Zatarcie z mocy prawa wcześniejszego prawomocnego skazania za przestępstwo określone w art. 178a§1 k.k. a odpowiedzialność za przestępstwo z art. 178a§4 k.k.

Publikacja omawia problem zatarcia z mocy prawa wcześniejszego prawomocnego skazania za przestępstwo z art. 178a§1 KK oraz odpowiedzialność za przestępstwo z art. 178a§4 KK. Przedstawione są szczegółowe opisy czynów oraz decyzje sądów dotyczące winy oskarżonego i wymierzonych kar.

Tematyka: Zatarcie z mocy prawa, prawomocne skazanie, art. 178a§1 KK, art. 178a§4 KK, odpowiedzialność karana, apelacja, Sąd Apelacyjny, rażące naruszenie prawa, rażąca niewspółmierność kary, stopień winy, społeczna szkodliwość

Fakt zatarcia z mocy prawa wcześniejszego prawomocnego skazania za przestępstwo określone w art.
178a§1 KK, zaistniały w dacie wyrokowania, co do popełnienia czynu określonego w art. 178a§1 KK,
uniemożliwia przyjęcie odpowiedzialności sprawcy na podstawie art. 178a§4 KK także wtedy, gdy do
popełnienia tego czynu doszło przed upływem okresu niezbędnego do zatarcia wcześniejszego skazania.
Opis stanu faktycznego
A. O. oskarżony został o to, że:
I. W nocy z 21 na 22.7.2017 r. w S., w budynku mieszkalnym działając w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia
T.O. wielokrotnie ugodził ją nożem, powodując obrażenia, wskutek których pokrzywdzona poniosła śmierć na
miejscu, tj. o czyn z art. 148 § 1 KK.
II. 21.7.2017 r. między godziną 20.00 a 22.00 w S., będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego
w Lubinie, II K 245/14 z 22.4.2014 r., za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości, kierował samochodem
osobowym marki F., posiadając stężenie nie mniejsze niż 2,00 promila, tj. o czyn z art. 178a § 4 KK.
III. 22.7.2017 r. między godziną 8.30 a 8.50 w S., będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubinie
o sygn. akt II K 245/14 z dnia 22 kwietnia 2014 r. za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości kierował
samochodem osobowym marki F. znajdując się w stanie nietrzeźwości o stężeniu nie mniejszym niż 1,113 promila, tj.
o czyn z art. 178a § 4 KK.
Sąd Okręgowy w Legnicy wyrokiem z 27.4.2018 r., III K 116/17:
1. uznał oskarżonego za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie I części wstępnej wyroku i za czyn ten
na podstawie art. 148 § 1 KK wymierzył oskarżonemu karę 25 lat pozbawienia wolności,
2. uznał oskarżonego za winnego popełnienia czynów opisanych w punktach II i III części wstępnej wyroku,
przyjmując, że stanowią ciąg przestępstw w rozumieniu art. 91 § 1 KK i wymierzył karę 6 miesięcy pozbawienia
wolności,
3. na podstawie art. 42 § 3 KK orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych
dożywotnio,
4. na podstawie art. 43a § 2 KK orzekł od oskarżonego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy
Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne 10 000 złotych,
5. na podstawie art. 91 § 2 KK i art. 88 KK orzekł karę łączną 25 lat pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet
okres tymczasowego aresztowania oskarżonego od 22.7.2017 r. do 27.4. 2018 r.,
6. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. P.A. 1.140 zł plus 23% VAT tytułem nieopłaconej obrony z urzędu,
7. na podstawie art. 624 § 1 KPK zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych.
Apelację od powyższego wyroku wniosła obrończyni oskarżonego, ustanowiona z urzędu - adw. P.A.
Apelująca zaskarżyła wyrok, co do punktów I-VI części dyspozytywnej, powołując przepisy art. 427 § 2 KPK oraz art.
438 pkt 2-4 KPK i art. 440 KPK zarzuciła:
1) rażące naruszenie prawa, które miało wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a mianowicie rażącą obrazę
przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a to: art. 4 KPK art. 4 KPK, art. 5 § 2
KPK, art. 7 KPK, art. 410 KPK przez – całkowitą dowolną ocenę dowodów, a także rozstrzyganie niedających się
usunąć wątpliwości na niekorzyść skazanego z pominięciem dowodów dla skazanego korzystnych bez należytego
uzasadnienia takiego stanowiska i w konsekwencji ustalenie stanu faktycznego w sposób intuicyjny, bez
dostatecznych dowodów i bezpodstawne przyjęcie sprawstwa A. O. ponad wszelką wątpliwość, mimo istnienia
szeregu dowodów świadczących o niepodobieństwie sprawstwa oskarżonego;
2) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, który miał wpływ na jego treść,
a polegający na rażąco dowolnym, a także nieznajdującym podstawy w zgromadzonym materiale dowodowym

ustaleniu, że oskarżony A. O. dopuścił się zbrodni zabójstwa T.O., z najdalej idącej ostrożności procesowej
zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła rażącą niewspółmierność kary i środka karnego zastosowanych względem
oskarżonego.
Obrończyni wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonego A.O. od popełnienia czynu
opisanego w pkt I części wstępnej wyroku oraz obniżenie okresu zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów
mechanicznych; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do
ponownego rozpoznania.
Prokurator na rozprawie odwoławczej wniósł o nieuwzględnienie apelacji obrońcy oskarżonego i utrzymanie w mocy
zaskarżonego wyroku.
Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, po rozpoznaniu apelacji wniesionej przez oskarżonego od wyroku Sądu Okręgowego
w Legnicy, na podstawie art. 440 KPK zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonego A.O. w ten sposób, że:
z opisów czynów zawartych w punktach II i III części wstępnej eliminuje sformułowanie: „będąc uprzednio skazanym
wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubinie, II K 245/14 z 22.4.2014 r. za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości”,
przyjmując, że czyny te stanowią przestępstwa z art. 178a § 1 KK i za to na podstawie art. 178a § 1 KK w zw. z art.
91 § KK wymierza mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 42 § 2 KK orzeka wobec
oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 10 lat (w miejsce orzeczonego
dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych - pkt III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku).
Na podstawie art. 575 § 2 KPK stwierdza, że utraciło moc orzeczenie zawarte w pkt V części dyspozytywnej wyroku
dotyczące kary łącznej pozbawienia wolności, a w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy. Na
podstawie art. 91 § 2 KK i art. 88 KK wymierza oskarżonemu A.O. karę łączną 25 lat pozbawienia wolności. Z kolei,
na podstawie art. 63 § 1 KK zalicza oskarżonemu na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności okres
jego rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie.
Uzasadnienie SA
Zdaniem Sądu Apelacyjnego apelacja obrończyni z urzędu oskarżonego jest niezasadna.
Obrońca oskarżonego wprawdzie stwierdził w apelacji, że wniesiony środek odwoławczy dotyczy całości wyroku (pkt
I - VI), jednakże zakres sformułowanych zarzutów odnosi się do pkt I części dyspozytywnej wyroku, tj. uznania
oskarżonego A.O. za winnego popełnienia czynu z art. 148 § 1 KK. Także wniosek apelacyjny dotyczy zmiany
zaskarżonego wyroku w pkt I i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia tego czynu. Należy zatem przyjąć, że
w pozostałym zakresie obrończyni nie skonstruowała zarzutów, w odniesieniu do punktów II - IV, dotyczących
przypisania oskarżonemu przestępstw z art. 178a § 4 KK i wynikających z tego dalszych rozstrzygnięć, nie
kwestionowała w tym zakresie sprawstwa oskarżonego. Jedynie doszukać należy się, że obrończyni, w odniesieniu
do środka karnego – zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych – zarzuciła rażącą niewspółmierność wnosząc
o obniżenie okresu zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, zaś wniosek o uchylenie zaskarżonego
wyroku nie został w apelacji sprecyzowany, czy dotyczy całości wyroku, czy też wyłącznie do pkt I części
dyspozytywnej wyroku.
Odnosząc się do merytorycznej oceny wywiedzionej apelacji nie sposób jest podzielić poglądu obrończyni zawartego
w uzasadnieniu apelacji, że: „stanowisko Sądu I instancji, co do sprawstwa oskarżonego zarzucanego mu czynu, nie
znajduje odzwierciedlenia w całokształcie zebranego w sprawie materiału dowodowego. Stanowi jedynie efekt
intuicyjnych i wysoce wątpliwych wyobrażeń Sądu I instancji. Sąd nie dość wnikliwie zanalizował i tym samym błędnie
ocenił dowody, w szczególności wyjaśnienia oskarżonego A.O. złożone w toku postępowania przygotowawczego, ale
również zeznań świadków, w szczególności sąsiadów oskarżonego i denatki. Pomijając kwestię zbyt swobodnej
wypowiedzi obrończyni zawartej w cytowanym fragmencie uzasadnienia apelacji, należy podkreślić, że obrońca
w żadnym zakresie nie wskazał, na czym miałaby polegać dowolna ocena dowodów, dokonana przez Sąd I instancji,
przekraczająca granice wyznaczone przepisem art. 7 KPK. Poza ogólnikowanymi sformułowaniami, odnoszącymi się
do wyjaśnień oskarżonego i zeznań świadków, obrońca nie przedstawił odmiennej argumentacji w odniesieniu do
powyższych dowodów, ograniczając się do stwierdzenia, że „oskarżonemu A.O. nie można przypisać zarzucanego
czynu".
Poza sporem pozostaje fakt, że pokrzywdzona T. O. pozbawiona życia została przez oskarżonego, który zadał
pokrzywdzonej ponad 18 ciosów nożem. Na rękojeści noża stwierdzono mieszaninę DNA pokrzywdzonej
i oskarżonego, nie stwierdzono zaś innej osoby, co także przekonuje o sprawstwie oskarżonego.
Sąd Apelacyjny nie uznał za zasadny zarzutu obrazy art. 7 KPK, gdyż ocena dowodów dokonana przez Sąd
I instancji była oceną swobodną, nie zaś dowolną i mieściła się w granicach określonych przepisem art. 7 KPK.
Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny uznał za prawidłowe orzeczenie zawarte w pkt I zaskarżonego wyroku dotyczące
czynu z art. 148 § 1 KK. W pozostałych zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Należy podzielić pogląd Sądu I instancji, że wymierzona oskarżonemu kara uwzględnia stopień zawinienia
oskarżonego, stopień społecznej szkodliwości jego czynu, zachowanie oskarżonego po jego popełnieniu oraz jego
właściwości i warunki osobiste. Sąd Apelacyjny słusznie nie dostrzegł okoliczności przemawiające za uznaniem, że
wymierzona kara jest rażąco surowa. Spełnia ona wszelkie wymogi ustawowe z art. 53 § 1 i 2 KK, a zatem brak było
podstaw do jej złagodzenia. Przyjmuje się, że rażąca niewspółmierność kary zachodzi wtedy, gdy suma
zastosowanych kar i środków karnych, czy kompensacyjnych za przypisane oskarżonemu przestępstwo nie
uwzględnia należycie stopnia winy, społecznej szkodliwości czynu oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celu
kary w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, z jednoczesnym uwzględnieniem celów
zapobiegawczych i wychowawczych, jakie kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego (por. wyrok SN V KRN 60/74,
OSNKW 1974, poz. 13 z glosami W. Woltera, PiP 1975, z. 4, s. 178, K. Buchały, PiP 1975, z. 6., s. 176 i uwagami M.
Cieślaka i Z. Dody, Pal. 1975, z. 9, s. 37). Powyższe stanowisko zachowuje aktualność pod rządami obecnie
obowiązującego kodeksu karnego.
Wyrok SA we Wrocławiu z 26.7.2018 r., II AKa 216/18.

Sąd Apelacyjny uznał apelację obrończyni za niezasadną, utrzymując w mocy większość punktów zaskarżonego wyroku. Wskazano na rażące naruszenia prawa oraz argumenty dotyczące rażącej niewspółmierności kary. Decyzja Sądu Apelacyjnego została uzasadniona w kontekście stopnia winy oskarżonego i społecznej szkodliwości jego czynu.