Podstawa przypisania określonego wykroczenia

Określona w treści art. 116 § 1 pkt. 1 KW norma prawna ma charakter blankietowy, co prowadzi do wniosku, że dla przypisania popełnienia wykroczenia wskazanego w tym przepisie konieczne jest dokładne zredagowanie jego opisu zawierającego wszystkie znamiona wykroczenia, dotyczące nieprzestrzegania zarządzeń leczniczych. Analiza akt przedmiotowej sprawy ukazuje brak dokładnego określenia znamion przypisanego typu wykroczenia oraz niedoprecyzowanie konkretnej postaci, w jakiej ukarany dopuścił się wykroczenia, co stanowi naruszenie zasady nullum crimen sine lege.

Tematyka: wykroczenie, art. 116 KW, norma blankietowa, znamiona wykroczenia, nieprzestrzeganie zarządzeń leczniczych

Określona w treści art. 116 § 1 pkt. 1 KW norma prawna ma charakter blankietowy. Prowadzi to do wniosku,
że dla przypisania popełnienia wykroczenia wskazanego w wyżej wymienionym przepisie w rozstrzygnięciu
Sądu konieczne jest dokładne zredagowanie jego opisu zawierającego wszystkie znamiona wykroczenia,
dotyczącego nieprzestrzegania zarządzeń leczniczych.
Opis stanu faktycznego
H.L. został obwiniony o to, że:
1. 23.4.2020 r. o godzinie 11:00 w miejscowości G. przy ul. H. 101 naruszył przepisy prawa dotyczące obowiązku
kwarantanny w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z 31.3.2020 r. w sprawie ustanowienia określonych
ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 566; dalej:
OgrEpidemiiR20(1)), tj. o wykroczenie z art. 54 KW;
2. 23.4.2020 r. o godzinie 11:00 w miejscowości G. przy ul H. 101 naruszył przepisy prawa dotyczące
nieprzestrzegania nakazów i zakazów przez chorego lub nosiciela choroby zakaźnej w związku
z rozporządzeniem Rady Ministrów z 15.4.2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów
i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 673; dalej: ZmOgrEpidemiiR(3)), tj.
o wykroczenie z art. 116 § 1 KW.
Wyrokiem SR w G. z 7.12.2020 r., II W 1016/20,
obwiniony H.L.:
1. został uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu czynu z art. 54 KW;
2. uznany za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu w pkt. 2) wniosku o ukaranie, tj. wykroczenia z art. 116 §
1 pkt 1 KW, i ukarany karą 200 zł grzywny.
Orzeczenie to nie zostało zaskarżone przez żadną ze stron i uprawomocniło się 15.12.2020 r. Kasację od
powyższego wyroku na korzyść obwinionego wniósł RPO. Zaskarżył powołane orzeczenie w całości, zarzucając
rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie prawa materialnego, to jest art. 116 § 1 KW, przez jego
niewłaściwe zastosowanie w sytuacji, gdy czyn przypisany ukaranemu nie wyczerpywał znamion tego wykroczenia.
RPO wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku SR w G. i uniewinnienie H.L. od popełnienia przypisanego mu
wykroczenia. Po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez RPO na korzyść ukaranego SN uchylił pkt 2 zaskarżonego
wyroku i uniewinnił H.L. od przypisanego mu wykroczenia z art. 116 § 1 pkt. 1 KW.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN kasacja RPO okazała się oczywiście zasadna, co umożliwiło jej rozpoznanie na posiedzeniu bez udziału
stron na podstawie art. 535 § 5 KPK. Wprawdzie błędnie określono w niej zakres zaskarżenia (kasacja na korzyść nie
mogła przecież dotyczyć pkt. 1) zaskarżonego wyroku, w którym uniewinniono H.L. od zarzutu popełnienia
wykroczenia z art. 54 KW), a tym samym skutkować uchyleniem całego wyroku, trafnie wszelako wskazano w jej
petitum na rażące naruszenie przepisu prawa materialnego w zakresie czynu przypisanego obwinionemu w pkt. 2)
kwestionowanego orzeczenia. W brzmieniu obowiązującym w czasie popełnienia czynu przepis art. 116 § 1 KW
penalizował umyślne nieprzestrzeganie nakazów lub zakazów, zawartych w przepisach o zapobieganiu chorobom
zakaźnym lub o ich zwalczaniu przez osobę:
1. chorą na gruźlicę, chorobę weneryczną lub inną chorobę zakaźną albo podejrzaną o tę chorobę,
2. stykającą się z chorym na chorobę określoną w punkcie 1) lub z podejrzaną o to, że jest chora na gruźlicę lub
inną chorobę zakaźną,
3. będącą nosicielem zarazków choroby określonej w punkcie 1) lub podejrzaną o nosicielstwo.
Określona w treści art. 116 § 1 pkt. 1 KW norma prawna ma charakter blankietowy, co prowadzi do wniosku, że dla
przypisania popełniania wykroczenia wskazanego w wyżej wymienionym przepisie konieczne jest w rozstrzygnięciu
Sądu dokładne zredagowanie jego opisu, zawierającego wszystkiego znamiona wykroczenia, dotyczącego
nieprzestrzegania zarządzeń leczniczych.
Analiza akt przedmiotowej sprawy nie pozostawia wątpliwości, że SR w G. ograniczył się jedynie do uznania, że
obwiniony H.L. popełnił wykroczenie z art. 116 § 1 pkt. 1 KW. Sąd nie dokonał jednak ustaleń faktycznych w zakresie
konkretnej postaci, w jakiej wyżej wymieniony miałby dopuścić się tego wykroczenia, to jest jako chory, nosiciel
choroby zakaźnej, czy też podejrzany o zakażenie. Definicje tych pojęć określone zostały w art. 2 ustawy z 5.12.2008

r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2026). Z opisu czynu
sformułowanego we wniosku o ukaranie i w całości zaaprobowanego przez Sąd meriti nie wynika, w jaki sposób
nastąpiło popełnienie analizowanego wykroczenia, chociaż jego kwalifikacja prawna mogłaby sugerować, że chodzi
o osobę chorą na gruźlicę, chorobę weneryczną lub inną chorobę zakaźną albo podejrzaną o tę chorobę.
Tymczasem należy zwrócić uwagę, że jedyna informacja o powodzie objęcia zakazami lub nakazami ukaranego H.L.
została zawarta w notatce urzędowej funkcjonariusza Policji, w której wskazano, że żona wymienionego wróciła
z zagranicy i odbywała kwarantannę. To z kolei mogło wskazywać na drugą lub trzecią z postaci wykroczenia,
o którym mowa w art. 116 KW (osoba stykająca się z chorym na chorobę określoną w art. 116 § 1 pkt. 1 KW lub
z podejrzanym o to, że jest chory na gruźlicę lub inną chorobę zakaźną – art. 116 § 1 pkt 2 KW; albo będąca
nosicielem choroby określonej w art. 116 § 1 pkt. 1 KW lub podejrzaną o nosicielstwo – art. 116 § 1 pkt 3 KW). Jest
to jednak wyłącznie domniemanie, gdyż nie wynika ono wprost z opisu czynu zawartego w zaskarżonym wyroku, a to
ma w tym wypadku decydujące znaczenie.
Obecnie wyjaśnienie wskazanych wątpliwości nie jest już możliwe, bowiem wymagałoby to dokonywania kolejnych,
nowych ustaleń faktycznych, co jest sprzeczne z zasadą niepogarszania sytuacji obwinionego. Mając na względzie
powyższe, należało skonstatować, że opis czynu w analizowanej sprawie, przyjęty we wniosku o ukaranie,
a następnie nieprawidłowo zaaprobowany przez SR, uniemożliwia dokładne stwierdzenie, w jaki sposób ukarany H.L.
dopuścił się zarzucanego mu wykroczenia: Czy naruszył prawo, będąc chorym lub nosicielem choroby zakaźnej (co
w żaden sposób nie wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego), czy też nie przestrzegał
kwarantanny. Takie postąpienie Sądu procedującego w niniejszej sprawie naruszyło zasadę nullum crimen sine lege,
z której wynika obowiązek dokładnego określenia znamion przypisanego typu wykroczenia oraz udowodnienia
realizacji tych znamion (vide na gruncie analogicznego stanu faktycznego wyrok SN z 27.1.2022 r., III KK 522/21).
Jednocześnie, mając na względzie treść zakazu reformationis in peius, w przedmiotowej sprawie nie będzie możliwe
ponowne procedowanie celem konwalidowania uchybienia stwierdzonego w wyroku SR. Co więcej nie byłoby to
możliwe również z uwagi na standardy konstytucyjne, chociaż RPO nie podniósł tej kwestii w swojej kasacji.
ZmOgrEpidemiiR(3), stanowiące podstawę do zdekodowania normy nakazującej obywatelowi poddanie się
kwarantannie po przekroczeniu granicy Rzeczypospolitej Polskiej, a tym bardziej osobie, co do której zastosowano
kwarantannę jako domownikowi obywatela przekraczającego granicę Rzeczypospolitej Polskiej poddanego
kwarantannie, zostało wydane z naruszeniem zasad określonych w art. 52 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 1 i 3 Konstytucji
RP. Oznacza to, iż nie mogło ono tworzyć podstawy prawnej do wypełnienia blankietu normy sankcjonowanej art.
116 § 1 pkt. 1-3 KW i prowadzić do ukarania na podstawie tego przepisu. Nie da się bowiem zrekonstruować normy
nakazującej poddanie się kwarantannie z określonych regulacji w sposób nienaruszający standardów
konstytucyjnych. Konsekwencją powyższego było uniewinnienie H.L. od popełnienia czynu przypisanego mu w pkt.
2) zaskarżonego wyroku i obciążenie Skarbu Państwa kosztami procesu również w tej.

Komentarz
Na tle rozpoznawanej sprawy jawi się bezsporne twierdzenie, że doszło do wadliwego i naruszającego art. 92 ust. 1
Konstytucji RP upoważnienia, zawartego w art. 46b pkt. 12 ustawy z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu
zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2021 r. poz. 2069), niezawierającego żadnych wytycznych dotyczących
treści aktu (zob. wyrok WSA w Warszawie z 13.1.2021 r., VII SA/Wa 1635/20,
). W takiej sytuacji
rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem
stanu epidemii w zakresie, w jakim ograniczało prawa i wolności konstytucyjne, nie może być uznane przez Sąd za
skuteczną i legalną podstawę prawną ograniczenia tych praw i wolności obywateli, a w konsekwencji - ukarania ich
(zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 29.6.2021 r., II KK 255/21,
; z 26.8.2021 r., III KK 264/21,
;
z 27.10.2021 r., III KK 344/21,
).

Wyrok SN z 8.2.2022 r., III KK 263/21,

ZmOgrEpidemiiR(3), stanowiące podstawę do zdekodowania normy nakazującej obywatelowi poddanie się kwarantannie, zostało wydane z naruszeniem zasad konstytucyjnych, co uniemożliwiło zastosowanie przepisu art. 116 § 1 KW. W rezultacie H.L. został uniewinniony od zarzutu popełnienia wykroczenia z art. 116 § 1 pkt. 1 KW.