Sąd nie może orzec przepadku samochodu, którym kierował nietrzeźwy kierowca
Sąd Najwyższy w wyroku z 3.10.2019 r. orzekł, że nie można orzec przepadku na rzecz Skarbu Państwa samochodu, którym kierował nietrzeźwy kierowca. Sprawa ta dotyczyła sytuacji, w której samochód był traktowany jedynie jako przedmiot "czynności wykonawczej" przestępstwa kierowania w stanie nietrzeźwości. Wniosek o kasację od wyroku sądu rejonowego w tej kwestii wniosła Rzecznik Praw Obywatelskich.
Tematyka: Sąd Najwyższy, przepadku samochodu, nietrzeźwy kierowca, kasacja, Rzecznik Praw Obywatelskich
Sąd Najwyższy w wyroku z 3.10.2019 r. orzekł, że nie można orzec przepadku na rzecz Skarbu Państwa samochodu, którym kierował nietrzeźwy kierowca. Sprawa ta dotyczyła sytuacji, w której samochód był traktowany jedynie jako przedmiot "czynności wykonawczej" przestępstwa kierowania w stanie nietrzeźwości. Wniosek o kasację od wyroku sądu rejonowego w tej kwestii wniosła Rzecznik Praw Obywatelskich.
Sąd Najwyższy w wyroku z 3.10.2019 r. orzekł, że nie można orzec przepadku na rzecz Skarbu Państwa samochodu, którym kierował nietrzeźwy kierowca. Samochód jest w tym wypadku jedynie przedmiotem „czynności wykonawczej" przestępstwa kierowania w stanie nietrzeźwości. Zdaniem sądu nie można uznać samochodu za przedmiot „służący lub przeznaczony do popełnienia przestępstwa”. Stan faktyczny Omawiana sprawa dotyczy sytuacji, która miała miejsce w 2007 r. Wówczas to oskarżony został przyłapany na prowadzeniu swojego samochodu w stanie nietrzeźwości. Dodatkowo pozwany miał już wtedy orzeczony sądowy zakaz prowadzenia samochodu. Był też skazany wcześniej na pół roku więzienia za prowadzenie samochodu w stanie nietrzeźwości. Za przestępstwo to, zgodnie z art. 178 a KK przewidziana jest grzywna, kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do 2 lat. Ponadto za niestosowanie się do sądowego zakazu prowadzenia pojazdów w art. 244 KK przewidziano karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy nawet do 5 lat. Oskarżony został przez sąd rejonowy uznany winnym zarówno ponownego prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości, jak również niestosowania się do sądowego zakazu prowadzenia pojazdów. Sąd rejonowy skazał go w związku z tym na rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności i zakazał mu na 10 lat prowadzenia wszelkich pojazdów. Ponadto sąd orzekł o przepadku na rzecz Skarbu Państwa samochodu oskarżonego. Sąd uznał bowiem, że w tej sytuacji zastosowanie ma art. 44 § 2 KK. Zgodnie z nim sąd może orzec, a w wypadkach wskazanych w KK orzeka, przepadek przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa. W związku z tym, że nie złożono apelacji, wyrok sądu rejonowego uprawomocnił się. Kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich Na wniosek skazanego Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł kasację od wspomnianego wyżej wyroku sądu rejonowego. Kasacja dotyczyła jedynie części wyroku, dotyczącej przepadku na rzecz Skarbu Państwa samochodu skazanego, który prowadził w stanie nietrzeźwym. Rzecznik Praw Obywatelskich argumentował, że orzeczenie przez sąd rejonowy przepadku samochodu na rzecz Skarbu Państwa stanowi rażące naruszenie prawa karnego, a w szczególności, wspomnianego już, art. 44 § 2 KK. W opinii Rzecznika wspomniany samochód należy traktować jak „przedmiot czynności wykonawczej przestępstwa prowadzenia w stanie nietrzeźwości”, a nie jak przedmiot służący lub przeznaczony do popełnienia przestępstwa. W związku z powyższym, Rzecznik Praw Obywatelskich, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, wniósł do Sądu Najwyższego o kasację wyroku sądu rejonowego w części dotyczącej przepadku samochodu. Dla porównania można wskazać sytuację, w której orzeczenie przepadku mienia na rzecz Skarbu Państwa można byłoby uznać za zasadne. Chodzi o sytuację w której samochód „służył lub był przeznaczony do przestępstwa”, jak np. przemyt w tym samochodzie narkotyków, zwłaszcza ukrytych w specjalnych skrytkach. Wyrok Sądu Najwyższego W wyroku z 3.10.2019 r. Sąd Najwyższy uznał kasację wniesioną przez Rzecznika Praw Obywatelskich w omawianej sprawie za „oczywiście zasadną” i uchylił część wyroku sądu rejonowego dotyczącą przepadku samochodu. Sąd Najwyższy stwierdził naruszenie przez sąd rejonowy art. 178a § 1 KK. Uznał bowiem, że sąd ten niesłusznie uznał, że wspomniany samochód należy do kategorii przedmiotów, służących do przestępstwa z art. 178a § 1 KK. Sąd Najwyższy powołał się przy tym na orzeczenie Sądu Najwyższego podjęte w drodze uchwały 7 sędziów SN z 30.10.2008 r. (I KZP 20/08), które wydane zostało na wniosek Prokuratora Generalnego, aby rozwiać wątpliwości, co do rozbieżnego dotychczas interpretowania przepisów art. 44 § 2 KK w kontekście prowadzenia aut w stanie nietrzeźwości. Sąd Najwyższy orzekł wówczas, że samochód jest jedynie „przedmiotem czynności wykonawczej przestępstwa prowadzenia go w stanie nietrzeźwości” Nie może być w związku z tym uznany za przedmiot „służący lub przeznaczony do popełnienia przestępstwa”. Wyrok SN z 3.10.2019 r., II KK 91/19
Wyrokiem z 3.10.2019 r. Sąd Najwyższy uznał kasację Rzecznika Praw Obywatelskich za zasadną i uchylił część wyroku sądu rejonowego dotyczącą przepadku samochodu. Sąd ten podkreślił rażące naruszenie prawa karnego w tej sprawie i powołał się na wcześniejsze orzeczenia w tej materii.