Warunki finansowania szkolenia lekarzy

Publikacja omawia warunki finansowania szkolenia lekarzy, z uwzględnieniem dyrektyw unijnych oraz przepisów włoskich. Analizuje obowiązki lekarzy wobec państwa po ukończeniu specjalizacji oraz konsekwencje finansowe związane z zobowiązaniami. Przedstawia również stanowisko Trybunału Sprawiedliwości w kontekście swobody przemieszczania się lekarzy w Unii Europejskiej.

Tematyka: finansowanie szkolenia lekarzy, dyrektywy unijne, prawa lekarzy, swoboda przemieszczania się, ochrona zdrowia publicznego

1. Wykładni art. 2 ust. 1 lit. c) dyrektywy 75/363[Dyrektywa Rady 75/363/EWG z 16.6.1975 r. dotyczącej
koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych w zakresie działalności lekarzy
(Dz.Urz. UE L Nr 167, s. 14), w brzmieniu ustalonym dyrektywą Rady 82/76/EWG z 26.1.1982 r. (Dz.Urz. UE L
Nr 43, s. 21); dalej jako: dyrektywa 75/363.] oraz art. 24 ust. 1 lit. c) dyrektywy 93/16[Dyrektywa Rady
93/16/EWG z 5.4.1993 r. mająca na celu ułatwienie swobodnego przepływu lekarzy i wzajemnego uznawania
ich dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji (Dz.Urz. UE L Nr
165, s. 1). Dyrektywa 93/16 została 20.10.2007 r. uchylona dyrektywą 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z 7.9.2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz.Urz. UE L Nr 255, s. 22; sprostowania:
Dz.Urz. UE z 2007 r. L Nr 271, s. 18; Dz.Urz. UE z 2008 r. L Nr 93, s. 28; Dz.Urz. UE z 2014 r. L Nr 305, s. 115);
dalej jako: dyrektywa 93/16.] należy dokonywać w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniu
państwa członkowskiego, takiemu jak uregulowanie rozpatrywane w postępowaniu głównym, zgodnie
z którym przyznanie krajowego stypendium zapewniającego finansowanie odbywającego się w innym
państwie członkowskim szkolenia prowadzącego do uzyskania tytułu lekarza specjalisty uzależnione jest od
zobowiązania się lekarza będącego beneficjentem takiego stypendium do wykonywania działalności
zawodowej w tym pierwszym państwie przez pięć lat w okresie 10 lat od uzyskania specjalizacji albo,
w przeciwnym przypadku, do zwrotu do 70% kwoty otrzymanego stypendium, powiększonej o odsetki.
2. Wykładni art. 45 i 49 TFUE należy dokonywać w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie
uregulowaniu państwa członkowskiego, takiemu jak uregulowanie rozpatrywane w postępowaniu głównym,
zgodnie z którym przyznanie krajowego stypendium zapewniającego finansowanie odbywającego się
w innym państwie członkowskim szkolenia prowadzącego do uzyskania tytułu lekarza specjalisty
uzależnione jest od zobowiązania się lekarza będącego beneficjentem takiego stypendium do wykonywania
działalności zawodowej w tym pierwszym państwie przez pięć lat w okresie 10 lat od uzyskania specjalizacji
albo, w przeciwnym przypadku, do zwrotu do 70% kwoty otrzymanego stypendium, wraz z odsetkami, chyba
że środki przewidziane w tym uregulowaniu w rzeczywistości nie przyczyniają się do realizacji celów ochrony
zdrowia publicznego oraz równowagi finansowej systemu zabezpieczenia społecznego oraz wykraczają poza
to, co jest w tej mierze niezbędne, czego ustalenie należy do sądu krajowego. Wyrok TS z 20.12.2017 r.,
Simma Federspiel, C-419/16

Ramy prawne
1. Prawo UE
Artykuł 2 ust. 1 dyrektywy 75/363 stanowił, że państwa członkowskie zagwarantują, że szkolenie prowadzące do
uzyskania dyplomu, świadectwa lub innego dokumentu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji w zakresie
specjalizacji medycznych spełnia co najmniej następujące wymogi:
„a) prowadzi do ukończenia sześcioletnich studiów w ramach kursu, o którym mowa w art. 1;
b) obejmuje szkolenie teoretyczne i praktyczne;
c) jest to kurs w pełnym wymiarze godzin nadzorowany przez właściwe władze lub instytucje stosownie do wymogów
określonych w pkt 1 załącznika;
d) jest prowadzone w ośrodku uniwersyteckim, klinice lub, w razie potrzeby, zakładzie zdrowotnym zatwierdzonym
w tym celu przez właściwe władze lub instytucje;
e) wiąże się z osobistym uczestnictwem lekarza kształcącego się na specjalistę w działalności i obowiązkach danej
jednostki”.
Artykuł 24 ust. 1 dyrektywy 93/16 przewiduje, że państwa członkowskie zagwarantują, iż szkolenie prowadzące do
uzyskania dyplomu, świadectwa lub innego dokumentu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji w zakresie
specjalizacji medycznych spełnia co najmniej następujące wymogi:
„a) prowadzi do ukończenia sześcioletnich studiów w ramach kursu, o którym mowa w art. 23 […];
b) obejmuje szkolenie teoretyczne i praktyczne;
c) jest to kurs w pełnym wymiarze godzin nadzorowany przez właściwe władze lub instytucje zgodnie z załącznikiem
I pkt. 1;

d) jest prowadzone w ośrodku uniwersyteckim, klinice lub, w razie potrzeby, zakładzie zdrowotnym zatwierdzonym
w tym celu przez właściwe władze lub instytucje;
e) wiąże się z osobistym uczestnictwem lekarza kształcącego się na specjalistę w działalności i obowiązkach danej
jednostki”.
2. Prawo włoskie
Artykuł 1 ustawy prowincji Nr 1 o szkoleniu lekarzy specjalistów z 1986 r.[Dalej jako: ustawa Nr 1/86.] stanowił:
„1. Jako że w autonomicznej prowincji Bolzano nie ma możliwości zdobycia specjalizacji lekarskiej, właściwy członek
rady prowincji upoważniony […] do zawierania z uniwersytetami włoskimi oraz austriackimi organami publicznymi
właściwymi w tej dziedzinie zgodnie z prawem tego państwa, odpowiednich umów dotyczących tworzenia
dodatkowych stanowisk dla potrzeb odbywania szkoleń specjalizacyjnych przez lekarzy, z uwzględnieniem jednakże
przepisów obowiązujących na szczeblu państwa i prowincji.
2. Umowa zawarta zgodnie z poprzednim ustępem z austriackimi organami publicznymi może przewidywać, że
autonomiczna prowincja Bolzano będzie przekazywać tym organom kwotę do maksymalnej wysokości stypendium,
o którym mowa w art. 3 […], jeżeli organy te zapewnią, że lekarz odbywający szkolenie specjalizacyjne będzie
otrzymywał odpowiadające tej kwocie wynagrodzenie”.
Zgodnie z art. 7 ustawy prowincji Nr 1/86:
„1. Lekarze beneficjenci stypendium […] zobowiązują się do pracy w publicznej służbie zdrowia autonomicznej
prowincji Bolzano przez okres ustalony przepisami wykonawczymi Giunta provinciale [rady prowincji]. Okres ten nie
może być krótszy niż pięć lat i musi mieścić się w okresie ustalonym w tych przepisach.
2. W przypadku całkowitego lub częściowego niewykonania zobowiązania, o którym mowa w poprzednim ustępie,
część stypendium specjalizacyjnego lub pomocy finansowej podlega zwrotowi, wraz z odsetkami ustawowymi. Część
podlegającą zwrotowi określa rada prowincji w przepisach wykonawczych, przy czym nie może ona przewyższać
70% kwoty stypendium lub pomocy finansowej”.
Rozporządzenie prezesa rady prowincji Nr 61/1988 z 1988 r. przewidywało:
„1. Lekarze beneficjenci stypendiów specjalizacyjnych lub pomocy finansowej, o których mowa w ustawie prowincji Nr
1 zobowiązują się do pracy w publicznej służbie zdrowia autonomicznej prowincji Bolzano przez okres pięciu lat,
także jako lekarze kontraktowi, w okresie 10 lat od uzyskania specjalizacji lub ukończenia stażu.
2. Warunkiem przyznania stypendium lub pomocy finansowej jest złożenie przez zainteresowanego oświadczenia
[…], zawierającego zobowiązanie do spełnienia warunku, o którym mowa w ust. 1.
3. Beneficjenci są zobowiązani:
a) do zwrotu do 70% łącznej kwoty stypendium lub pomocy finansowej w przypadku całkowitego niewykonania
zobowiązania, o którym mowa w ust. 1;
b) do zwrotu do 14% łącznej kwoty stypendium lub pomocy finansowej za każdy rok lub część roku przekraczającą
sześć miesięcy nieświadczenia pracy w ramach maksymalnego okresu pięciu lat w przypadku częściowego
niewykonania zobowiązania. […]
5. Nie dochodzi do niewykonania zobowiązania, o którym mowa w ust. 1, jeżeli zainteresowany wykaże, że ubiegał
się o zatrudnienie w publicznej służbie zdrowia autonomicznej prowincji Bolzano i zaliczył egzaminy konkursowe lub
został wpisany na listę rankingową kandydatów do zawarcia kontraktu, lecz nie został wezwany do wykonywania
działalności w ramach tej służby”.
Stan faktyczny
S. Simma Federspiel jest obywatelką włoską, która w latach 1992–2000 uczestniczyła w pełnym wymiarze godzin
w szkoleniu prowadzącym do uzyskania tytułu lekarza specjalisty w zakresie neurologii i psychiatrii odbywającym się
w klinice uniwersyteckiej w Innsbrucku (Austria). Otrzymywała w tym okresie od autonomicznej prowincji Bolzano
stypendium na sfinansowanie tego szkolenia na podstawie art. 1 ustawy Nr 1/86. Do 31.7.2000 r. S. Simma
Federspiel mieszkała w Bolzano. Następnie przeprowadziła się do Bregenz (Austria), gdzie wykonuje zawód lekarza.
Przyznanie ww. stypendium było uzależnione od zobowiązania się S. Simmy Federspiel do pracy w publicznej
służbie zdrowia autonomicznej prowincji Bolzano przez pięciu lat w okresie 10 lat od uzyskania specjalizacji albo,
w przypadku całkowitego niewykonania tego zobowiązania, do zwrotu do 70% kwoty otrzymanego stypendium,
a w razie częściowego niewykonania zobowiązania do zwrotu do 14% tej kwoty za każdy rok lub część roku
przekraczającą sześć miesięcy nieświadczenia pracy. S. Simma Federspiel podpisała stosowne oświadczenie
w grudniu 1992 r.

Autonomiczna prowincja Bolzano przekazała kwotę przedmiotowego stypendium klinice uniwersyteckiej
w Innsbrucku zgodnie z postanowieniami umowy podpisanej z krajem związkowym Tyrol (Austria). Następnie ta
klinika wypłacała kwoty stypendium S. Simmie Federspiel. Pismem z lutego 2013 r. autonomiczna prowincja Bolzano
skierowała do S. Simmy Federspiel wezwanie do przedstawienia zaświadczenia o pracy w publicznej służbie zdrowia
tej prowincji albo o przedstawienie dowodu, że ubiegała się o zatrudnienie w ramach tej służby i z powodzeniem
wzięła udział w stosownym konkursie lub że jej nazwisko zostało umieszczone na liście odpowiednich kandydatów,
ale nie została wezwana do wykonywania działalności w ramach tej służby. S. Simma Federspiel poinformowała, że
po uzyskaniu specjalizacji nie podjęła działalności na terenie tej prowincji. W tych okolicznościach na podstawie
rozporządzenia Nr 61/1988 prowincja zażądała od niej zwrotu 70% kwoty otrzymanego przez nią stypendium, tj.
wierzytelności głównej w kwocie 68 515,24 euro wraz z odsetkami w wysokości 51 418,63 euro.
Poprzez pytania prejudycjalne sąd odsyłający dążył do ustalenia:
– czy wykładni art. 2 ust. 1 lit. c) dyrektywy 75/363 oraz załącznika do niej należy dokonywać w ten sposób, że stoją
one na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, zgodnie z którym przyznanie krajowego stypendium
zapewniającego finansowanie odbywającego się w innym państwie członkowskim szkolenia prowadzącego do
uzyskania tytułu lekarza specjalisty uzależnione jest od zobowiązania się lekarza będącego beneficjentem takiego
stypendium do wykonywania działalności zawodowej w tym pierwszym państwie przez pięć lat w okresie 10 lat od
uzyskania specjalizacji albo, w przeciwnym przypadku, do zwrotu do 70% kwoty otrzymanego stypendium,
powiększonej o odsetki?
– czy wykładni art. 45 TFUE należy dokonywać w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu państwa
członkowskiego, zgodnie z którym przyznanie krajowego stypendium zapewniającego finansowanie odbywającego
się w innym państwie członkowskim szkolenia prowadzącego do uzyskania tytułu lekarza specjalisty uzależnione jest
od zobowiązania się lekarza będącego beneficjentem takiego stypendium do wykonywania działalności zawodowej
w tym pierwszym państwie przez pięć lat w okresie 10 lat od uzyskania specjalizacji albo, w przeciwnym wypadku, do
zwrotu do 70% kwoty otrzymanego stypendium, powiększonej o odsetki?
Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości
1. Warunki stypendium specjalizacyjnego
W rozpatrywanej sprawie szkolenie prowadzące do uzyskania tytułu lekarza specjalisty w zakresie neuropsychiatrii
odbywające się w klinice uniwersyteckiej w Innsbrucku, w którym uczestniczyła S. Simma Federspiel, rozpoczęło się
w 1992 r. i zakończyło w 2000 r. Wobec tego TS wskazał, że przepisami znajdującymi zastosowanie w sprawie
rozpatrywanej w postępowaniu głównym są przepisy dyrektywy 75/363 – do 15.4.1993 r., gdy akt został uchylony na
mocy dyrektywy 93/16 – a następnie przepisy tej ostatniej dyrektywy.
Na podstawie art. 2 ust. 1 lit. c) dyrektywy 75/363 szkolenie prowadzące do uzyskania dyplomu, świadectwa lub
innego dokumentu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji w zakresie specjalizacji medycznych musi odbywać się
w pełnym wymiarze godzin i być nadzorowane przez właściwe władze. Zgodnie z pkt 1 załącznika do tej
dyrektywy kształcący się lekarze otrzymują odpowiednie wynagrodzenie. Artykuł 24 ust. 1 lit. c) dyrektywy 93/16
oraz pkt 1 załącznika I do niej zostały zredagowane w sposób zbliżony do ww. przepisów dyrektywy 75/363. Trybunał
stwierdził, że powyższe przepisy przewidują obowiązek wypłacania wynagrodzenia za okresy szkolenia
prowadzącego do uzyskania tytułu lekarza specjalisty po to, aby zapobiec obniżeniu poziomu takiego szkolenia
wskutek równoległego wykonywania przez lekarza działalności zawodowej w prywatnym zakresie[Podobnie wyrok
TS z 25.2.1999 r., Carbonari i in., C-131/97, EU:C:1999:?98, pkt 40.]. Nie ma wątpliwości, że ten obowiązek jest jako
taki bezwarunkowy i wystarczająco precyzyjny [Wyrok Carbonari i in., pkt 44.] oraz jest w całości związany
w przestrzeganiem wymagań dotyczących szkolenia lekarzy specjalistów[Zob. wyrok Carbonari i in., pkt 41.]. Chociaż
lekarze w trakcie specjalizacji mają prawo do wynagrodzenia[Podobnie wyrok Carbonari i in., pkt 42.], to TS wskazał,
że wydaje się, aby rozpatrywany w postępowaniu głównym warunek miał przełożenie na odpowiadający mu
obowiązek wypłaty wynagrodzenia, który zresztą, jak wynika z orzecznictwa, nie jest bezwarunkowy, jeśli chodzi
o jego wysokość[Wyrok Carbonari i in., pkt 47.], a w konsekwencji na przestrzeganie wymagań dotyczących
szkolenia lekarzy specjalistów.
W trakcie szkolenia specjalizacyjnego S. Simma Federspiel otrzymywała wynagrodzenie, które było wystarczające na
potrzeby ukończenia szkolenia. W ocenie TS rozpatrywany w postępowaniu głównym warunek wywiera skutki
dopiero po zakończeniu okresu trwania specjalizacji lekarskiej i nie wpływa na warunki, w jakich ta specjalizacja się
odbywa, oraz pozostaje w oderwaniu od relacji łączącej lekarzy z państwem członkowskim, w którym odbywają
specjalizację. Trybunał stwierdził, że z uwagi na ten kontekst, wykładni art. 2 ust. 1 lit. c) dyrektywy 75/363 oraz art.
24 ust. 1 lit. c) dyrektywy 93/16 nie należy dokonywać w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie warunkowi,
takiemu jak warunek rozpatrywany w postępowaniu głównym.
2. Obowiązek wykonywania działalności zawodowej w macierzystym państwie

Zgodnie z art. 168 ust. 7 TFUE oraz jego wykładnią dokonaną w orzecznictwie TS, unijne prawo nie narusza
kompetencji państw członkowskich w zakresie stanowienia przepisów regulujących organizację usług
zdrowotnych. Jednakże przy wykonywaniu tej kompetencji państwa członkowskie powinny przestrzegać prawa Unii,
w szczególności zaś postanowień TFUE dotyczących podstawowych swobód, które obejmują skierowany do państw
członkowskich zakaz wprowadzania lub zachowania nieuzasadnionych ograniczeń w wykonywaniu tych swobód
w dziedzinie opieki zdrowotnej[Podobnie wyrok TS z 21.9.2017 r., Malta Dental Technologists Association i Reynaud,
C-125/16, EU:C:2017:707, pkt 54.].
Trybunał wskazał, że rozpatrywane uregulowanie nie wprowadza rozróżnienia ze względu na to, czy działalność
wykonywana przez lekarza będącego beneficjentem przedmiotowego stypendium w państwie członkowskim innym
niż Republika Włoska musi być wykonywana w charakterze pracy czy samozatrudnienia. Również informacje
zawarte w postanowieniu odsyłającym nie pozwalają na ustalenie, czy S. Simma Federspiel wykonuje działalność
lekarza w Austrii w charakterze pracownika, czy też osoby działającej w ramach wykonywania wolnego zawodu,
a więc czy sytuacja rozpatrywana w postępowaniu głównym objęta jest swobodą przemieszczania się pracowników
(art. 45 TFUE) czy też swobodą przedsiębiorczości (art. 49 TFUE).
Zgodnie z orzecznictwem TS ogół postanowień Traktatu dotyczących swobody przemieszczania się osób służy
ułatwieniu obywatelom Unii wykonywania wszelkiego rodzaju działalności zawodowej na obszarze UE oraz stoi na
przeszkodzie działaniom, które mogłyby stawiać ich w niekorzystnej sytuacji, gdyby chcieli podjąć działalność
zawodową na obszarze państwa członkowskiego innego niż państwo członkowskie pochodzenia. Pod tym względem
obywatele Unii dysponują w szczególności wynikającym bezpośrednio z Traktatu prawem do opuszczenia państwa
członkowskiego pochodzenia i udania się do ?innego państwa członkowskiego oraz przebywania w nim w celu
wykonywania tam działalności[Wyrok TS z 18.7.2017 r., Erzberger, C-566/15, EU:C:2017:562, pkt 33 i przytoczone
tam orzecznictwo.]. W rezultacie art. 45 TFUE stoi na przeszkodzie przepisowi krajowemu, który może zakłócać lub
czynić mniej atrakcyjnym korzystanie przez obywateli Unii z podstawowych swobód zagwarantowanych tym
postanowieniem. Trybunał potwierdził, że powyższe stanowisko pozostaje aktualne na gruncie ograniczeń swobody
przedsiębiorczości przewidzianej w art. 49 TFUE[Zob. wyroki TS: z 5.12.2013 r., Venturini i in., od C-159/12 do C-
161/12, EU:C:2013:791, pkt 30; a z 5.4.2017 r., Borta, C-298/15, EU:C:2017:266, pkt 47 i przytoczone tam
orzecznictwo.].
Trybunał stwierdził, że sporne uregulowanie, które uzależnia przyznanie stypendium zapewniającego finansowanie
odbywającego się w innym państwie członkowskim szkolenia prowadzącego do uzyskania tytułu lekarza specjalisty
od wykonywania przez lekarza będącego beneficjentem tego stypendium działalności zawodowej w tym pierwszym
państwie przez określony czas po uzyskaniu specjalizacji, może zniechęcać takiego lekarza do skorzystania ze
swobody przemieszczania się oraz ze swobody przedsiębiorczości. Lekarz taki zostanie zniechęcony do opuszczenia
państwa pochodzenia w celu podjęcia pracy lub rozpoczęcia działalności w innym państwie członkowskim, skoro taka
decyzja spowoduje konieczność zwrotu do 70% kwoty otrzymanego stypendium, powiększonej
o odsetki[Analogicznie wyrok TS z 8.11.2012 r., Radziejewski, C-461/11, EU:C:2012:?704, pkt 31.]. Wobec tego TS
uznał, że tego rodzaju uregulowanie stanowi ograniczenie swobody przemieszczania się pracowników oraz
swobody przedsiębiorczości, które jest zakazane co do zasady na mocy art. 45 i 49 TFUE.
Zgodnie z orzecznictwem TS krajowe środki mogące utrudniać wykonywanie podstawowych swobód
zagwarantowanych w Traktacie lub czynić je mniej atrakcyjnym mogą być dopuszczalne, jedynie pod warunkiem że
służą osiągnięciu celu leżącego w interesie ogólnym, są właściwe dla zapewnienia realizacji tego celu oraz nie
wykraczają poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia (usprawiedliwione środki ograniczające podstawową
swobodę)[Wyrok TS z 13.7.2016 r., Pöpperl, C-187/15, EU:C:2016:550, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo.].
Trybunał stwierdził, że sporne włoskie przepisy są stosowane bez dyskryminacji ze względu na przynależność
państwową.
Trybunał wskazał, że udzielenie odpowiedzi na pytanie, jakie cele są w rzeczywistości realizowane przez
uregulowanie krajowe, należy do właściwości sądu krajowego[Por. w szczególności wyrok TS z 15.9.2011 r.,
Dickinger i Ömer, C-347/09, EU:C:2011:582, pkt 51.]. Przedstawiciele Bolzano twierdzili, że środki przewidziane
w spornym uregulowaniu krajowym służą zapewnieniu ludności tej prowincji wysokiej jakości specjalistycznej
pomocy lekarskiej, zrównoważonej i powszechnie dostępnej, przy zachowaniu równowagi finansowej systemu
zabezpieczenia społecznego. Z orzecznictwa TS wynika, że zdrowie i życie ludzi mają pierwszorzędne znaczenie
pośród dóbr i interesów chronionych Traktatem. Ponadto nie tylko samo ryzyko poważnego naruszenia równowagi
finansowej systemu zabezpieczenia społecznego może stanowić nadrzędną przesłankę interesu ogólnego, mogącą
usprawiedliwiać ograniczenie podstawowych swobód zagwarantowanych w TFUE, ale też cel polegający na
zapewnieniu, z uwagi na zdrowie publiczne, zrównoważonych i powszechnie dostępnych usług lekarskich
i szpitalnych, może wchodzić w zakres jednego z odstępstw uzasadnionych względami zdrowia publicznego, jeśli
przyczynia się on do osiągania wysokiego poziomu ochrony zdrowia. Dotyczy to środków, które odpowiadają celowi
interesu ogólnego polegającemu na zapewnieniu na terytorium danego państwa wystarczającego i stałego dostępu
do zrównoważonej gamy usług lekarskich dobrej jakości oraz służą zapewnieniu kontroli nad kosztami i zapewnienia,

w największym możliwym zakresie, uniknięcia jakiegokolwiek marnotrawstwa zasobów finansowych, technicznych
i ludzkich[Podobnie wyrok TS z 28.1.2016 r., CASTA i in., C-50/14, EU:C:2016:56, pkt 60, 61.].
Ponadto wskazywano, że sporne uregulowanie ma na celu stworzenie dodatkowych stanowisk umożliwiających
lekarzom odbycie szkolenia specjalizacyjnego, dzięki czemu możliwe będzie zwiększenie liczby lekarzy specjalistów
na rynku pracy. Z tego względu uregulowanie to, poprzez zobowiązanie lekarzy, którzy otrzymali stypendium
rozpatrywane w postępowaniu głównym, do wykonywania działalności zawodowej w autonomicznej prowincji
Bolzano przez określony czas po uzyskaniu specjalizacji, przyczynia się do rozwiązania problemów związanych
z zapotrzebowaniem na lekarzy specjalistów w tej prowincji. Wobec powyższego TS uznał, że środki przewidziane
w uregulowaniu krajowym rozpatrywanym w postępowaniu głównym realizują prawnie uzasadnione cele.
Z orzecznictwa TS wynika, że to do państw członkowskich należy decyzja, na jakim poziomie zamierzają zapewnić
ochronę zdrowia publicznego i jak ten poziom ochrony należy osiągnąć. W związku z tym, że ten poziom może być
różny w zależności od państwa członkowskiego, TS przyznał państwom członkowskim pewien margines uznania
w tym zakresie[Zob. podobnie wyrok TS z 21.9.2017 r., Malta Dental Technologists ?Association i Reynaud, C-
125/16, EU:C:2017:707, pkt 60.]. Trybunał stwierdził, że nałożony w rozpatrywanym uregulowaniu na lekarza
specjalistę, którego szkolenie było finansowane przez państwo, obowiązek pracy w autonomicznej prowincji Bolzano
tego państwa przez określony czas po ukończeniu tego szkolenia przyczynia do zaspokojenia zapotrzebowania na
lekarzy specjalistów w tej prowincji, a więc realizuje cel interesu ogólnego polegający na zagwarantowaniu
wystarczającego i stałego dostępu do zrównoważonej gamy usług lekarskich dobrej jakości oraz służy zapewnieniu
kontroli nad kosztami tych usług, a tym samym ochronie zdrowia publicznego.
Odnosząc się do oceny konieczności tych przepisów, TS wskazał, że sąd odsyłający będzie musiał wziąć pod
uwagę fakt, że nałożony na lekarzy specjalistów, którzy otrzymali stypendium zapewniające finansowanie szkolenia,
obowiązek pracy w autonomicznej prowincji Bolzano nie przekracza pięciu lat i dotyczy okresu 10 lat od uzyskania
specjalizacji oraz zgodnie ze spornym uregulowaniem realizuje się tylko w przypadku, gdy prowincja dysponuje
wolnym do obsadzenia stanowiskiem lekarza specjalisty oraz gdy to stanowisko zostanie lekarzowi zaoferowane
w stosownym czasie. Na potrzeby tej oceny istotne są również specyficzne potrzeby autonomicznej prowincji
Bolzano, a mianowicie konieczność zapewnienia dostępności wysokiej jakości usług lekarskich w dwóch oficjalnych
językach urzędowych tego regionu, którymi są język niemiecki i język włoski, i co jest z tym związane – trudności
w znalezieniu odpowiedniej liczby lekarzy specjalistów mogących wykonywać swój zawód w tych dwóch językach.
Trybunał stwierdził, że z akt sprawy nie wynika, aby stawiany przez prowincję cel polegający na umożliwieniu jej
zatrudniania wystarczającej liczby lekarzy specjalistów mogących wykonywać swój zawód w tych dwóch językach
mógł zostać osiągnięty za pomocą innego alternatywnego środka.
Rzecznik generalny stwierdził, że kwota podlegająca zwrotowi (tj. do 70% kwoty otrzymanego stypendium
zapewniającego finansowanie szkolenia) w przypadku niewykonania spornego zobowiązania nie wydaje się
nieproporcjonalna, ponieważ – bez odsetek, które są normalnym następstwem opóźnienia w płatnościach – nie
przekracza kwoty otrzymanej w ramach tego stypendium[Opinia rzecznika generalnego N. Wahla z 13.9.2017 r.,
Simma Feder-spiel, C-419/16, pkt 94.]. Poza tym podpisując oświadczenie, S. Simma Federspiel świadomie
zobowiązała się do zwrotu otrzymanego stypendium w sytuacji całkowitego niewykonania tego zobowiązania.
Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie
Wyrok TS z 20.12.2017 r., Simma Federspiel, C-419/16

Publikacja podsumowuje, że uregulowania dotyczące finansowania szkolenia lekarzy mają wpływ na swobodę praktyki zawodowej w UE. Wskazuje na konieczność uwzględnienia interesu ogólnego w zapewnieniu wysokiej jakości usług medycznych oraz równowagi finansowej. Omawia także rolę sądów krajowych w kontekście oceny celowości i proporcjonalności takich uregulowań.