Odmowa wpisu do rejestru pielęgniarek

Tematyka: pielęgniarstwo, studia pierwszego stopnia, kwalifikacje zawodowe, prawo wykonywania zawodu, uczelnie pielęgniarskie, cudzoziemcy, prawo Unii Europejskiej, dyrektywa 205/36/WE, autonomia uczelni, organy samorządu zawodowego

Jeżeli obywatel lub obywatelka Ukrainy (cudzoziemiec) ukończył kształcenie na kierunku pielęgniarstwo na
poziomie studiów pierwszego stopnia w uczelni, która prowadzi zgodnie z polskim prawem takie kształcenie,
to uzyskuje niezbędne kwalifikacje zawodowe – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.
Opis stanu faktycznego
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na rozprawie w dniu 14.11.2019 r. sprawy ze skargi A.K. na uchwałę
Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych w W. z dnia (...) marca 2019 r. Nr (...) w przedmiocie odmowy przyznania
prawa do wykonywania zawodu pielęgniarki i odmowy wpisania do rejestru pielęgniarek uchylił zaskarżoną uchwałę
i poprzedzającą ją uchwałę Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w (...) Nr (...) z (...) października 2018 r.
Z uzasadnienia Sądu
Zgodnie z art. 28 pkt 1 PielęgPołożU prawo wykonywania zawodu pielęgniarki przysługuje osobie posiadającej
dyplom ukończenia polskiej szkoły pielęgniarskiej. Ustawodawca w tym przepisie uznał więc, że prawo takie
przysługuje ex lege osobie legitymującej się wskazanym dyplomem. Nie jest to w żadnej mierze prawo zależne od
jakichkolwiek dodatkowych działań jakiegokolwiek organu, czy to administracji publicznej, czy też samorządu
zawodowego. Natomiast potwierdzenie, że konkretnej osobie przysługuje prawo wykonywania zawodu pielęgniarki
wymaga stwierdzenia w drodze uchwały takiej okoliczności przez okręgową radę pielęgniarek i położnych, właściwą
ze względu na miejsce przyszłego wykonywania zawodu (art. 37 ust. 1 i 3 PielęgPołożU). Jeżeli osobą ubiegającą się
o stwierdzenie prawa wykonywania zawodu jest cudzoziemiec niebędący obywatelem państwa członkowskiego Unii
Europejskiej, wówczas okręgowa rada pielęgniarek i położnych przyznaje (art. 35 ust. 4 PielęgPołożU), w drodze
uchwały, prawo wykonywania zawodu takiej osobie, jeżeli spełnia wymagania określone w art. 35 ust. 1
PielęgPołożU.
Jak wynika z akt sprawy, skarżąca bez wątpienia spełniła wymogi określone powyżej punktach 1-4 oraz 6-9 i nie jest
to kwestionowane ani przez ORPiP, ani przez NRPiP. Odnośnie zaś wymogu posiadania świadectwa ukończenia
szkoły pielęgniarskiej w Rzeczypospolitej Polskiej (a więc i zwolnienia z konieczności odbycia stażu) to – jak wynika
z dokonanej przez tut. Sąd oceny prawnej – dyplom ukończenia studiów pierwszego stopnia, potwierdzający
uzyskanie przez skarżącą tytułu zawodowego licencjata pielęgniarstwa w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej
w (...) spełnia te wymogi, określone w pkt 5 ust. 1 art. 35 PielęgPołożU.
Z powyższych przyczyn, wobec spełnienia przez skarżącą ustawowych wymagań, przyznanie przez organ
samorządu zawodowego prawa wykonywania zawodu skarżącej było ustawowym obowiązkiem ORPiP. Podjęcie
przez organ samorządu zawodowego uchwały odmawiającej przyznania skarżącej prawa wykonywania zawodu
pielęgniarki stanowiło więc naruszenie art. 35 ust. 1 i 4 PielęgPołożU, natomiast utrzymanie w mocy takiej uchwały
przez NRPiP było nie tylko naruszeniem ww. artykułu, ale również naruszeniem art. 138 § 1 pkt 1 KPA, który pozwala
na utrzymanie w mocy wyłącznie prawidłowego orzeczenia organu I instancji. Ponadto, organ II instancji naruszył art.
22 ust. 4 SamPielęgPołożU, gdyż obowiązkiem tego organu samorządu zawodowego było uchylenie uchwały
okręgowej rady, sprzecznej z prawem.
Kwestionowanie przez organa samorządu zawodowego obu instancji zarówno uprawnień skarżącej do odbycia
kształcenia pierwszego stopnia zawodowego w uczelni polskiej, jak i tego, co wynika z uzyskanego przez nią
dyplomu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w (...) stanowi naruszenie już powołanych, a także wymienionych
poniżej przez tut. Sąd, przepisów PrSzkolWyż i PrSzkolWyżN oraz PielęgPołożU i SamPielęgPołożU.
Do wyłącznych kompetencji uczelni należy bowiem decydowanie, czy kandydat ubiegający się o dopuszczenie do
kształcenia zawodowego spełnia wymogi niezbędne do przyjęcia go w poczet studentów. Nawet, jeżeli uczelnia
nieprawidłowo zakwalifikuje kandydata i dopuści go do szkolenia, to organa samorządu zawodowego nie mają
żadnych kompetencji do nieuznania takiej decyzji uczelni.
Kompetencje organów samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych zostały określone w przepisach rangi
ustawowej, w SamPielęgPołożU. Podstawowe zadania samorządu pielęgniarek i położnych zostały określone w art.
4 ust. 1 SamPielęgPołożU, zaś to, w jaki sposób samorząd ten wykonuje te zadania wynika z art. 4 ust. 2
SamPielęgPołożU. Ustawodawca nie przewidział jakiegokolwiek udziału samorządu pielęgniarek i położnych
w kwalifikacji osób ubiegających się o kształcenie w uczelniach publicznych lub niepublicznych w ramach
studiów pierwszego stopnia, w celu uzyskania tytułu zawodowego licencjata pielęgniarstwa. Podobnie,
w ramach ustawowych zadań NRPiP (art. 22 ust. 1 SamPielęgPołożU) i ORPiP (art. 31 SamPielęgPołożU) nie mieści

się jakiekolwiek uprawnienie do skutecznego prawnie kwestionowania decyzji uczelni w powyżej określonym
zakresie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyjaśnia, że zarówno decydowanie o naborze kandydatów do
kształcenia, jak i potwierdzanie uzyskania przez nich określonego wykształcenia poprzez wydawanie dyplomu jest
przejawem autonomii szkół wyższych (art. 3 ust. 1 PrSzkolWyżN oraz art. 4 ust. 1 w zw. z art. 169 ust. 1 i 4
PrSzkolWyż). Zasada autonomii uczelni jest jedną z fundamentalnych zasad szkolnictwa wyższego w Polsce
i została potwierdzana w art. 70 ust. 5 Konstytucji RP. Skoro ustawodawca nie przyznał samorządowi zawodowemu
pielęgniarek i położnych uprawnień do kwestionowania decyzji uczelni, podejmowanych w ramach ich autonomii, to
podważanie przez ORPiP lub NRPiP takich decyzji nie wywiera żadnego skutku prawnego i w niniejszej sprawie jest
bez znaczenia dla oceny wadliwości podjętych uchwał. Organa samorządu zawodowego są bowiem w sprawie
przyznania uprawnień do wykonywania zawodu pielęgniarki związane faktem ukończenia szkoły pielęgniarskiej
w Polsce (Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w ...) i tym, co wynika z dyplomu, jaki skarżąca w tej Szkole
uzyskała. Jest ona w świetle polskiego prawa osobą, która uzyskała kwalifikacje pierwszego stopnia i posiada
licencjat pielęgniarki.
Rozważania w tym zakresie, jakie czyniły organa obu instancji odnośnie ukończenia przez skarżącą szkoły na terenie
(...) i niewystarczającego poziomu tamtejszego wykształcenia nie mają prawnego znaczenia w niniejszej sprawie.
O ile bowiem tak uzyskane kwalifikacje podlegały ocenie, to jednak wyłącznie uczelni w aspekcie spełniania kryteriów
przyjęcia do kształcenia pierwszego stopnia. Dla ORPiP oraz NRPiP wiążąca jest natomiast treść dyplomu,
uzyskanego przez skarżącą, a nie to, czy mogła być na studia w szkole kaliskiej przyjęta.
Z tego więc względu niedopuszczalne było zakwestionowanie, w postępowaniu o przyznanie prawa do
wykonywania zawodu pielęgniarki, dyplomu ukończenia studiów na kierunku pielęgniarstwo w PWSZ w (...)
ze względu na przekonanie o niewystarczającym poziomie tych studiów i ich absolwentów. Jeśli władze
samorządu pielęgniarek i położnych mają zastrzeżenia do procesu kształcenia w wymienionej szkole
wyższej, to powinny w tym zakresie doprowadzić do podjęcia czynności nadzorczych przez Ministra Zdrowia
lub (w zależności od okoliczności). Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Piecza, jaką sprawuje samorząd pielęgniarek i położnych nad wykonywaniem tych zawodów nie upoważnia wszakże
władz samorządu do przejmowania kompetencji innych organów administracji publicznej właściwych w tym zakresie.
Zgodnie z art. 35 ust. 1 pkt 5 PielęgPołożU cudzoziemcowi może być przyznane prawo wykonywania zawodu na
stałe albo na czas określony, jeżeli posiada świadectwo ukończenia szkoły pielęgniarskiej lub szkoły położnych bądź
uzyskane w innym państwie świadectwo uznane w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne ze świadectwem
ukończenia takiej szkoły, zgodnie z odrębnymi przepisami, pod warunkiem że spełnia minimalne wymogi kształcenia
określone w przepisach prawa Unii Europejskiej. Ustawodawca zdefiniował w art. 52 ust. 2 pkt 1 PielęgPołożU
pojęcie „szkoły pielęgniarskiej”, stanowiąc, że jest to uczelnia prowadząca kształcenie na kierunku pielęgniarstwo na
poziomie studiów pierwszego stopnia. Jednocześnie wskazał w sposób prawnie wiążący w ust. 1 art. 52
PielęgPołożU, że pielęgniarka uzyskuje kwalifikacje zawodowe po ukończeniu szkoły pielęgniarskiej.
Zgodzić się więc należy z sentencją wyrażoną w analizowanym orzeczeniu, że jeżeli obywatel lub obywatelka
Ukrainy (cudzoziemiec) ukończył kształcenie na kierunku pielęgniarstwo na poziomie studiów pierwszego stopnia
w uczelni, która prowadzi zgodnie z polskim prawem takie kształcenie, to uzyskuje niezbędne kwalifikacje zawodowe.
Warto zauważyć, że Sąd słusznie przywołał w uzasadnieniu orzeczenia dyrektywę 205/36/WE, wskazując, że jeżeli
art. 35 ust. 1 pkt 5 PielęgPołożU w zw. z art. 52 ust. 3 pkt 2 PielęgPołożU interpretować w świetle tejże dyrektywy, to
należy przyjąć, że kluczowe znaczenie ma wykładnia funkcjonalna, a więc wymóg osiągnięcia przez absolwentkę
szkół pielęgniarskich, jakkolwiek zorganizowanych, kwalifikacji określonych w dyrektywie 205/36/WE, a także
w rozporządzeniach wykonawczych Ministra Zdrowia oraz Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego regulujących
zasady kształcenia pielęgniarek. Przepisy dyrektywy 205/36/WE wskazują podstawowe cechy szkolenia
pielęgniarek (trzy lata studiów na co składa się 4600 godzin kształcenia teoretycznego i klinicznego – art. 31
ust. 3 dyrektywy), ale przede wszystkim wskazują na kwalifikacje teoretyczne i praktyczne, jakie powinny
zdobyć pielęgniarki biorące udział w takim szkoleniu (art. 31 ust. 4-7 dyrektywy). Nacisk na osiąganie
faktycznych kwalifikacji pielęgniarek, a nie na formalny typ szkół i modele kształcenia pielęgniarek jest także
konsekwencją przyjęcia w prawie Unii Europejskiej zasady, że przepisom prawa europejskiego należy
zapewnić pełną skuteczność.
Wyrok WSA w Warszawie z 14.11.2019 r., VII SA/Wa 1195/19

Wyrok WSA w Warszawie z 14.11.2019 r. potwierdził, że ukończenie kształcenia na kierunku pielęgniarstwo na poziomie studiów pierwszego stopnia w uczelni zgodnej z polskim prawem daje niezbędne kwalifikacje zawodowe. Decyzje organów samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych zostały uznane za naruszające obowiązujące przepisy, a proces kształcenia oraz przyznawanie uprawnień oceniane są zgodnie z unijnymi dyrektywami.