Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie na nowych zasadach

Nadchodzą istotne zmiany w przepisach dotyczących przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Oczekiwane wejście w życie ustawy z 9.3.2023 r. przyniesie aktualizację zadań w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej oraz zmiany terminologii związanej z definicją przemocy domowej i cyberprzemocą. Ustawa wprowadzi również programy psychologiczno-terapeutyczne dla osób stosujących przemoc domową.

Tematyka: przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, przeciwdziałanie przemocy domowej, zmiany prawne, definicja przemocy domowej, cyberprzemoc, programy psychologiczno-terapeutyczne

Nadchodzą istotne zmiany w przepisach dotyczących przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Opatrzona
podpisem Prezydenta ustawa z 9.3.2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 535) oczekuje na wejście w życie. Nowe przepisy przyniosą
aktualizację zadań w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej, zasad postępowania wobec osób
doznających przemocy domowej oraz osób stosujących przemoc domową.
• Przepisy zmieniające ustawę z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz.
1493) wejdą w życie z 22.6.2023 r.;
• Zmianie ulegnie tytuł ustawy – zwrot „o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie” zostanie zastąpiony
sformułowaniem „o przeciwdziałaniu przemocy domowej”, a dodatkowo zmieni się terminologia związana
z wprowadzeniem definicji przemocy domowej, osoby doznającej przemocy domowej, osoby stosującej
przemoc domową oraz świadka przemocy domowej;
• Za osobę doznającą przemocy domowej zostanie uznany również małoletni świadek przemocy domowej;
• Procedura „Niebieskie Karty” ulegnie modyfikacjom.
„Przemoc domowa” zamiast „przemoc w rodzinie”
Dotychczasowa definicja przemocy w rodzinie zostanie zastąpiona definicją przemocy domowej, która uwzględni
dodatkowo dwie szczególnie istotne w dzisiejszej rzeczywistości sfery:
• Działania i zaniechania ograniczające lub pozbawiające dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia
pracy lub uzyskania samodzielności finansowej, które można określić przemocą ekonomiczną;
• Działania i zaniechania istotnie naruszające prywatność lub wzbudzające poczucie zagrożenia, poniżenia lub
udręczenia, podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej, innymi słowy – cyberprzemoc.
Na tym nie koniec zmian słownikowych. Ustawa wprowadza nieznane dotychczasowym przepisom definicje osoby
doznającej przemocy domowej, osoby stosującej przemoc domową oraz świadka przemocy domowej. Na
szczególną aprobatę zasługuje dostrzeżenie przez ustawodawcę małoletnich świadków przemocy domowej
i przyznanie im statusu osób doznających przemocy domowej.
W związku ze zmianą terminologii, odnoszącą się do definicji przemocy domowej, zmianom ulegną również inne
wskazane przez ustawę akty prawne, m.in. ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021
r. poz. 1805), ustawa z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2023
r. poz. 165), ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1375), ustawa z 12.3.2004
r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2268), oraz ustawa z 9.6.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie
pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 447).
Programy psychologiczno-terapeutyczne dla stosujących przemoc domową
Ustawa poszerza zakres działań, jakie mogą być podejmowane wobec osób stosujących przemoc domową,
wprowadzając dodatkowo programy psychologiczno-terapeutyczne. Programy te mają na celu w szczególności
powstrzymanie osoby stosującej przemoc domową przed dalszym stosowaniem przemocy oraz rozwijanie
umiejętności samokontroli i rozwiązywania problemów bez stosowania przemocy. Po skierowaniu do uczestnictwa
w programie psychologiczno-terapeutycznym osoba stosująca przemoc domową będzie zobowiązana zgłosić się do
uczestnictwa w programie, ukończyć program w wyznaczonym terminie oraz dostarczyć grupie diagnostyczno-
pomocowej zaświadczenie o jego ukończeniu. Uporczywe niestosowanie się do wskazanych obowiązków może
skutkować nałożeniem kary grzywny albo ograniczenia wolności.
Modyfikacja procedury „Niebieskie Karty”
Ustawa przewiduje, że podejmowanie interwencji w środowisku odbywa się w oparciu o procedurę „Niebieskie Karty”
i nie wymaga zgody osoby doznającej przemocy domowej ani osoby stosującej przemoc domową. Realizacja
procedury „Niebieskie Karty” należy do zadań grup diagnostyczno-pomocowych, którym przepisy przyznają
kompetencje m.in. do występowania do zespołu interdyscyplinarnego z wnioskiem o skierowanie osoby stosującej
przemoc domową do uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych albo programach psychologiczno-
terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową.

Co istotne, wobec osób uczestniczących w procedurze „Niebieskie Karty” przez okres 9 miesięcy po zakończeniu
procedury grupy diagnostyczno-pomocowe mają prowadzić działania monitorujące, polegające w szczególności na
analizie i ocenie sytuacji tych osób.
Powstanie Zespół Monitorujący do spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej
W miejsce dotychczasowego Zespołu Monitorującego do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie powstanie
Zespół Monitorujący do spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej jako organ opiniodawczo-doradczy ministra
właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Ustawa o zmianie przepisów dotyczących przeciwdziałania przemocy w rodzinie wprowadza nowe definicje, procedury i programy mające na celu skuteczniejsze przeciwdziałanie przemocy domowej. Zmiany obejmują również modyfikacje w aktywnościach grup diagnostyczno-pomocowych oraz powołanie Zespołu Monitorującego do spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej.