Przesłanki pozwalające na kwalifikację działania w warunkach recydywy specjalnej wielokrotnej

Jednym z warunków dopuszczalności zastosowania przepisu o recydywie wielokrotnej (art. 64 § 2 KK) jest uprzednie skazanie z zastosowaniem przepisu o recydywie podstawowej (art. 64 § 1 KK). Na przestrzeni określonego okresu oskarżony S.T. był wielokrotnie skazywany za przestępstwa z art. 279 § 1 KK, co skutkowało kolejnymi postępowaniami sądowymi i analizą warunków recydywy specjalnej wielokrotnej.

Tematyka: recydywa specjalna, recydywa wielokrotna, art. 64 § 2 KK, art. 64 § 1 KK, skazanie, przestępstwo, wyrok SN

Jednym z warunków dopuszczalności zastosowania przepisu o recydywie wielokrotnej (art. 64 § 2 KK) jest uprzednie skazanie z zastosowaniem przepisu o recydywie podstawowej (art. 64 § 1 KK). Na przestrzeni określonego okresu oskarżony S.T. był wielokrotnie skazywany za przestępstwa z art. 279 § 1 KK, co skutkowało kolejnymi postępowaniami sądowymi i analizą warunków recydywy specjalnej wielokrotnej.

Jednym z warunków dopuszczalności zastosowania przepisu o recydywie wielokrotnej (art. 64 § 2 KK) jest
uprzednie skazanie z zastosowaniem przepisu o recydywie podstawowej (art. 64 § 1 KK).
Opis stanu faktycznego
Na przestrzeni od 13.5.2013 r. do 9.10.2013 r. S.T. został oskarżony o popełnienie 15 odrębnych przestępstw
kradzieży z włamaniami, przy czym każdego z nich dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa w rozumieniu
dyspozycji art. 64 § 1 KK, czyli w ciągu pięciu lat od odbycia kary 1 roku pozbawienia wolności za przestępstwo z art.
279 § 1 KK. Kara została orzeczona wyrokiem SR w K. z 17.3.2006 r., IV K 767/05, i odbyta w ramach kary łącznej 2
lat pozbawienia wolności.
Wyrokiem z 20.2.2018 r. SR w K. uznał S.T. za winnego tego, że zanim zapadł pierwszy wyrok, w krótkich odstępach
dopuścił się 15 czynów wyczerpujących ustawowe znamiona przestępstwa z art. 279 § 1 KK w zw. z art. 64 § 2 KK
oraz z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 279 § 1 KK, w zw. z art. 64 § 2 KK, i za to na podstawie art. 279 § 1 KK w zw. z art.
91 § 1 KK i art. 64 § 2 KK wymierzył oskarżonemu jedną karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Wobec niezaskarżenia go przez strony postępowania w yrok ten uprawomocnił się 28.2.2018 r. Od powyższego
wyroku kasację na korzyść skazanego wniósł Prokurator Generalny. Zarzucił on rażące i mające istotny wpływ na
treść wyroku naruszenie przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 64 § 2 KK, polegające na bezpodstawnym
przyjęciu, że przypisany mu ciąg przestępstw z art. 279 § 1 KK S.T. popełnił w warunkach recydywy specjalnej
wielokrotnej, podczas gdy dopuszczając się zarzucanych mu występków, nie był on osobą uprzednio skazaną
w warunkach recydywy specjalnej zwykłej. Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku w całości i przekazanie
sprawy SR w K. do ponownego rozpoznania.
Po rozpoznaniu kasacji wniesionej na korzyść skazanego przez Prokuratora Generalnego SN uchylił zaskarżony
wyrok i przekazał sprawę SR w K. do ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN kasacja Prokuratora Generalnego była oczywiście zasadna, co uzasadniało jej rozpoznanie
i uwzględnienie na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 KPK. Zaskarżone orzeczenie zapadło bowiem z rażącym
naruszeniem wskazanego w zarzucie kasacji przepisu prawa karnego.
Ustalenie to wynika z analizy orzeczenia w powiązaniu z załączonymi do akt sprawy dokumentami, mianowicie
odpisami wyroku SR w K., IV K 767/05 oraz wyroku łącznego SR w K. III K 988/07, a także informacją z Krajowego
Rejestru Karnego oraz zestawieniem pobytów oskarżonego w placówkach penitencjarnych, którymi dysponował Sąd
meriti przed wyrokowaniem.
Jak wielokrotnie wskazywał SR w swych judykatach, zgodnie z art. 64 § 2 KK skazanie sprawcy w warunkach
multirecydywy ma miejsce po spełnieniu następujących warunków: uprzednie skazanie w warunkach recydywy
specjalnej zwykłej, odbycie łącznie co najmniej roku kary pozbawienia wolności, ponowne popełnienie umyślnego
przestępstwa określonego w art. 64 § 2 KK, popełnienie wyżej wymienionego przestępstwa w okresie 5 lat od
odbycia całości lub części ostatniej kary. Jednym z warunków dopuszczalności zastosowania przepisu art. 64 § 2 KK
jest uprzednie skazanie z zastosowaniem art. 64 § 1 KK. Bez zaistnienia uprzedniego skazania w ramach art. 64 § 1
KK badanie dalszych uwarunkowań z art. 64 § 2 KK jest bezprzedmiotowe (zob. wyrok SN z 29.5.2018 r., II KK
95/18, 
; z 25.4.2019 r., II KK 271/18, 
; z 6.6.2019 r., IV KK 449/18, 
).
Bez wątpienia w przedmiotowej sprawie nie został spełniony warunek uprzedniego skazania w warunkach recydywy
specjalnej zwykłej. Zgodnie z art. 64 § 1 KK przypisanie sprawcy przestępstwa odpowiedzialności w warunkach
recydywy z art. 64 § 1 KK jest możliwe, jeżeli skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności
popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za
które był już skazany. Wynika z tego, że prawomocny wyrok skazujący musi poprzedzać kolejne przestępne
zachowanie sprawcy (zob. wyrok SN: z 9.5.2019 r., IV KK 86/18, 
; z 15.2.2018 r., II KK 33/18, 
).
Jak wynika z treści informacji z Krajowego Rejestru Karnego oraz wyroku łącznego SR w K. z 4.4.2008 r., III K
988/07, przed wydaniem zaskarżonego orzeczenia, S.T. był już skazany co najmniej cztery razy za przestępstwa z
art. 279 § 1 KK.





Wprawdzie, jak słusznie zauważa skarżący, drugi z ww. wyroków SR w K. zawierał skazanie za czyn z art. 279 § 1
KK w zw. z art. 64 § 1 KK, jednak wykonanie orzeczonej tym wyrokiem kary pozbawienia wolności zostało
warunkowo zawieszone. Instytucję warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności zastosowano
również w pierwszym z ww. wyroków, jednak żadna z kar pozbawienia wolności, orzeczona ww. wyrokami, nie
została wprowadzona do wykonania, co wynika z zestawienia pobytów oskarżonego w placówkach penitencjarnych.
W tej sytuacji należy uznać, że w terminie 5 lat poprzedzających popełnienie kolejnych przestępstw z art. 279 § 1 KK,
za co S.T. został skazany późniejszymi wyrokami SR w K.: XIII K 753/04 oraz IV K 767/05, nie odbywał on żadnej
kary pozbawienia wolności.
Również wskazane w sentencji zaskarżonego wyroku orzeczenie SR w K. z 17.3.2006 r., IV K 767/05 (czwarty z ww.
wyroków) nie zawierało w podstawie skazania przepisu art. 64 § 1 KK. Co prawda S.T. był już wcześniej skazany
wyrokiem SR w K. z 2.6.2005 r., XIII K 753/04 (trzeci z ww. wyroków), jednak orzeczona nim kara pozbawienia
wolności została przezeń odbyta już po dacie popełnienia czynów przypisanych S.T. analizowanym orzeczeniem (IV
K 767/05), a mianowicie w okresie od 15.1.2007 r. do 15.1.2008 r. Poza tym kary z obu wskazanych wyroków (IV K
767/05 oraz XIII K 753/104) zostały odbyte dopiero w ramach kary łącznej, orzeczonej przez SR w K. wyrokiem
łącznym z 4.4.2008 r., III K 988/07, i była to jedyna kara pozbawienia wolności w rozumieniu dyspozycji art. 64 § 1
KK, jaką S.T. odbywał przed popełnieniem zarzucanych mu czynów, objętych wyrokiem SR w K., VIII K 363/16,
zaskarżonym kasacją.
W powyższych okolicznościach należało przyznać rację skarżącemu, że na podstawie wyroków skazujących S.T. za
czyny zabronione z art. 279 § 1 KK oraz w oparciu o zestawienie pobytów oskarżonego w placówkach
penitencjarnych nie sposób uznać, iż spełnione zostało normatywne spektrum warunków, pozwalających
zakwalifikować działania S.T. jako popełnione w ramach recydywy specjalnej wielokrotnej. Dochodzi do tego jedynie
wtedy, gdy skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co
najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne, po czym po odbyciu łącznie co najmniej roku kary
pozbawienia wolności, również w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej części ostatniej kary, ponownie popełnia
przestępstwo umyślne, przy czym nie każde, tylko to wymienione w katalogu przestępstw opisanym w dyspozycji art.
64 § 2 KK. Z analizy dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w szczególności uprzednich skazań (uprzedniej
karalności) S.T. nie wynika, aby w zakreślonych granicach czasowych każdorazowo odbył on ustawowe „minimum”
kary pozbawienia wolności, gdzie dodatkowo popełnienia określonych przestępstw umyślnych miałby się dopuścić
między pobytami w placówkach penitencjarnych.
Stwierdzenie tych uchybień musiało zatem spowodować uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. SR podda analizie wcześniejsze skazania S.T. i ustali, czy dają one
podstawę do przyjęcia, że oskarżony dopuścił się przypisanych mu czynów w określonych w przepisie art. 64 § 1 KK,
w warunkach powrotu do przestępstwa.

Komentarz
Powyższe rozważania każą stwierdzić, że zaskarżone orzeczenie zostało wydane z rażącym naruszeniem prawa
mającym istotny wpływ na jego treść. SR w K. w sprawie VIII K 363/16 błędnie uznał, że doszło do spełnienia przez
skazanego warunku uprzedniego skazania w warunkach recydywy specjalnej zwykłej, ponieważ – jak wskazano –
dopuszczając się w okresie od maja do października 2013 r. licznych przestępstw z art. 279 § 1 KK, S.T. nie odbył
uprzednio minimalnego 6-cio miesięcznego okresu kary pozbawienia wolności. W konsekwencji Sąd meriti w sposób
negatywny ukształtował sytuację prawną S.T. – począwszy od dyrektyw wymiaru kary przez zasady jej wykonywania,
aż po odmienne regulacje dotyczące możliwości warunkowego przedterminowego zwolnienia.

Wyrok SN z 6.7.2022 r., IV KK 503/21







Analiza wyroku SN z 6.7.2022 r., IV KK 503/21, wskazuje na rażące naruszenie prawa w orzeczeniu dotyczącym skazanego S.T. W efekcie sąd podjął decyzję o uchyleniu wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania w kontekście warunków recydywy specjalnej wielokrotnej.