w kalkulacji progu obrotów. Będą to przedmiotowo
niezwolnione dostawy towarów i świadczenie usług, szereg transakcji zwolnionych z VAT z prawem do odliczenia,
w Polsce znanych jako opodatkowane 0% VAT (np. w eksporcie i w transporcie międzynarodowym) oraz transakcje
związane z nieruchomościami, finansowe, ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, chyba że transakcje te mają charakter
transakcji pomocniczych. Do progu nie wlicza się obrotu ze zbycia materialnych lub niematerialnych dóbr
inwestycyjnych podatnika.
Fakturowanie

Podatnik zagraniczny zwolniony z VAT w Polsce nie będzie musiał wystawiać faktur. Ale jeśli to zrobi, faktura
powinna zawierać dodatkowe elementy takie jak numer, indywidualny numer identyfikacyjny z kodem EX oraz
przepis ustawy, na podstawie którego podatnik stosuje zwolnienie od podatku.
Konieczność powiadomienia i sprawozdawczość
Podatnicy, którzy będą chcieli skorzystać ze zwolnienia w państwie członkowskim będą musieli powiadamiać MSEST
o wyborze zwolnienia w tym innym państwie członkowskim. Przykładowo, polski podatnik chcący skorzystać ze
zwolnienia w Niemczech musi powiadomić o tym polskie organy. MSEST będzie przypisywać podatnikowi SME
niepowtarzalny numer identyfikacyjny na potrzeby stosowania zwolnienia w innym państwie członkowskim.
Jest jeszcze obowiązek sprawozdawczości. Każdy MSEST będzie przyjmował informacje kwartalne o osiąganych
obrotach od podatników SME posiadających siedzibę na terytorium kraju MSEST - za każdy kwartał.
Neutralność ponad wszystko
Może się zdarzyć tak, że podatnik VAT czynny w Polsce będzie korzystał z procedury SME np. w Niemczech. Jeśli
nabywane w Polsce towary i usługi powiązane będą z czynnościami zwolnionymi w Niemczech, podatnik podatku
naliczonego w Polsce nie odliczy.
SME a procedury szczególne
Możliwe będą wzajemne przenikania między SME a inną procedurą szczególną – OSS. Podatnik spełniający wymogi
będzie mógł stosować procedurę SME w państwie członkowskim siedziby działalności gospodarczej i jednocześnie
być zarejestrowanym do celów unijnej procedury OSS rozliczając VAT należny dla państw członkowskich, w których
nie korzysta z procedury SME. Procedury SME i IOSS wykluczają się wzajemnie, nie będą podlegać łączeniu.

Komentarz
Wyobraźmy sobie polską firmę budowlaną, podzlecającą polskiemu podwykonawcy usługę na placu budowy
w Niemczech. Dziś taki podwykonawca ma problem, świadczy bowiem usługę związaną z nieruchomością,
opodatkowaną za naszą zachodnią granicą. Nabywca (polski zleceniodawca) nie może rozliczyć podatku odwrotnym
obciążeniem. Podwykonawca powinien więc zarejestrować się na VAT w Niemczech. Opisywane rozwiązanie będzie
w takich sytuacjach pomocne i faktycznie przyczyni się do likwidowania administracyjnych barier.

Podatnicy zagraniczni będą musieli powiadamiać organy krajowe o wyborze zwolnienia z VAT w innym państwie członkowskim. Istnieje obowiązek sprawozdawczości kwartalnej dotyczący osiąganych obrotów. Procedura ma na celu zapewnienie neutralności podatkowej oraz ułatwienie funkcjonowania przedsiębiorcom operującym w różnych krajach UE. Wprowadzone zmiany przyczynią się do likwidowania barier administracyjnych i ułatwią transgraniczne transakcje.