Odpowiedzialność dyscyplinarna biegłego

Biegły lekarz ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną za sporządzenie wadliwej opinii, co potwierdził Sąd Najwyższy. Sprawa dotyczyła udaru, który nastąpił po zabiegu ekstrakcji zęba w znieczuleniu ogólnym. Orzeczenia Okręgowego Sądu Lekarskiego w Warszawie oraz Naczelnego Sądu Lekarskiego potwierdziły błędy w opinii biegłego, co skutkowało dwuletnim zakazem wydawania opinii medycznych. Odpowiedzialność biegłych za wadliwe opinie nabiera coraz większego znaczenia, także w kontekście odpowiedzialności cywilnej lekarzy.

Tematyka: Odpowiedzialność dyscyplinarna, biegły, wadliwa opinia, Sąd Najwyższy, Kodeks Etyki Lekarskiej, normy etyczne, standardy medyczne, karanie biegłych, odpowiedzialność zawodowa, odszkodowania

Biegły ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną za sporządzenie wadliwej opinii - orzekł Sąd Najwyższy.
Opis stanu faktycznego
Lekarz dentysta wykonał ekstrakcję zęba w znieczuleniu ogólnym. Po przeprowadzonym zabiegu pacjentka doznała
udaru. Pacjentka wystąpiła o odszkodowanie od lekarza dentysty. Biegły lekarz, który sporządzał opinię na zlecenie
pacjentki uznał, że udar był wynikiem niepoprawnie przeprowadzonego zabiegu stomatologicznego. Jednak jego
opinia była obarczona licznymi błędami. Poszkodowany stomatolog skierował wniosek do rzecznika
odpowiedzialności zawodowej lekarzy, żądając wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przeciwko biegłemu -
z powodu wystawienia wadliwej opinii, która wyrządziła poważne szkody wizerunkowe i naruszyła jego dobra
osobiste.
Orzeczeniem z 14.6.2018 r. - Okręgowy Sąd Lekarski w Warszawie (OSL.630.30/16) uznał argumentację
skarżącego, który dowiódł, że opinia została sporządzona wadliwie, niezgodnie z zasadami sztuki medycznej.
Okręgowy Sąd Lekarski ukarał biegłego dwuletnim zakazem wydawania opinii medycznych i zaświadczeń.
Orzeczeniem z 23.11.2018 r. - Naczelny Sąd Lekarski - Naczelna Izba Lekarska (153/OWU/18) podtrzymał dwuletni
zakaz wydawania opinii i zaświadczeń przez oskarżonego biegłego.
Skarga na orzeczenie Naczelnego została skierowana do Sądu Najwyższego, który jednak oddalił kasację obrońców
biegłego jako bezzasadną. Sąd Najwyższy uznał, że opinia biegłego była wadliwa i naruszała Kodeks etyki lekarskiej.
Komentarz
Uchwałą II Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Lekarzy z 14.12.1991 r. uchwalono Kodeks Etyki Lekarskiej.
Podstawę normatywną stanowił art. 33 pkt 1 IzbyLekU w zw. z art. 4 ust. 1 pkt 2 IzbyLekU w ówczesnym brzmieniu.
Kodeks Etyki Lekarskiej znowelizowano dwa razy: w 1993 r. na III Krajowym Zjeździe Lekarzy oraz w 2003 r. na
Nadzwyczajnym VII Krajowym Zjeździe Lekarzy. Artykuł 53 Kodeksu stanowi, że lekarz nie powinien wypowiadać
wobec chorego i jego otoczenia, a także wobec personelu asystującego niekorzystnej oceny działalności zawodowej
innego lekarza lub dyskredytować go w jakikolwiek sposób. Zasady i warunki wykonywania zawodów lekarza
i lekarza dentysty określa także ustawa z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j.: Dz. U. 2019, poz.
537).
Działanie sprzeczne z powyższymi wytycznymi stanowi przewinienie zawodowe i podlega odpowiedzialności
zawodowej, na zasadach przewidzianych w IzbyLekU. W myśl art. 53 IzbyLekU, członkowie izb lekarskich podlegają
odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem
zawodu lekarza. Chodzi więc o naruszenie, które można uznać jako „przewinienie zawodowe”'.
Sąd lekarski może orzec następujące kary:
1) upomnienie;
2) nagana;
3) kara pieniężna;
4) zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od roku do pięciu
lat;
5) ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat;
6) zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do pięciu lat;
7) pozbawienie prawa wykonywania zawodu.
W analizowanej sytuacji, na lekarza została nałożona kara dwuletniego zakazu wydawania opinii i zaświadczeń.
Kodeks Etyki Lekarskiej jest aktem wydanym w określonym przez ustawę trybie i przez organ ustawowo
upoważniony, a zatem posiada odpowiedni status prawny w ramach organizacji samorządu lekarskiego. W tej
sytuacji fakt związania jego normami lekarzy oraz fakt odpowiedzialności dyscyplinarnej za naruszenie tych norm na
podstawie art. 53 IzbyLekU nie może budzić wątpliwości (postanowienie SN z 11.2.2016, SDI 71/15).

Podkreślić także należy, że wskazywanie na odpowiedzialność biegłych za sporządzoną opinię, nabiera coraz
większego znaczenia również na gruncie odpowiedzialności cywilnej. Przykładowo, Sąd Apelacyjny
w Katowicach wskazał, że biegły sądowy ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za wyrok oparty na jego
wadliwej opinii. W uzasadnieniu orzeczenia podkreślono, że „Jak trafnie stwierdził Sąd Okręgowy, zachowanie
pozwanej w związku ze sporządzeniem opinii bezsprzecznie spełniało przesłanki uzasadniające jej odpowiedzialność
deliktową. Ustalone przez Sąd Okręgowy uchybienia świadczą o naruszeniu przez nią wymogów stawianym biegłym,
które sprowadzające się do oczekiwania, że opinia zostanie sporządzona z całą sumiennością i bezstronnością (jak
stanowi art. 282 § 1 KPC), zgodnie z zasadami wiedzy i standardami badawczymi obwiązującymi w dziedzinie, której
dotyczy opinia. Obowiązki te były pozwanej znane, skoro pełniła funkcję stałego biegłego sądowego, przy objęciu
której była zobowiązana złożyć odpowiednie przyrzeczenie. Niewątpliwie także sporządzenie fałszywej opinii
pozostawało w adekwatnym związku przyczynowym z poniesieniem przez powoda szkody. Opinia stanowiła bowiem
najważniejszy dowód w sprawie (...). Odmiennie niż wywodzi pozwana w odpowiedzi na apelację, bez znaczenia jest,
że opinia została zaakceptowana przez Sąd orzekający w sprawie, a powód nie wnosił do niej zastrzeżeń. Nie ma
bowiem żadnych wątpliwości, że biegły odpowiada za swój delikt, niezależnie od tego czy działanie sądu podjęte
w postępowaniu, dla potrzeb którego sporządzono opinię, było prawidłowe czy nie.
Należy też mieć na uwadze, że możliwość przeprowadzenia merytorycznej kontroli opinii biegłego przez sąd, jak
i samą stronę, jest ograniczona specyfiką tego dowodu, opartego na wiadomościach specjalnych, którymi nie
dysponuje ani sąd, ani strony. Także brak zarzutów do opinii nie zwalania biegłego od odpowiedzialności za
naruszenie obowiązku rzetelności i staranności, a przeciwne stanowisko prowadziłoby do niczym nieuzasadnionego
pogorszenia sytuacji strony, która działała w zaufaniu do biegłego. (…) Przede wszystkim pozwana sformułowała
stanowcze wnioski, choć nie dysponowała niezbędnymi dokumentami i części badań zaniechała, a co do czasu pracy
biegłej dość powiedzieć, że nie jest to adekwatne kryterium oceny czy opinia została wykonana prawidłowo, to jest
rzetelnie i zgodnie ze zleceniem. (…) Fakt, że w opinii Instytutu uchylono się od oceny czy sporządzona przez
pozwaną opinia była fałszywa w rozumieniu art. 233 § 4 KK, pozostaje bez wpływu na wyniki sprawy ponieważ
rozstrzygnięcie tej kwestii (o charakterze prawnym) pozostawało w kompetencjach Sądu orzekającego, a nie
biegłych. Rolą Sądu było więc stwierdzenie czy pozwana poprzez sporządzenie opinii naruszyła przepisy ustawy
karnej (art. 233 § 4 KK, art. 271 § 1 KC), a jeśli tak, czy w tym czasie miała nastawienie psychiczne uzasadniające
przypisanie jej zamiaru popełnienia przestępstwa” (wyrok SA w Katowicach z 29.11.2019 r., V ACa 266/18).
Postanowienie SN z 15.1.2020 r., I KK 62/19

Odpowiedzialność dyscyplinarna biegłego za sporządzenie wadliwej opinii ma istotne konsekwencje prawnicze, zarówno w zakresie kar dyscyplinarnych, jak i ewentualnych odszkodowań. Kodeks Etyki Lekarskiej oraz przepisy prawa regulują odpowiedzialność zawodową lekarzy za naruszenia norm etycznych i standardów medycznych. Przywołane orzeczenia sądowe pokazują, że biegli ponoszą odpowiedzialność za swoje działania, nawet jeśli ich opinie zostały zaakceptowane przez sąd.