Segregacja medyczna w szpitalnych oddziałach ratunkowych

Nowe rozporządzenie Ministra Zdrowia wprowadza regulację szczegółowych warunków prowadzenia segregacji medycznej w szpitalnych oddziałach ratunkowych (SOR) oraz zmiany organizacyjne związane z pomieszczeniami i wymogami kadrowymi. Segregacja medyczna obejmuje pięć kategorii pilności, od natychmiastowego kontaktu z lekarzem do oczekiwania do 240 minut. Rozporządzenie określa obowiązki personelu medycznego, system oceny stanu pacjenta oraz minimalne wymogi kadrowe.

Tematyka: segregacja medyczna, szpitalny oddział ratunkowy, SOR, rozporządzenie Ministra Zdrowia, warunki prowadzenia, wymogi kadrowe, kategorie pilności, personel medyczny, ocena stanu klinicznego, efektywność obsługi pacjentów

W dniu 1.7.2019 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z 27.6.2019 r. w sprawie szpitalnego
oddziału ratunkowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1213). Rozporządzenie wprowadza regulację szczegółowych
warunków prowadzenia segregacji medycznej w szpitalnych oddziałach ratunkowych (SOR) oraz związane
z nią zmiany organizacyjne, dotyczące pomieszczeń i wymogów kadrowych.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 27.6.2019 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego stanowi wykonanie
upoważnienia ustawowego zawartego w art. 34 ustawy z 8.9.2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (t.j.:
Dz.U. z 2019 r. poz. 993 ze zm.; dalej jako: PRatowMedU). Przewiduje wprowadzenie regulacji w zakresie wskazania
szczegółowych zasad prowadzenia segregacji medycznej w szpitalnych oddziałach ratunkowych. Obecnie brak było
regulacji systemowych takich działań. Główne założenia:
• Prowadzenie segregacji medycznej pacjentów według jednolitych warunków przy użyciu systemu zarządzania
trybami obsługi pacjenta w szpitalnym oddziale ratunkowym (TOPSOR)
• Obowiązek wyznaczenia osoby lub osób odpowiedzialnych za realizację segregacji medycznej (pielęgniarka
systemu, ratownik medyczny, lekarz systemu stanowiących personel medyczny oddziału)
• Systematyczna ocena stanu klinicznego pacjenta
• Uszczegółowienie zasad postępowania z pacjentami w szpitalnym oddziale ratunkowym w regulaminie
organizacyjnym podanym do publicznej wiadomości
• Wskazanie lokalizacji i współpracy szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR) oraz nocnej i świątecznej opieki
zdrowotnej (NSOZ)
• Doprecyzowanie przepisów określających minimalne wymogi kadrowe w szpitalnym oddziale ratunkowym oraz
związanych z lokalizacją pomieszczeń.
Segregacja medyczna
Segregację medyczną przeprowadza pielęgniarka systemu, ratownik medyczny lub lekarz systemu przez dokonanie
wywiadu medycznego i kwalifikacji do jednej z pięciu kategorii zróżnicowania pod kątem stopnia pilności
udzielenia świadczeń zdrowotnych i oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem („kategoria pilności”),
gdzie: kolor czerwony oznacza natychmiastowy kontakt z lekarzem, pomarańczowy do 10 minut, żółty do 60 minut,
zielony do 120 minut, niebieski do 240 minut.
Osoby, które zostały przydzielone do kategorii pilności oznaczonej kolorem zielonym lub niebieskim mogą być
kierowane z oddziału do miejsca udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej.
Osoby, które pozostaną na SOR pozostają pod opieką pielęgniarki systemu, ratownika medycznego lub lekarza
systemu. Ocena stanu klinicznego pacjenta jest dokonywana w razie zaistnienia takiej konieczności, nie rzadziej
jednak niż co 90 minut. Czas ten liczony jest od momentu pobrania biletu, a wyniki odnotowywane w dokumentacji
medycznej pacjenta. Czas realizacji wszystkich czynności od pobrania biletu do zakończenia udzielania świadczeń
zdrowotnych w szpitalnym oddziale ratunkowym jest odnotowywany w systemie TOPSOR. W rozporządzeniu
Ministra Zdrowia z 27.6.2019 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego postanowiono, że w szpitalnym oddziale
ratunkowym nie odbywają się przyjęcia osób skierowanych na leczenie szpitalne w trybie planowym.
Minimalne wymogi kadrowe oraz pozostałe zmiany
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 27.6.2019 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego stanowi, że liczba
personelu medycznego SOR będzie dostosowana do liczy przybywających na oddział osób i przeprowadzenia
segregacji medycznej, stałej opieki medycznej i oceny stanu klinicznego pacjentów. Wskazano minimalne zasoby
kadrowe oddziału. Jest to ordynator oddziału (lekarz kierujący oddziałem) – specjalista z dziedziny medycyny
ratunkowej (od 1.1.2021 r.). Oprócz stanowiska pielęgniarki oddziałowej będącej pielęgniarką systemu, utworzono
stanowisko pielęgniarki i ratownika medycznego koordynujących pracę innych pielęgniarek i ratowników
medycznych pracujących w SOR, pod warunkiem spełnienia przez nich wymogu wyższego wykształcenia i co
najmniej 5-cio letniego stażu pracy w oddziale. Na oddziale pracować będą również rejestratorki medyczne oraz
personel pomocniczy oddziału w celu zapewnienia realizacji warunku związanego z czasem oczekiwania na pierwszy
kontakt z lekarzem w ramach poszczególnych kategorii pilności.

Postanowiono, że ordynator oddziału lub wyznaczony spośród lekarzy systemu lekarz dyżurny oddziału będzie
koordynował pracę SOR w systemie całodobowym. Lekarz dyżurny oddziału: udziela świadczeń zdrowotnych
w oddziale, podejmuje decyzje o skierowaniu pacjenta na inny oddział tego samego lub innego szpitala (potwierdza
lub wystawia skierowanie z oddziału na leczenie w innym szpitalu), odmawia przyjęcia na oddział pacjenta oraz
wystawia zlecenie na lotniczy transport sanitarny.
Regulamin organizacyjny podmiotu wykonującego działalność leczniczą, podany do publicznej wiadomości,
określa: zasady kierowania osób, którym przydzielono kategorię pilności z kolorem zielonym i niebieskim do miejsc
udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, a także maksymalny czas na podjęcie
przez lekarza dyżurnego oddziału decyzji w przedmiocie skierowania pacjenta na leczenie do oddziałów szpitala,
w którym mieści się oddział oraz odmowy przyjęcia pacjenta na oddział. Oddział spełni wymagania w tym zakresie do
30.9.2019 r.
Kierownik podmiotu wykonującego działalność leczniczą prowadzącego szpital, ustali liczbę łóżek w poszczególnych
jednostkach organizacyjnych szpitala wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń niezbędnych dla
ratownictwa medycznego, w którym znajduje się oddział, zabezpieczanych na potrzeby osób w stanie nagłego
zagrożenia zdrowotnego kierowanych do tych jednostek z SOR, po zasięgnięciu opinii ordynatorów tych jednostek
(lekarzy kierujących oddziałami). Obowiązek zostanie zrealizowany do 30.09.2019 r.
Istotną zmianą jest postanowienie, że w tej samej lokalizacji będą działały szpitalny oddział ratunkowy (SOR)
i miejsce udzielania świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej (NSOZ) oraz zezwolenie na udział personelu
realizującego świadczenia nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w udzielaniu świadczeń zdrowotnych w SOR.
Obowiązek zapewnienia w lokalizacji oddziału nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej oraz pomieszczenia do
przeprowadzenia wywiadu medycznego zostanie zrealizowany do 30.6.2020 r.
Rozstrzygnięto, że w tej samej lokalizacji co szpitalny oddział ratunkowy zapewnia się pomieszczenie do izolacji
pacjenta ze stwierdzoną chorobą zakaźną lub z jej podejrzeniem. Obowiązek zostanie zrealizowany do 1.1.2021 r.
Natomiast w obrębie obszaru segregacji medycznej, rejestracji i przyjęć zapewnia się:
1. odpowiednią liczbę desek ortopedycznych z kompletem pasów, na wymianę z zespołami ratownictwa
medycznego – do 31.12.2019 r.
2. gabinety do segregacji medycznej oraz niezbędny sprzęt do prawidłowego funkcjonowania oddziału - do
30.6.2020 r.
3. co najmniej jedno pomieszczenie higieniczno-sanitarne wyposażone w natrysk i wózek-wannę przystosowane
dla osób niepełnosprawnych, w tym na wózkach inwalidzkich – do 1.1.2021 r.
Określono nowe wymagania w zakresie lądowisk naziemnych i wyniesionych w załączniku Nr 1 do rozporządzenia
Ministra Zdrowia z 27.6.2019 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego w sposób odpowiadający regulacjom
wynikających z przepisów międzynarodowych. Obowiązek ten zostanie zrealizowany do 1.1.2021 r.

Wprowadzenie segregacji medycznej w SOR ma na celu poprawę efektywności obsługi pacjentów oraz zapewnienie standardów opieki. Regulacje dotyczą także organizacji pracy personelu medycznego, systemu oceny stanu klinicznego pacjenta oraz infrastruktury placówek medycznych. Nowe wymogi kadrowe mają zagwarantować odpowiednie zasoby humanitarne w oddziałach ratunkowych.