CSR nie upoważnia do odliczenia podatku naliczonego

Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) staje się coraz bardziej popularna, ale odliczenie podatku naliczonego od wydatków CSR może być problematyczne z powodu braku jednoznacznego związku z działalnością opodatkowaną. Omawiana interpretacja podkreśla konieczność ścisłego i niehipotetycznego powiązania między wydatkiem a generowaniem obrotu podatnika. Przykłady negatywnych decyzji sądów podkreślają potrzebę konkretnych dowodów na rzeczność wydatków związanych z CSR.

Tematyka: CSR, podatek naliczony, odliczenie podatku, interpretacja podatkowa, związek z działalnością opodatkowaną

Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) zyskuje na popularności. Wielu podatników ponosi wydatki
społecznie użyteczne. Działa tu swoisty dualizm: z jednej strony, działalność dobroczynna, przyczyniająca
się do wspierania społecznie użytecznych celów oraz lokalnej społeczności. Z drugiej strony jednak to także
działalność promocyjna czy wręcz reklamowa. Wydatki CSR są często znaczące. Pojawia się więc pytanie
o możliwość odliczania od nich podatku naliczonego. Stanowisko fiskusa jest jednak często takiemu
odliczeniu nieprzychylne.
Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 361; dalej:
VATU), w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych,
podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Związek między
wydatkiem a czynnościami opodatkowanymi może być bezpośredni (gdy jest, to super) albo pośredni (tu już gorzej,
ale sam w sobie pośredni charakter też często jest OK). Nie może być za to hipotetyczny, a w pułapkę
hipotetyczności podatnicy często wpadają. W zasadzie każdy wydatek firmowy można powiązać w jakimś zakresie
z działalnością gospodarczą. Zwłaszcza, jeśli chodzi o materię taką jak budowanie rozpoznawalności, marketing
i tzw. dobre imię. Problem w tym, że organy podatkowe i sądy administracyjne potrafią być restrykcyjne. Widać to
jaskrawo w przypadku m.in. wydatków związanych z tzw. społeczną odpowiedzialnością biznesu (CSR).
Czego dotyczyła sprawa?
Na rynku uczelni wyższych pojawiła się nowa uczelnia publiczna. Powstała z inicjatywy ministra do spraw szkolnictwa
wyższego i nauki. Ale ważną rolę w akcie twórczym przypisywał sobie również pewien podatnik, zaangażowany
w działalność w ramach funkcjonującej w jego organizacji strategii społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR).
Podatnik poniósł więc pewne wydatki związane z samym utworzeniem uczelni oraz z organizacją uroczystej
inauguracji jej działalności. Na wydarzeniu pojawili się przedstawiciele władz państwowych, grupy kapitałowej, do
której należy podatnik, ale także przedstawiciele spółek, z którymi podatnik współpracuje, przedstawiciele nauki,
lokalnych władz, biznesu oraz pracownicy samego podatnika. Uroczystość była transmitowana za pomocą środków
masowego przekazu. Szeroko informowano o niej w mediach. Podatnik uznał, że utworzenie uczelni oraz jej
uroczysta inauguracja niezwykle korzystnie wpłynęły na wizerunek podatnika, a więc przekładają się pozytywnie na
obrót opodatkowany. Dlatego, podatnik ma prawo odliczyć podatek naliczony od ww. wydatków.
Stanowisko organu
Dyrektor KIS przed wydaniem interpretacji zadał podatnikowi kilkanaście pytań pomocniczych (co nie jest niczym
nadzwyczajnym w ostatnim czasie). Organ chciał wiedzieć m.in. czy osoby chcące studiować na uczelni będą
zobowiązane do jakichkolwiek czynności na rzecz podatnika (okazało się, że nie będą). Albo jaki jest związek
poniesionych wydatków w związku z utworzeniem uczelni z czynnościami opodatkowanymi podatnika. Tu podatnik
uznał, że utworzenie uczelni ma na celu zwiększenie uznania podatnika wśród kontrahentów oraz wyedukować
potencjalnych przyszłych pracowników w celu posiadania wykwalifikowanego zaplecza pracowniczego. Uroczystość
natomiast ma promować utworzenie uczelni. Studenci jako wykwalifikowana kadra będą zdaniem podatnika posiadali
niezbędną wiedzę, która umożliwi generowanie wyższych przychodów. Ponadto podatnik może zyskać większą
liczbę klientów poprzez budowę pozytywnego wizerunku. Podatnik podjął działania związane z utworzeniem uczelni
w celu zareklamowania oraz potencjalnego pozyskania nowej kadry pracowniczej. Inwestycja ta jest strategicznym
działaniem, które ma zapewnić dostęp do nowej kadry, co jest kluczowe dla działalności operacyjnej i rozwoju firmy.
Dzięki takiemu zapleczu edukacyjnemu, podatnik może liczyć na stały dopływ specjalistów, co przekłada się na
efektywność i jakość świadczonych usług. I tak dalej.
Zaspokoiwszy ciekawość, Dyrektor KIS wydał wreszcie interpretację indywidualną z 5.8.2024 r., 0111-KDIB3-
2.4012.206.2024.4.SR,
. Organ uznał, że podatnik nie wykazał racjonalnego związku między wydatkami
poniesionymi w związku z utworzeniem uczelni oraz organizacją uroczystości otwarcia uczelni a osiąganym obrotem.
Przede wszystkim bowiem, podatnik „nie stworzył uczelni”, a jedynie łączy go z nią pewnego rodzaju partnerstwo,
z którego nie wynika konieczność ponoszenia wydatków na „utworzenie” takiej placówki.
Z tego względu absolutnie hipotetyczny i nieuchwytny może być związek z generowaniem obrotu podatnika dzięki
wydatkom ponoszonym na uroczystość otwarcia uczelni. W swojej argumentacji, zdaniem Dyrektora KIS podatnik
posługuje się ogólnikowymi i przypuszczającymi stwierdzeniami, nie podaje żadnych konkretnych przykładów na
wzrost konkurencyjności czy prawdopodobieństwo zyskania nowych klientów. Takie konkrety byłyby zbędne gdyby
podatnik np. otwierał swój nowy zakład i informował o rozszerzaniu swojej produkcji. A w tym przypadku, podatnik
ponosił wydatki na organizację uroczystości otwarcia innego podmiotu.

Wydźwięk stanowiska fiskusa jest w skrócie taki, że podatnik podał szereg niezwykle hipotetycznych argumentów za
potencjalnym związkiem między wydatkiem na uruchomienie uczelni a swoim obrotem opodatkowanym. To, że
potencjalnie jakiś student uczelni być może zasili kiedyś kadrę podatnika jest argumentem stanowczo zbyt mało
przekonującym. Wniosek – podatnik nie może odliczyć podatku naliczonego od wydatków opisanych w ww.
interpretacji.

Komentarz
Z omawianej interpretacji nie wynika, że od wydatków ponoszonych w ramach CSR przenigdy nie można odliczyć
VAT. Jest to możliwe – ale tylko, gdy związek przyczynowy między wydatkiem a wykonywaniem czynności
opodatkowanych jest odpowiednio ścisły. Bezsporny. I niehipotetyczny. Czyli jaki?

Praktyka podatkowa podpowiada często negatywne przykłady. I tak, WSA w Gdańsku w wyroku z 23.6.2021 r.,
I SA/Gd 89/21,
uznał, że w przypadku podatnika z branży paliwowej, przekazywanie w ramach CSR
pojazdów na rzecz placówek medycznych nie przełoży się na zwiększenie obrotu czy też nie wpłynie cenotwórczo na
oferowany przez nią produkt. Odbiorcami produktów podatnika są wyspecjalizowane podmioty gospodarcze, a nie
lokalna społeczność. Brak jest więc cenotwórczego charakteru pomiędzy poniesionymi wydatkami na wynajem
samochodów a działalnością opodatkowaną. Podobnie WSA w Warszawie w wyroku z 21.4.2023 r., III SA/Wa
126/23,
, uznał, że przekonanie o korzystnym wpływie działań związanych z pomocą obywatelom Ukrainy na
pozycję rynkową spółki nie może zostać uznane za wykazujące realny związek wydatków z działalnością
opodatkowaną. Brak bowiem konkretnej analizy, która potwierdziłaby, że wydatki na wyżywienie i zakwaterowanie
uchodźców z Ukrainy zostały poniesione w takim celu, który ma (choćby pośredni) wpływ na obroty skarżącej.

Z podobną sytuacją mamy do czynienia w niniejszym stanie faktycznym. Gdyby jednak podatnik prowadzący
działalność np. w zakresie ładowania pojazdów elektrycznych w ramach CSR np. wynajmował kontrahentom
samochody elektryczne „do testów”, w imię troski o redukcję emisji CO2 i o środowisko naturalne, być może fiskus
doszukałby się wystarczającego związku między taką działalnością a wykonywaniem czynności opodatkowanych.
Jeśli auta spodobają się, jest szansa, że najemcy zainwestują w elektryczną flotę. A to może dość widocznie
przełożyć się na wzrost obrotu opodatkowanego VAT podatnika. Gdyby więc w tym wypadku organ podatkowy nie
szukał na siłę „hipotetycznego związku”, pojawi się potencjał na odliczanie VAT. Inna sprawa to zaliczenie wydatków
CSR do kosztów uzyskania przychodów w CIT. Z tym w praktyce jest łatwiej, ale to już temat na zupełnie inną
historię. Choć akurat nasz wnioskodawca również i na tym polu nie odniósł przed Dyrektorem KIS sukcesu
(interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 5.8.2024 r., 0111-KDIB1-3.4010.235.2024.3.MBD,
).

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 5.8.2024 r., 0111-KDIB3-2.4012.206.2024.4.SR,

Fiskus często odrzuca próby odliczenia podatku naliczonego od wydatków CSR, wymagając jasnego i bezspornego związku z działalnością opodatkowaną. Interpretacja z 5.8.2024 r. podkreśla konieczność przedstawienia konkretnych dowodów na korzystny wpływ wydatków CSR na obroty podatnika.