Naruszenie zakazu reklamy apteki i jej działalności

Tematyka: reklama apteki, zakaz reklamy, naruszenie przepisów, Naczelny Sąd Administracyjny, działania reklamowe

Działanie skierowane do publicznej wiadomości, które zmierza do zwiększenia sprzedaży produktów
leczniczych i wyrobów medycznych w niej oferowanych, narusza zakaz reklamy apteki ustanowiony w art.
94a ust. 1 PrFarm - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Opis stanu faktycznego
Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny decyzją z dnia (...) czerwca 2015 r.:
1. nakazał przedsiębiorcy A Sp. z o.o. z siedzibą w W. zaprzestania prowadzenia reklamy działalności apteki
ogólnodostępnej pod nazwą: „(...)” zlokalizowanej w J., przy ul. (...), polegającej na zamieszczeniu w gazetce „X”
WYDANIE NR 2/2015 w nagłówku strony Nr 8 informacji o treści: „X” i „Y” w dolnej części strony zdjęć produktów
leczniczych, suplementów diety i wyrobu medycznego opatrzonych cenami, pod którymi znajduje się informacja:
„APTEKA (...) Godziny otwarcia: Pn-Pt. 8:00-20:00, Sob. 8:00-18:00, Niedz. 11:00-18:00”, a także na pozostałych
stronach gazetki zdjęć produktów leczniczych, suplementów diety, wyrobów medycznych i kosmetyków wraz
z opisami i cenami;
2. nałożył na A Sp. z o.o. karę pieniężną w wysokości 5000 zł, w związku z prowadzeniem wyżej opisanej reklamy;
3. decyzji, o której mowa w pkt 1, nadał rygor natychmiastowej wykonalności.
Zaskarżoną decyzją z dnia (...) maja 2016 r. Główny Inspektor Farmaceutyczny, na podstawie art. 112 ust. 1 pkt 1
i ust. 3, art. 115 pkt 4 w zw. z art. 94a ust. 1 PrFarm oraz art. 138 § 1 pkt 1 KPA w zw. art. 104 KPA, po rozpatrzeniu
odwołania A Sp. z o.o. z siedzibą w W., utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 20.4.2017 r. oddalił skargę A Sp. z o.o. z siedzibą w W.
(spółka, skarżąca) na decyzję Głównego Inspektora Farmaceutycznego z dnia (...) maja 2016 r. w przedmiocie
zaprzestania prowadzenia reklamy apteki oraz nałożenia kary pieniężnej.
Naczelny Sąd Administracyjny w dniu 2.10.2019 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej A Sp. z o.o.
w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 20.4.2017 r. (VI SA/Wa 1376/16) w sprawie
ze skargi A Sp. z o.o. w W. na decyzję Głównego Inspektora Farmaceutycznego z dnia (...) maja 2016 r. Nr (...)
w przedmiocie nakazu zaprzestania prowadzenia niezgodnej z przepisami reklamy apteki oddalił skargę kasacyjną.
Z uzasadnienia Sądu
Dokonując oceny zarzutów podniesionych w punkcie 1.2, 1.4 oraz 2 petitum skargi kasacyjnej stwierdzić należy, że
istota sporu wynikająca z tych zarzutów sprowadza się do oceny prawidłowości ustalenia, dokonanego przez organy
administracji, a zaakceptowanego przez WSA, że umieszczenie w gazetce reklamowej „X” WYDANIE NR 2/2015
dostępnej w aptekach prowadzonych przez skarżącą, w nagłówku strony Nr 8 informacji o treści: „X” i „Y” w dolnej
części strony zdjęć produktów leczniczych, suplementów diety i wyrobu medycznego opatrzonych cenami, pod
którymi znajduje się informacja: „APTEKA (...) ul. (...) Godziny otwarcia: Pn-Pt. 8:00-20:00, Sob. 8:00-18:00, Niedz.
11:00-18:00” stanowiło publiczny przekaz zachęcający do zakupu w aptece prowadzonej przez spółkę i stanowi
niedozwoloną reklamę apteki.
Jak trafnie zauważył Sąd I instancji, w art. 94a ust. 1 PrFarm, w brzmieniu obowiązującym od 1.1.2012 r.,
ustawodawca wprowadził całkowity zakaz reklamy aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności,
wskazując, że reklamy nie stanowi informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego.
Zgodzić należy się ze stwierdzeniem WSA, że przepisy nie zawierają definicji reklamy apteki i jej działalności.
Naczelny Sąd Administracyjny przyjmuje w swym orzecznictwie, że reklamą jest każde działanie, które ma na celu
zachęcenie potencjalnych klientów do zakupu konkretnych towarów lub do skorzystania z określonych usług i to
niezależnie od form i metod tego działania oraz użytych środków Stanowisko to podziela Sąd w obecnym składzie.
Należy wskazać, że w toku postępowania administracyjnego organy stwierdziły, że w gazetce reklamowej „X”
WYDANIE NR 2/2015 dostępnej w aptekach prowadzonych przez skarżącą, w nagłówku strony Nr 8 zamieszczono
informacji o treści: „X” i „Y” w dolnej części strony zdjęć produktów leczniczych, suplementów diety i wyrobu
medycznego opatrzonych cenami, pod którymi znajduje się informacja: „APTEKA (...) ul. (...) Godziny otwarcia: Pn-
Pt. 8:00-20:00, Sob. 8:00-18:00, Niedz. 11:00-18:00”. Z ustaleń organów wynika również, że wydawcą gazetki jest
spółka B sp. z o.o., która dostarczyła gazetki do apteki prowadzonej w J. przez skarżącą, przy czym dane z nazwą,
adresem i godzinami otwarcia apteki, na stronie 8 gazetki umieszczone zostały przez pracowników apteki.
Okoliczności te pozwalają bez wątpienia na powiązanie treści zawartych w ww. gazetce z działalnością apteki

prowadzonej przez spółkę. Zestawienie informacji zawartej w nagłówku strony Nr 8 gazetki, o treści „X” i „Y” z nazwą
apteki ogólnodostępnej „(...)”, w sytuacji gdy gazetka ta zawierająca ofertę produktową z podaną ceną takich
produktów leczniczych i wyłożona była w aptece, w świadomości przeciętnego konsumenta jawi się, jako reklama
produktu, ale i też apteki. Działanie takie należy więc ocenić jako podjęte w zamiarze zainteresowania pacjentów
ofertą (w zakresie asortymentu i cen) konkretnej apteki.
W kontekście przytoczonych powyżej ustaleń – uwzględniając zasady doświadczenia życiowego – nie może budzić
wątpliwości, że pacjent odnajdujący gazetkę w lokalu aptecznym, bez trudności połączy jej treść w postaci zdjęć
produktów leczniczych, suplementów diety i wyrobu medycznego opatrzonych cenami z informacją o aptece
umieszczoną w dolnej części strony Nr 8 gazetki i odbierając ją jako przekaz, związany z działalnością (ofertą) apteki,
w której ją znalazł. Pamiętać należy, że wyznacznikiem przekazu reklamowego jest nie tylko mniej lub bardziej
wyraźna zachęta do kupna towaru, ale i faktyczne intencje podmiotu dokonującego przekazu oraz odbiór przekazu
przez jego adresatów. Wypowiedź jest reklamą, gdy nad warstwą informacyjną przeważa zachęta do nabycia towaru.
Taki cel przyświeca nadawcy wypowiedzi i tak odbiera ją przeciętny odbiorca, do którego została skierowana.
Na gruncie ustalonego stanu faktycznego Wojewódzki Sąd Administracyjny trafnie przyjął, że działanie
skierowane do publicznej wiadomości, które zmierza do zwiększenia sprzedaży produktów leczniczych
i wyrobów medycznych w niej oferowanych, narusza zakaz reklamy apteki ustanowiony w art. 94a ust. 1
PrFarm. Dopuszczenie takiej działalności byłoby sprzeczne nie tylko z regulacją Prawa farmaceutycznego,
ale również z podstawowymi założeniami dyrektywy 2004/27/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z 31.3.2004 r. zmieniającej dyrektywę 2001/83/WE w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do
produktów leczniczych stosowanych u ludzi (Dz.Urz. L z 2004 r. Nr 136, s. 34), która nakazuje Państwom
Członkowskim wprowadzanie ograniczeń w sferze produkcji i dystrybucji produktów leczniczych przede
wszystkim w celu ochrony zdrowia publicznego.
Zaznaczyć przy tym trzeba, że skarżąca nie przedstawiła w sposób przekonujący racji przemawiających za
przyjęciem jej stanowiska. W odniesieniu do argumentacji skargi kasacyjnej, że spółka nie zlecała dystrybucji
gazetek, nie odpowiada za sporządzenie gazetek lub zlecenie ich sporządzenia, wskazać trzeba, że argumentacja ta
nie mogła odnieść skutku. Jak wynika z niekwestionowanych ustaleń organów skarżąca przekazała wydawcy gazetki
ceny produktów nierefundowanych dostępnych w jej placówkach. Spółka umożliwiła wydawcy gazetki jej ekspozycję
w izbach ekspozycyjnych prowadzonych przez nią aptek, przy czyn na gazetkach (strona Nr 8) pracownicy apteki
nanieśli dane z nazwą, adresem i godzinami otwarcia apteki. Forma jak i treść gazetki odbierana jest jako reklama
produktów znajdujących się we wskazanej aptece. Spółka będąc podmiotem profesjonalnie prowadzącym apteki
ogólnodostępne winna powstrzymać się od takich działań wiedząc o rygorystycznym zakazie reklamy aptek i ich
działalności.
W wyroku z 2.10.2007 r. (II CSK 289/07), Sąd Najwyższy stwierdził, że: „reklama oznacza każde przedstawienie
(wypowiedź) w jakiejkolwiek formie w ramach działalności handlowej, gospodarczej, rzemieślniczej lub wykonywania
wolnych zawodów, dokonane w celu wspierania zbytu towarów lub usług. Powszechnie za reklamę uważa się
wszelkie formy przekazu, w tym także takie, które nie zawierając w sobie elementów oceniających ani zachęcających
do zakupu, mogą jednak zostać przyjęte przez ich odbiorców jako zachęta do kupna. Przy rozróżnieniu informacji od
reklamy trzeba mieć zatem na względzie, że podstawowym wyznacznikiem przekazu reklamowego jest nie tylko
mniej lub bardziej wyraźna zachęta do kupna towaru, ale i faktyczne intencje podmiotu dokonującego przekazu oraz
odbiór przekazu przez jego adresatów. Wypowiedź jest reklamą, gdy nad warstwą informacyjną przeważa zachęta do
nabycia towaru - taki cel przyświeca nadawcy wypowiedzi i tak odbiera ją przeciętny odbiorca, do którego została
skierowana. Wszelkie promocje, w tym cenowe, są reklamą towaru i firmy, która ich dokonuje”.
Wskazać również należy, że w art. 2 dyrektywy 2006/114/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 12.12.2006 r.
dotyczącej reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej (Dz.U. L z 2006 r. N r 376, s. 21) przyjęto,
że reklama oznacza przedstawienie w jakiejkolwiek formie w ramach działalności handlowej, gospodarczej,
rzemieślniczej lub wykonywania wolnych zawodów w celu wspierania zbytu towarów lub usług, w tym
nieruchomości, praw i zobowiąza ń (por. wyrok NSA z dnia 10 października 2016 r., II GSK 3397/15).
Słusznie więc Naczelny Sąd Administracyjny w analizowanym orzeczeniu uznał, że sporna gazetka stanowiła
w istocie formę prowadzenia działalności reklamowej zachęcającą do zakupu w aptece prowadzonej przez spółkę,
spełniając tym samym kryteria definicji reklamy apteki, gdyż miała na celu zachęcenie do zakupu konkretnych
towarów (wymienionych w cenniku), po określonych cenach i w konkretnej aptece.
Wyrok NSA w Warszawie z 2.10.2019 r., II GSK 2867/17

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że umieszczenie informacji o aptece w gazetce reklamowej stanowiło niedozwoloną reklamę apteki, naruszającą zakaz reklamy aptek i punktów aptecznych. Decyzje sądów oparte były na braku definicji reklamy apteki i działalności apteki w przepisach, oraz na interpretacji reklamy jako zachęty do zakupu towarów lub usług. Skarżąca nie przedstawiła przekonujących argumentów przeciwko zarzutom. Sąd Najwyższy i Naczelny Sąd Administracyjny potwierdziły, że sporna gazetka była formą reklamy apteki, zachęcającą do zakupu w konkretnej placówce.