Obowiązki sądu dyscyplinarnego

Tematyka: Sąd dyscyplinarny, Sąd Najwyższy, prokurator, odpowiedzialność karne, stan faktyczny, wniosek, immunitet, przestępstwo, materiał dowodowy, uchwała

Sąd dyscyplinarny ma za zadanie rozważyć adekwatność przedstawionego przez wnioskodawcę materiału
dowodowego w odniesieniu do dyspozycji wynikającej z treści art. 135 § 5 PrProk, a więc czy w sposób
dostateczny uzasadnia on realizację znamion czynu, o którym mowa we wniosku.
Opis stanu faktycznego
22.7.2022 r. w Izbie Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego zarejestrowano wniosek sygnowany przez Naczelnika
Wydziału Spraw Wewnętrznych Prokuratury Krajowej o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej J.K.
prokuratora Prokuratury Rejonowej w B. za czyn zabroniony polegający na kierowaniu (21.6.2022 r.) samochodem
osobowym drogą publiczną w stanie nietrzeźwości (2,02‰ alkoholu we krwi), tj. o przestępstwo z art. 178a § 1 KK.
Na podstawie przedłożonego wniosku oraz materiałów postępowania przygotowawczego Sąd Najwyższy uznał za
uprawdopodobniony stan faktyczny.
Na posiedzeniu przed Sądem Najwyższym 22.6.2022 r. w przedmiocie wyrażenia zgody na pociągnięcie do
odpowiedzialności karnej J.K., pouczony o możliwości złożenia oświadczenia na podstawie art. 135 § 6 ustawy
z 28.1.2016 r. Prawo o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1247, dalej: PrProk), poinformował, że nie będzie
korzystał z tego prawa, ale udzieli odpowiedzi na pytania. Przyznał się do tego, że prowadził samochód będąc
w stanie nietrzeźwości, przejechał ok. 2,5 km w terenie miejskim. Alkohol spożywał sam, między godziną 16:30
a 20:00 i było to 0,5 l. czystej wódki. Wyraził skruchę i żal za takie zachowanie, szczególnie jest mu wstyd, z tego
powodu że w Prokuraturze pracuje nieprzerwanie od 1983 r. J.K. podkreślił w swojej wypowiedzi, że obywatelskie
zatrzymanie mogło uchronić go przed dużo bardziej tragicznymi konsekwencjami.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu wniosku Naczelnika Wydziału Spraw Wewnętrznych Prokuratury Krajowej, działając
na podstawie art. 135 § 1, § 5, § 6 i § 10 oraz art. 145 § 1a PrProk podjął uchwałę zezwalającą na pociągnięcie do
odpowiedzialności karnej J.K. prokuratora Prokuratury Rejonowej w B. za czyn polegający na prowadzeniu
(21.6.2022 r.) drogą publiczną pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości (2,02‰ alkoholu we krwi), tj.
o przestępstwo z art. 178a § 1 KK.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego immunitet prokuratorski zaliczany jest do immunitetów formalnych. Nie wyłącza
odpowiedzialności karnej czy też karalności za czyn popełniony, ale wprowadza zakaz pociągnięcia do
odpowiedzialności karnej osób nim chronionych, bez uprzedniego uzyskania przez oskarżyciela zgody uprawnionego
organu.
Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem, który Sąd orzekający w niniejszym składzie
w pełni aprobuje immunitet „nie powoduje wyłączenia odpowiedzialności, czy też karalności za popełniony czyn,
a jedynie wprowadza zakaz pociągnięcia osoby posiadającej taki immunitet do odpowiedzialności karnej przed
sądem, chyba, że oskarżyciel uzyska na to zgodę uprawnionego organu. Ochronne oddziaływanie immunitetu
powoduje, że dopóki nie zostanie on uchylony prawomocną uchwałą sądu dyscyplinarnego, niedopuszczalne jest
wszczęcie i dalsze prowadzenie postępowania przeciwko osobie, którą chroni. Jego uchylenie jest zatem warunkiem
przejścia postępowania karnego (...) z fazy in rem w fazę in personam” (Orzecznictwo Sądu Najwyższego
w sprawach dyscyplinarnych, Warszawa 2017, uchwała z 18.7.2016 r., SNO 29/26). Celem postępowania
w przedmiocie wyrażenia zgody na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej jest ustalenie czy
zgromadzony przez wnioskodawcę materiał dowodowy wskazuje na dostateczne podejrzenie, że prokurator,
w stosunku do którego oskarżyciel (wnioskodawca) skierował do sądu dyscyplinarnego wniosek o wyrażenie zgody
na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej swoim zachowaniem (działaniem lub zaniechaniem), zrealizował
znamiona przestępstwa opisanego we wniosku (uchwała Sądu Najwyższego z 12.6.2003 r., SNO 29/03,
;
uchwała Sądu Najwyższego z 23.2.2006 r., SNO 3/06,
; uchwała Sądu Najwyższego z 18.7.2016 r., SNO
28/16,
).
Pod pojęciem „dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa” należy rozumieć sytuację, gdy
zebrane w sprawie dowody wskazują w sposób dostateczny na to, że określonemu podmiotowi można postawić
zarzut popełnienia przestępstwa. Jest przy tym oczywiste, że nie wystarczy samo przypuszczenie, ale nie jest też
wymagane przekonanie o winie.
Rozpoznawany przez Sąd Najwyższy wniosek skierowany w niniejszej sprawie dotyczy czynu ściganego
z oskarżenia publicznego. W takich przypadkach rola sądu dyscyplinarnego sprowadza się do weryfikacji
przedstawionych przez wnioskodawcę materiałów zebranych w toku postępowania przygotowawczego w celu

ustalenia czy w danym przypadku zachodzi dostatecznie uzasadnione w rozumieniu art. 135 § 5 PrProk podejrzenie
popełnienia przez prokuratora przestępstwa. Powzięcie takich ustaleń skutkujące zezwoleniem na pociągnięcie
prokuratora do odpowiedzialności karnej warunkuje możliwość przedstawienia danemu prokuratorowi zarzutów
w postępowaniu karnym, a także daje podstawę do wszczęcia postępowania przeciwko prokuratorowi
przedstawieniem mu przez wnioskodawcę zarzutu. Sąd Najwyższy podkreśla, że taki przebieg postępowania nie
przesądza o sposobie zakończenia śledztwa czy ewentualnym rozstrzygnięciu orzeczonym przez sąd karny. Sąd
dyscyplinarny ma za zadanie rozważyć adekwatność przedstawionego przez wnioskodawcę materiału dowodowego
w odniesieniu do dyspozycji wynikającej z treści art. 135 § 5 PrProk a więc czy w sposób dostateczny uzasadnia on
realizację znamion czynu, o którym mowa we wniosku.
Sąd Najwyższy jednocześnie zauważa, że ocena zgromadzonego w toku śledztwa materiału dowodowego, nie
powinna wykraczać ponad to, co konieczne do dostatecznego uzasadnienia podejrzenia przestępstwa. Oznacza to,
że w gestii sądu dyscyplinarnego nie leży powzięcie pełnego przekonania, iż przypisywane prokuratorowi
przestępstwo zostało rzeczywiście przez niego popełnione, a jedynie ustalenie czy wersja zdarzeń przedstawiona we
wniosku jest na tyle prawdopodobna, że w ocenie sądu dostatecznie uzasadnia popełnienie przez prokuratora
przestępstwa. Podkreślenia wymaga, iż uchwała sądu dyscyplinarnego nie przesądza kwestii związanych
z ewentualną winą prokuratora, którego dotyczy wniosek o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej.
Ustalenie winy należy bowiem wyłącznie do sądu powszechnego w postępowaniu karnym według reguł
przewidzianych w Kodeksie postępowania karnego. Taka wykładnia unormowań związanych z kwestią
rozpoznawania wniosku o zezwolenie na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej przez sąd
dyscyplinarny sprowadza się do konkluzji, że sąd ten w istocie jest zobligowany do oceny wiarygodności
zgromadzonego przez prokuratora (wnioskodawcę) w toku postępowania przygotowawczego materiału dowodowego,
natomiast kompleksowa i ostateczna ocena tego materiału dokonywana jest już w postępowaniu karnym sensu
stricto (uchwała Sądu Najwyższego z 18.7.2016 r., SNO 29/16,
).
W ocenie Sądu Najwyższego zebrany w sprawie materiał dowodowy wraz z treścią udzielonych przez prokuratora
J.K. odpowiedzi daje podstawy do wydania uchwały zgodnie ze złożonym wnioskiem, ponieważ zachodzi
dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przez wymienionego prokuratora przestępstwa stypizowanego
w art. 178a § 1 KK. Przedłożony Sądowi Najwyższemu materiał dowodowy uprawdopodabnia w sposób wyższy niż
dostateczny sprawstwo J.K., co uzasadnia wydanie uchwały zezwalającej na pociągnięcie wymienionego prokuratora
do odpowiedzialności karnej za czyn wskazany we wniosku Naczelnika Wydziału Spraw Wewnętrznych Prokuratury
Krajowej.
W obliczu ustalonych faktów nie ulega najmniejszej wątpliwości, że prokurator J.K. został ujęty na gorącym uczynku
przestępstwa w ramach przewidzianego w art. 243 KPK zatrzymania obywatelskiego. Przesądza to tym samym
zasadność zastosowanego trybu oraz powoduje, że uchwała zezwalająca na pociągnięcie prokuratora J.K. do
odpowiedzialności karnej jest natychmiast wykonalna.
Podejmując uchwałę w niniejszej sprawie Sąd Najwyższy oparł ją na kluczowych dowodach, tj. treści opinii
Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Wojewódzkiej Policji w B. z przeprowadzonych badań z zakresu badań
płynów ustrojowych na zawartość alkoholu w celu oznaczenia w nadesłanej próbce krwi zawartości alkoholu
etylowego, protokołach badania stanu trzeźwości oraz zeznaniach świadków K.B., Ł.H. oraz D.L. a także udzielonych
przez prokuratora J.K. odpowiedziach na zadane mu pytania.

Komentarz
Postępowanie o uchylenie immunitetu przez wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej nie jest
postępowaniem rozstrzygającym o odpowiedzialności karnej, a więc sąd dyscyplinarny nie musi mieć pewności, że
przestępstwo zarzucane w sformułowanym wniosku faktycznie zostało popełnione. Natomiast ma bezwzględny
obowiązek dokonania wnikliwej analizy treści zawartych w określonym wniosku, nie tylko pod kątem realizacji
znamion przedmiotowych i podmiotowych zarzucanych czynów, ale także musi odnieść się do nich przez pryzmat
m.in. stopnia społecznej szkodliwości.

Uchwała SN z 22.6.2022 r., I DI 25/22,

Sąd dyscyplinarny ma za zadanie weryfikację materiałów zgromadzonych w postępowaniu przygotowawczym i ustalenie, czy istnieje dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa przez prokuratora. Uchwała Sądu Najwyższego zależy od analizy materiału dowodowego, nie przesądza o winie prokuratora, a jedynie umożliwia przedstawienie mu zarzutów w postępowaniu karnym.