Wydatki celowe pozostające w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia

Do wydatków celowych i koniecznych, pozostających w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, zalicza się koszty leczenia, specjalnego odżywiania, nabycia protez i innych specjalistycznych aparatów. Sąd Apelacyjny w Szczecinie rozpatrzył sprawę związaną z błędem medycznym dotyczącym niedotlenienia płodu i zasądził rentę dla poszkodowanej małoletniej K.G. na podstawie zwiększonych potrzeb.

Tematyka: wydatki celowe, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, renta, zwiększone potrzeby, specjalna opieka, błąd medyczny, Sąd Apelacyjny, Szczecin

Do wydatków celowych i koniecznych, pozostających w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem
zdrowia, zalicza się w szczególności koszty leczenia, specjalnego odżywiania się, nabycia protez i innych
specjalistycznych aparatów i urządzeń. Do grupy tej zalicza się również wydatki związane z transportem
chorego na zabiegi i do szpitala, koszty wynikające z konieczności specjalnej opieki i pielęgnacji nad
chorym, koszty zabiegów rehabilitacyjnych, wreszcie koszty przygotowania do innego zawodu - orzekł Sąd
Apelacyjny w Szczecinie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 10.2.2020 r., I ACa 637/19,
).
Opis stanu faktycznego
Sprawa dotyczyła zapłaty odszkodowania, zadośćuczynienia oraz renty z tytułu błędu medycznego, w wyniku którego
doszło do przedłużającego się stan niedotlenienia płodu przynajmniej o około 1,5 godziny, co doprowadziło do
krytycznego pogłębienia się niedotlenienia ośrodkowego układu nerwowego u małoletniej K.G.
Z uzasadnienia Sądu
Z przepisu art. 444 § 2 KC wynika, że roszczenie o rentę przysługuje poszkodowanemu w razie całkowitej lub
częściowej utraty przez niego zdolności do pracy zarobkowej; zwiększenia się jego potrzeb; zmniejszenia się
widoków powodzenia poszkodowanego na przyszłość. W rozpoznawanej sprawie strona powodowa domagał się
zasądzenia renty z tytułu zwiększonych potrzeb. W tym miejscu wskazać trzeba, że w orzecznictwie i doktrynie
prawa cywilnego przyjmuje się, że nie sama tylko utrata zdrowia, lecz rzeczywista utrata zdolności zarobkowania
i widoków na przyszłość, a także rzeczywiste zwiększenie się potrzeb poszkodowanego jako następstwo wywołania
uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia stanowią przesłanki zasądzenia renty po myśli art. 444 § 2 KC, co wynika
z tego, że szkoda musi posiadać walor realny, nie zaś tylko teoretyczny. Powyższe następstwa muszą mieć
charakter trwały, lecz nie muszą mieć charakteru nieodwracalnego. Każda z tych okoliczności może stanowić
samodzielną podstawę zasądzenia renty, jednakże konieczną przesłanką jest powstanie szkody bądź to w postaci
zwiększenia wydatków, bądź to zmniejszenia dochodów. W orzecznictwie wskazuje się, że zwiększenie się potrzeb
poszkodowanego stanowi szkodę przyszłą, wyrażającą się w stale powtarzających się wydatkach na ich
zaspokojenie, takich jak np. konieczność stałego leczenia, zabiegów, kuracji, opieki osób trzecich, specjalnego
odżywiania. W takim przypadku wystarczające jest wykazanie przez poszkodowanego istnienia zwiększonych
potrzeb stanowiących następstwo czynu niedozwolonego, natomiast nie jest konieczne wykazanie, że poszkodowany
te potrzeby faktycznie zaspokaja i ponosi związane z tym wydatki.
W rozpoznawanej sprawie – wbrew zarzutom strony pozwanej – sąd I instancji prawidłowo uznał za wykazane, że
powódka w związku ze stanem zdrowia ma zwiększone potrzeby. Sąd Okręgowy poczynił ustalenia w powyższym
zakresie na podstawie wszechstronnej oceny materiału dowodowego – uwzględniając uprzednio ponoszone przez
powódkę wydatki związane ze stanem jej zdrowia wynikające z przedłożonych dokumentów rozliczeniowych,
przesłuchania stron i zeznań świadków, a także weryfikując je w oparciu o treść opinii instytutu medycznego. Sąd
Okręgowy zasadnie dostrzegając trudności dowodowe w ścisłym wykazaniu kosztów zaspokojeniu zwiększonych
potrzeb powódki i dokonując alternatywnego wyliczenia wydatków na ten cel według różnych metod jednoznacznie
wskazał, że kwota 8000 złotych miesięcznie jest i tak niższa niż konieczna dla zaspokojenia potrzeb małoletniej
powódki.
Z tym stanowiskiem sąd odwoławczy w pełni się zgadza. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że K.G.
wymaga stałego leczenia i rehabilitacji, specjalnego odżywiania oraz opieki innych osób. Jest oczywiste, że
zaspokojenie tego rodzaju potrzeb generuje zwiększone wydatki. Jest oczywiste, że te wydatki w poszczególnych
okresach mogą się kształtować w sposób zróżnicowany – tym niemniej w badanej sprawie nie budzi wątpliwości, że
od chwili urodzenia sam zakres zwiększonych potrzeb małoletniej powódki nie uległ istotnej zmianie i nie może
zakładać, że zmieni się on także w przyszłości. Powódka z uwagi na stan swojego zdrowia musi korzystać ze
specjalistycznych konsultacji lekarskich, uczestniczyć w zajęciach rehabilitacyjnych, zażywać stale leki. Musi także
korzystać z urządzeń rehabilitacyjnych i wyrobów medycznych. Ponadto wymaga stałej opieki innych osób. Wbrew
zarzutom strony pozwanej – tylko część powyższych potrzeb może być efektywnie zaspokajana w sposób
nieodpłatny w ramach publicznego systemu ubezpieczeń zdrowotnej i pomocy osobom niepełnosprawnym.
Sąd Apelacyjny dostrzegł, że z dniem 1.7.2018 r. weszła w życie ustawa z 9.5.2018 r. o szczególnych rozwiązaniach
wspierających osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności (Dz.U. z 2018 r. poz. 932), która ma na celu

zapewnienie kompleksowego wsparcia między innymi osobom, o których stwierdzono ciężkie i nieodwracalne
upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka
lub w czasie porodu. Podkreślenie jednak wymaga, że doświadczenie życiowe wskazuje, że wprowadzenie
rozwiązań prawnych nie jest tożsame z efektywnym działaniem systemu. Co więcej, nie gwarantuje osobom
poszkodowanym świadczeń na takim samym poziomie, jak w przypadku usług prywatnej służby zdrowia.
W przypadku powódki sąd pierwszej instancji trafnie zauważył, że zwiększone potrzeby powódki generują wydatki
przede wszystkim w zakresie szeroko rozumianej rehabilitacji, leczenia i opieki. Powódka w istocie wymaga
codziennej terapii. Jest oczywiste, że przy tego rodzaju terapii istotne znaczenie ma profesjonalizm rehabilitantów
i systematyczność. Doświadczenie życiowe wskazuje, że w przypadku świadczeń rehabilitacyjnych finansowanych ze
środków publicznych trudno o takie zorganizowanie terapii, aby wykonywana była ona przez te same podmioty
w sposób nieprzerwany – tym bardziej, że ustawa o szczególnych rozwiązaniach wspierających osoby o znacznym
stopniu niepełnosprawności znosząc limity w zakresie korzystania ze świadczeń rehabilitacji leczniczej dla osób
objętych zakresem tego aktu prawnego nadal utrzymywał ograniczenia w zakresie liczby dni w roku kalendarzowym,
w których dany świadczeniobiorca może korzystać z rehabilitacji [to jest nie może ona przekroczyć ona 80 dni
w roku]. Z tego względu nadal celowe pozostaje korzystanie przez powódkę z płatnych zajęć rehabilitacyjnych.
Analogicznie ocenić należy zasadność ponoszenia wydatków na wizyty lekarskie i badania specjalistyczne.
Powódka wymaga nadal korzystania z wyrobów medycznych, w tym kosztownych urządzeń rehabilitacyjnych.
Zaznaczyć trzeba że wprawdzie na mocy przywołanej wyżej ustawy zniesiono ograniczenia w zakresie możliwości
korzystania z wyrobów medycznych, jednak nadal zachowano limity finansowania kosztów nabycia tych wyrobów.
Tym samym powódka wymieniając sprzęt rehabilitacyjny będzie musiała sfinansować z własnych środków część
ceny nabycia nowych urządzeń. To również uzasadnia uwzględnienie wydatków na ten cel w ramach należnej
powódce rencie.
Powódka nadal musi pozostawać na specjalistycznej diecie i ponosić związane z tym koszty i w tym zakresie ustawa
o szczególnych rozwiązaniach wspierających osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności nie poprawia sytuacji
powódki.
To samo dotyczy opieki wykonywanej nad powódką. Powódka wymaga w istocie całodobowej opieki, którą obecnie
wykonują w przeważającym zakresie jej rodzice. Tego rodzaju usługi opiekuńcze mają realną wartość, którą sąd
pierwszej instancji trafnie uwzględnił przy ustaleniu wysokości należnej powódce renty.
Konkludując, sąd odwoławczy uznał zarzuty skarżącej skierowane przeciwko rozstrzygnięciu o wysokości renty
zasądzonej na rzecz powódki K.G. za bezzasadne.

Komentarz
W analizowanym orzeczeniu Sąd podkreślił, że do wydatków celowych i koniecznych, pozostających w związku
z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, zalicza się w szczególności koszty leczenia, specjalnego odżywiania
się, nabycia protez i innych specjalistycznych aparatów i urządzeń. Do grupy tej zalicza się również wydatki związane
z transportem chorego na zabiegi i do szpitala, koszty wynikające z konieczności specjalnej opieki i pielęgnacji nad
chorym, koszty zabiegów rehabilitacyjnych, wreszcie koszty przygotowania do innego zawodu. Jednocześnie
podkreślono, że gdyby wdrożono prawidłowe postępowanie medyczne i ciążę zakończono przynajmniej o 1,5
godziny wcześniej, co było możliwe do zrealizowania, to z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością stan
dziecka byłby niewątpliwie lepszy. Jest wysoce prawdopodobne, że dziecko urodziłoby się zdrowe. Nie istnieje żadna
inna przyczyna ciężkiego stanu zdrowia dziecka niż niedotlenienie okołoporodowe.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 10.2.2020 r., I ACa 637/19,

Sąd Apelacyjny potwierdził zasądzenie renty dla małoletniej K.G. na podstawie zwiększonych potrzeb wynikających z uszkodzenia ciała. Orzeczenie to podkreśla konieczność pokrywania wydatków na leczenie, rehabilitację, specjalne odżywianie oraz opiekę nad osobami poszkodowanymi.