Bezpłatny dostęp do leków dla kobiet w ciąży

Do Sejmu wpłynął projekt ustawy o bezpłatnym dostępie do leków dla kobiet w ciąży, obejmujący zmiany w trzech istotnych ustawach dotyczących opieki zdrowotnej. Projekt przewiduje bezpłatne zaopatrzenie w leki dla wszystkich kobiet w ciąży od momentu stwierdzenia ciąży do zakończenia. Wprowadza także procedury związane z wystawianiem recept oraz mechanizm korygujący wydatki na refundację leków dla kobiet w ciąży.

Tematyka: bezpłatny dostęp, leki, kobiety w ciąży, opieka zdrowotna, recepta, refundacja, minister zdrowia, mechanizm korygujący, system opieki zdrowotnej, wdrożenie

Do Sejmu wpłynął 24.1.2020 r. projekt ustawy o zmianie ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 202). Projekt
obejmuje propozycję bezpłatnego zaopatrzenia w leki kobiet w ciąży.
Projekt przewiduje zmiany w trzech ustawach:
1. Ustawie z dnia 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U.
z 2019 r., poz. 1373 ze zm.) – dalej jako: ŚOZŚrPubU.
2. Ustawie z dnia 12.5.2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego
oraz wyrobów medycznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 784 ze zm.) – dalej jako: RefundLekU.
3. Ustawie z dnia 15.7.2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2019 r., poz. 576 ze zm.) – dalej jako:
PielegPołożU.
Dostęp do bezpłatnych leków
Dostęp do bezpłatnych leków uzyskają wszystkie kobiety w okresie ciąży od jej stwierdzenia do momentu
zakończenia. Stwierdzenia ciąży dokonuje:
1. lekarz posiadający tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii lub lekarz w trakcie odbywania tej
specjalizacji,
2. położna podstawowej opieki zdrowotnej lub położna wykonującą świadczenia opieki zdrowotnej z zakresu
ambulatoryjnej opieki specjalistycznej w poradni położniczo – ginekologicznej (nowy art. 43b ust. 1 ŚOZŚrPubU).
Podstawą do wydania bezpłatnego leku z apteki lub punktu aptecznego jest recepta wystawiona z kodem „C” przez
lekarza ginekologa lub położną, którzy stwierdzili ciążę, jak też przez innego lekarza, na podstawie zaświadczenia
wystawionego przez osobę, która stwierdziła ciążę (nowy art. 43b ust. 3 ŚOZŚrPubU). Zaświadczenie, uprawniające
do wystawienia recepty na bezpłatne leki przez innego lekarza będzie ważne przez okres ciąży, nie dłużej jednak niż
15 dni po planowanej dacie porodu, wskazanej w zaświadczeniu. Lekarze i położna, uprawnieni do wystawienia
recept przed jej wystawieniem będą zobowiązani do weryfikacji, przez Elektroniczną Platformę Gromadzenia, Analizy
i Udostępniania Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych, informacji o przyjmowanych przez pacjentkę
dotychczas lekach, jak też wyrobach medycznych i środkach spożywczych specjalnego przeznaczenia
żywieniowego. Powyższe rozwiązanie ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa pacjentom i wykluczenie
przyjmowania leków związanych z ryzykiem dla zdrowia kobiety takiego jak: ograniczona skuteczność, szkodliwość
leków przepisywanych przez różnych lekarzy w różnych zestawieniach z innymi substancjami. Wiąże się to
z procesem optymalizacji doboru leków. Planuje się, że uprawnienie do bezpłatnego zaopatrzenia w leki obejmować
będzie leki o kategorii dostępności „Rp” na receptę.
Przewiduje się wydanie aktu wykonawczego, regulującego proces rozliczania kosztów finansowania leków
przysługujących bezpłatnie kobietom w ciąży.
W PielegPołożU. zaproponowano dokonanie zmiany art. 15a ust. 3 PielegPołożU. w ten sposób, że wyłącza się
pielęgniarki w prawie do przepisywania bezpłatnych leków świadczeniobiorcom w okresie ciąży.
Leki
Dokonano zmian w RefundLekU przez nałożenie na ministra właściwego do spraw zdrowia obowiązku ogłaszania
w obwieszczeniu refundacyjnym leków, które bezpłatnie przysługują kobietom w ciąży (nowy art. 37 ust 2b
RefundLekU). W tej samej ustawie dodano nowy przepis – art. 44b, którym zobowiązano osobę wydającą bezpłatny
produkt leczniczy świadczeniobiorcy w okresie ciąży do informowania o możliwości nabycia innego leku niż lek
przepisany na recepcie. Lek proponowany zamiast przepisanego na recepcie winien spełniać wskazane warunki.
Lek musi mieć tę samą międzynarodową nazwę, dawkę i postać farmaceutyczną, która nie powoduje różnic
w leczeniu i o tym samym wskazaniu terapeutycznym (objętych wykazem), w części dotyczącej bezpłatnych leków
dla kobiet w ciąży. Ustawodawca przewidział również w projekcie obowiązek wydania takiego leku na żądanie
świadczeniobiorcy.
Wskazano w projekcie, że informowanie i oferowanie innego leku niż przepisany na recepcie jest wyłączone
w sytuacji, gdy osoba uprawniona do jej wystawienia, umieściła w recepcie odpowiedni wpis (recepta elektroniczna)

lub adnotację na druku recepty (recepta papierowa), wskazując na brak możliwości dokonania zamiany przepisanego
leku (nowy art. 44b ust. 2 RefundLekU).
Mechanizm korygujący
W projekcie wskazano maksymalny limit wydatków budżetu państwa, będący skutkiem finansowym ustawy,
z rozbiciem na poszczególne lata. Minister właściwy do spraw zdrowia został zobowiązany do monitorowania
i przeprowadzania analizy stopnia wykorzystania limitów wydatków przewidzianych na refundację leków dla kobiet
w ciąży. W projekcie przewidziano mechanizm korygujący tego finansowania. Zostanie on wdrożony, gdy
sprawozdania przekazywane przez Narodowy Funduszu Zdrowia będą wykazywać, że w pierwszym półroczu danego
roku nastąpiło przekroczenie 60% limitu wydatków przewidzianych na ten rok. Mechanizm korygujący polega on na
ograniczeniu listy leków refundowanych dla kobiet w ciąży. Ograniczenie będzie następowało w drugim półroczu
danego roku, nie później niż z ogłoszeniem drugiego wykazu leków refundowanych wydawanego w tym półroczu.
Mechanizm korygujący będzie mógł być wdrożony przez Ministra do spraw zdrowia, również w wypadku, gdy
z przeprowadzonej analizy będzie wynikało, że roczny limit może zostać przekroczony.
Ustawa wejdzie w życie 1.7.2020 r.
Minister właściwy do spraw zdrowia do 31.12.2021 r. poinformuje o uruchomieniu funkcjonalności systemu
umożliwiającej dokonywanie weryfikacji ilości oraz rodzaju przepisanych świadczeniobiorcy leków (art. 6 projektu).

Projekt ustawy o bezpłatnym dostępie do leków dla kobiet w ciąży wprowadza istotne zmiany w systemie opieki zdrowotnej, zapewniając bezpieczeństwo pacjentkom i optymalizując dobór leków. Przewiduje również mechanizm korygujący w przypadku przekroczenia limitów wydatków na refundację leków. Ustawa planuje wejście w życie 1.7.2020 r., a minister zdrowia ma monitorować jej wdrożenie do 31.12.2021 r.