Sporządzenie kasacji przez radcę prawnego pozbawionego prawa wykonywania zawodu

Jeśli kasacja jest kopią osobistej kasacji obwinionego radcy prawnego, choć podpisana przez adwokata, to nie może być uwzględniona przez sąd - orzekł Sąd Najwyższy. Sprawa dotyczyła obwinionego radcy prawnego M.K., który został pozbawiony prawa do wykonywania zawodu na skutek naruszenia przepisów dotyczących gier hazardowych. Sąd Najwyższy stwierdził, że kasacja podpisana przez adwokata, będąca kopią kasacji osobistej obwinionego, nie spełnia wymogów formalnych i nie może być uwzględniona przez sąd.

Tematyka: kasacja, radca prawny, pozbawienie prawa wykonywania zawodu, Sąd Najwyższy, formalne wymogi, Kodeks postępowania karnego, postępowanie dyscyplinarne, adwokat, kopie dokumentów

Jeśli kasacja jest kopią osobistej kasacji obwinionego radcy prawnego, choć podpisana przez adwokata, to
nie może być uwzględniona przez sąd - orzekł Sąd Najwyższy.
Opis stanu faktycznego
Radca prawny M.K. został obwiniony o to, że 3.11.2016 roku w Z., jako właściciel Kancelarii Prawnej, urządzał na
urządzeniach elektronicznych w punkcie gier w Z. w celach komercyjnych gry o charakterze losowym, czym naruszył
przepisy art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2094; dalej:
GryHazardU).
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w (...) na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 5 ustawy
z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 75; dalej: RadPrU) wymierzył mu karę pozbawienia prawa
do wykonywania zawodu radcy prawnego.
Skreślenie z listy radców prawnych
Wyższy Sąd Dyscyplinarny Krajowej Izby Radców Prawnych w Warszawie po rozpoznaniu odwołania obwinionego
radcy prawnego M.K. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby
Radców Prawnych w (...). Uchwałą Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w (...). z 19.8.2019 roku obwiniony M.K.
został skreślony z listy radców prawnych.
Kasację od orzeczenia sądu dyscyplinarnego II instancji wniósł w imieniu własnym obwiniony, zaskarżając
rozstrzygnięcie sądu ad quem w całości na swoją korzyść.
Zarządzeniem z 20.10.2020 r. wezwano obwinionego M.K. do uzupełnienia braków formalnych kasacji poprzez
złożenie w terminie 7 dni kasacji odpowiadającej wymogom określonym w art. 526 § 2 ustawy z 6.6.1997 r. Kodeks
postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 534; dalej: KPK), pod rygorem pozostawienia kasacji wniesionej
osobiście przez obwinionego bez rozpoznania.
W odpowiedzi na wezwanie obrońca obwinionego adwokat A.K. przesłał do Sądu Najwyższego kasację podpisaną
przez adwokat M.J., stanowiącą w swej treści i formie kopię kasacji sporządzonej osobiście przez obwinionego.
W związku z powyższym, Sąd Najwyższy pozostawił kasację bez rozpoznania.
Z uzasadnienia Sądu
Zgodnie z art. 526 § 2 KPK, stosowanym odpowiednio w postępowaniach dyscyplinarnych wobec radców prawnych
na podstawie art. 741 RadPrU, jeżeli kasacja nie pochodzi od prokuratora, Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw
Obywatelskich albo Rzecznika Praw Dziecka, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata, radcę
prawnego albo radcę Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Ponieważ 26.10.2019 roku, to jest w dacie
sporządzenia i podpisania kasacji, obwiniony M.K. nie był już radcą prawnym, został na podstawie art. 120 § 1 KPK
wezwany do uzupełnienia w terminie 7 dni braku formalnego, poprzez złożenie kasacji sporządzonej i podpisanej
przez obrońcę będącego adwokatem lub radcą prawnym.
Analizując treść i formę kasacji podpisanej przez obrońcę obwinionego adw. M.J., która wpłynęła do Sądu
Najwyższego w dniu 4.3.2021 roku stwierdzić należy, iż jest ona kopią kasacji osobistej obwinionego M.K..
Przemawia za tym tożsama treść, forma graficzna oraz data obu kasacji. Uprawnione jest zatem twierdzenie, że
kasacja podpisana przez adw. M.J. faktycznie została sporządzona przez obwinionego M.K.. Twierdzenia
obwinionego jakoby zarówno jego osobistą kasację, jak i kasację przesłaną do Sądu Najwyższego 4.3.2021 r.
sporządziła adw. M.J. nie znajdują potwierdzenia w jakimkolwiek dowodzie. De facto są zatem nie weryfikowalne
i zdaniem Sądu Najwyższego nie zasługują na uwzględnienie.
Mając na uwadze powyższe argumenty, wobec stwierdzenia, że nie wszystkie braki formalne kasacji zostały usunięte
w terminie określonym w art. 120 § 1 KPK, kasację obrońcy obwinionego należało pozostawić bez rozpoznania na
podstawie art. 531 § 1 KPK w zw. z art. 530 § 2 KPK.

Komentarz

Przepis art. 526 § 2 KPK określa, że jeżeli kasacja nie pochodzi od prokuratora, Prokuratora Generalnego, Rzecznika
Praw Obywatelskich albo Rzecznika Praw Dziecka, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata, radcę
prawnego albo radcę Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.
Ratio legis przymusu adwokackiego- radcowskiego przy kasacji stanowi zagwarantowanie, że kasacja jako
nadzwyczajny środek zaskarżenia będzie sporządzona przez osobę z fachową wiedzą prawniczą. Istotne jest
bowiem, aby zapewnić odpowiedni poziom merytoryczny kasacji. W szczególności przymus podmiotu fachowego,
przy sporządzeniu i podpisaniu kasacji, wprowadzony został po to, aby decyzja o zaskarżeniu kasacją
prawomocnego orzeczenia sądu odwoławczego podejmowana była przez osobę kompetentną, mającą odpowiednio
zasób wiedzy i mogącą ocenić istnienie lub brak podstaw do wniesienia kasacji, a ponadto po to, aby ten
nadzwyczajny środek zaskarżenia został sporządzony fachowo i poprawnie pod względem merytorycznym
i formalnym.
W realiach niniejszej sprawy istotne jest, że przymus adwokacko-radcowski dotyczy dwóch warunków określonych
łącznie– sporządzenia i podpisania kasacji. Dla uznania, że są one spełnione niezbędne jest dokonanie obu.
Ustawowy wymóg sporządzenia i podpisania kasacji przez obrońcę lub pełnomocnika oznacza, że adwokat lub radca
prawny musi być autorem wniesionej kasacji. Ten wymóg nie zostanie spełniony, gdy obrońca lub pełnomocnik tylko
podpisze kasację sporządzoną przez samą stronę, jak również wtedy gdy zaakceptuje, w odrębnym piśmie, treść
kasacji sporządzonej przez stronę, ani też w sytuacji, gdy obrońca lub pełnomocnik w swoim piśmie nazwanym
kasacją odwoła się do treści własnoręcznego pisma strony zawierającego jej stanowisko. W postanowieniu SN
z 30.9.1996 r., V KZ 47/96,
podkreślono, że wynikający z treści art. 464 par. 2 KPK obowiązek „sporządzenia”
kasacji przez adwokata nie może polegać na odwołaniu się przez adwokata do treści własnoręcznego pisma
skazanego. Przymus adwokacki przy sporządzeniu i podpisaniu kasacji (nie pochodzącej od prokuratora)
wprowadzony został m.in. po to, aby decyzja o zaskarżeniu kasacją prawomocnego orzeczenia podejmowana była
przez osobę kompetentną, mającą odpowiedni zasób wiedzy i mogącą ocenić istnienie lub brak podstaw do jej
wniesienia - a ponadto po to, aby skarga kasacyjna została sporządzona fachowo i poprawnie pod względem
merytorycznym i formalnym (a więc możliwe było jej rozpoznanie we właściwie wskazanych granicach zaskarżenia
i podniesionych zarzutów - por. art. 473 par. 1 KPK).
Kontekst, w jakim pada określenie „powinna być” (zob. art. 526 § 2 KPK) nigdy nie budził ani w doktrynie, ani
orzecznictwie, wątpliwości, że oznacza ono jednak przymus. Po pierwsze dlatego, że kasacja jest już
nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia i jej podstawy są bardzo ograniczone, co wymaga sięgania przez stronę po
pomoc prawną osoby fachowej. Po drugie przepis art. 526 § 2 KPK wyraźnie wymaga, aby kasację strony sporządził
„obrońca lub pełnomocnik będący adwokatem albo radcą prawnym”. Chodzi zatem o zapewnienie warunków ku
temu, aby kasacja była wnoszona, gdy - bez osobistego zaangażowania wynikiem prawomocnie zakończonego
procesu - wykaże się możliwość zaistnienia szczególnych uchybień stanowiących podstawę owej skargi. Wyrokiem
z 21.6.2016 r., SK 2/15,
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 526 § 2 KPK w zakresie, w jakim wyłącza
możliwość sporządzenia i podpisania kasacji we własnej sprawie przez adwokata bądź radcę prawnego jest
niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. W uzasadnieniu tegoż orzeczenia TK m.in. podniósł, że ocena prawna
wymagania formułowanego na podstawie art. 526 § 2 KPK prowadzi do wniosku, że formalne ograniczenie praw
adwokatów bądź radców prawnych, w zakresie wnoszenia kasacji we własnej sprawie, jest przejawem nadmiernego
formalizmu proceduralnego. Stanowi przez to nieproporcjonalne ograniczenie prawa do sprawiedliwej procedury
sądowej (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Trybunał stwierdził, że obowiązek ustanowienia innego profesjonalnego
pełnomocnika do sporządzenia i podpisania kasacji, wnoszonej we własnej sprawie, przez adwokata bądź radcę
prawnego, można uznać za przydatny, z punktu widzenia celu przymusu adwokackiego, jakim jest zapewnienie
formalnej i merytorycznej poprawności kasacji. Nie jest jednak niezbędny dla realizacji tego celu. Oprócz tego,
w nadmierny sposób, ogranicza prawo do wystąpienia z kasacją w imieniu adwokata bądź radcy prawnego.
W niniejszej sprawie zauważyć jednak należy, że uchwałą Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych z 19.8.2019 roku
obwiniony M.K. został skreślony z listy radców prawnych. Tym samym, M.K. nie mógł samodzielnie złożyć kasacji.
Słusznie więc orzekł Sąd Najwyższy, że jeżeli kasacja jest kopią osobistej kasacji obwinionego radcy prawnego, to
choć podpisana została przez adwokata występującego w sprawie, to jednak nie może być uwzględniona przez sąd
jako niespełniająca warunku wynikającego z art. 526 § 2 KPK.

Postanowienie Sądu Najwyższego z 9.3.2021 r., II DK 7/21,

Sąd Najwyższy orzekł, że kasacja sporządzona przez adwokata, będąca kopią kasacji osobistej obwinionego radcy prawnego, nie spełnia wymogów formalnych i nie może być uwzględniona przez sąd. Decyzja ta wynika z przepisów Kodeksu postępowania karnego oraz praktyki sądowej. W konsekwencji kasacja obrońcy obwinionego została pozostawiona bez rozpoznania.