Narodowy Program Szczepień

8.12.2020 r. rząd ogłosił projekt Narodowego Programu Szczepień Przeciw COVID-19. Dokument składa się z dziewięciu rozdziałów opisujących m.in. skuteczność i bezpieczeństwo szczepionek, proces zakupów i finansowanie, dystrybucję i logistykę, zalecenia medyczne i organizację punktów szczepień. Szczepionka jest jedyną szansą na uodpornienie społeczeństwa na zakażenie, co pozwoli na powrót do normalnego życia społeczno-gospodarczego.

Tematyka: Narodowy Program Szczepień, COVID-19, szczepionki, bezpieczeństwo, skuteczność, dystrybucja, logistyka, kolejność szczepień, rodzaje szczepionek, kampania informacyjna, obowiązkowość szczepień

8.12.2020 r. rząd ogłosił projekt Narodowego Programu Szczepień Przeciw COVID-19. Projekt Narodowego
Programu Szczepień przeciw COVID-19 opublikowano 8.12.2020 r. na stronie rządowej www.gov.pl
(https://www.gov.pl/web/koronawirus/narodowy-program-szczepien-przeciw-covid-19-konsultacje).
Dokument składa się z dziewięciu rozdziałów opisujących m.in. skuteczność i bezpieczeństwo szczepionek,
proces zakupów i finansowanie, dystrybucję i logistykę, zalecenia medyczne i organizację punktów
szczepień, a także kolejność szczepień. Zgodzić się należy, że szczepionka jest jedyną szansą na
uodpornienie społeczeństwa na zakażenie, a tym samym zdobycie kontroli nad transmisją wirusa SARS-CoV-
2 i na powrót do normalnego życia społeczno- gospodarczego. W ocenie autorów Programu, wdrożenie
masowych szczepień, przy wysokim procencie osób zaszczepionych, spowoduje powrót do pełnej
funkcjonalności służby zdrowia, podniesie efektywność i stabilizację gospodarczą, co wiąże się z szybkim
i dynamicznym wzrostem PKB. To także powrót na stałe do trybu stacjonarnego nauczania, czyli do
realizowania zadań edukacyjnych bez zakłóceń przez dzieci szkół podstawowych i średnich, a także
studentów na uczelniach wyższych.
Docenić należy, że w przedstawionym Programie, została bardzo szczegółowo opisana kwestia rodzajów
szczepionek jakie zostały zakontraktowane przez polski rząd. Są to umowy na zakup łącznie 62,141 mln dawek,
w tym:
• 16 mln dawek szczepionek z firmy Astra Zeneca,
• 16,98 mln dawek z Janssen Pharmaceutica NV/Johnson & Johnson,
• 16,74 mln dawek z Pfizer/BioNTec,
• 5,72 mln z CureVac i 6,69 mln z Moderny.
Szczepionki produkowane przez firmy CureVac, Moderna i Pfizer/BioNTech to szczepionki mRNA. Zawierają one
informację genetyczną w postaci mRNA, pozwalającą na produkcję w komórce wybranych białek patogenu, które
następnie są prezentowane na powierzchni komórek naszemu układowi immunologicznemu. Jak zaznaczono
w projekcie, mRNA nie wnika do jądra komórkowego, gdzie znajduje się DNA i nie może wpływać na genom osoby
zaszczepionej. Cząsteczka RNA po wytworzeniu białka ulega szybkiej degradacji. W reakcji na szczepionkę układ
immunologiczny wytwarza odpowiedź, która uniemożliwia namnażanie się wirusa i chroni przed chorobą.
Szczepionka produkowana przez Sanofi-GSK to szczepionka podjednostkowa. Takie szczepionki zawierają
w składzie oczyszczone, najbardziej immunogenne białka wirusowe. Po dostaniu się do organizmu muszą dostać się
do komórek prezentujących antygen, które następnie wykorzystują je do wytworzenia specyficznej odpowiedzi
immunologicznej. Odpowiedź immunologiczna, skierowana przeciwko wyselekcjonowanym antygenom, wchodzącym
w skład szczepionki podjednostkowej, jest bardzo swoista, jednak jej efektywność może być niższa w porównaniu ze
szczepionkami nowej klasy.
Szczepionki firm AstraZeneca i Janssen Pharmaceutica NV/Johnson & Johnson to szczepionki wektorowe. Opierają
się one na wektorach, którymi są aktywne wirusy zmodyfikowane w sposób minimalizujący ryzyko zakażenia. Np.
mogą być to wirusy szczepionkowe, których skuteczność i bezpieczeństwo potwierdzono w przeszłości lub wirusy,
które nie mogą powodować choroby u człowieka. Wektory po dostaniu się do komórki człowieka są w stanie
wytworzyć wybrane białka patogenu, przeciwko któremu ma być skierowana reakcja immunologiczna organizmu.
Zalety szczepionek wektorowych to wywoływanie silnej odpowiedzi immunologicznej przy podaniu małej dawki, brak
możliwości wywołania choroby, bezpieczeństwo i stabilność (s. 6).
Dystrybucja i logistyka będą podlegały szczególnemu nadzorowi GIF oraz ARM w celu wykluczenia ryzyka kradzieży
lub fałszerstwa szczepionek. Szczepienia będą realizowane nieodpłatnie w wyznaczonych punktach szczepień.
W projekcie poinformowano, że podpisano umowy z kluczowymi na rynku podmiotami, w tym z hurtowniami
medycznymi zajmującymi się dystrybucją farmaceutyczną dla aptek, przychodni i szpitali (s. 13).
Szczepienia będą odbywały się etapami. W pierwszej kolejności zaszczepieni mają zostać pracownicy sektora
ochrony zdrowia. Następnie będą to pensjonariusze i pracownicy domów pomocy społecznej oraz zakładów
opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno- opiekuńczych i innych miejsc stacjonarnego pobytu, osoby starsze mające
więcej niż 60 lat oraz służby mundurowe. W kolejnym etapie zaszczepieni zostaną pracownicy kluczowych grup
zawodowych (pracownicy sektora edukacji, pracownicy sektorów infrastruktury krytycznej, transportu publicznego,

urzędnicy bezpośrednio zaangażowani w zwalczanie epidemii) oraz osoby w wieku poniżej 60 roku życia
z chorobami przewlekłymi zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19. Ostatni etap to szczepienia dla
przedsiębiorców i pracowników sektorów zamkniętych na mocy rozporządzeń ws. ustanowienia określonych
ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, jak również powszechne szczepienia
pozostałej części populacji dorosłej (s. 23-24). Proces szczepień oraz jego monitorowanie oparte ma być o systemy
informatyczne tj. system P1 (e-skierowanie na szczepienie, e-Karta Szczepień), centralny system e-Rejestracji
zintegrowany z indywidualnymi grafikami poszczególnych punktów szczepień oraz system obsługujący dystrybucję
szczepionek (łańcuch od producenta do punktów szczepień).
Programowi szczepień ma towarzyszyć zmasowana kampania informacyjna. Polityka informacyjna rządu ma mieć
dwa podstawowe cele. Po pierwsze – zbudowanie zaufania wobec strategii szczepień i samej szczepionki. Po drugie
– zbudowanie motywacji wśród społeczeństwa do podjęcia decyzji o przystąpieniu do szczepienia (s. 25).
Przedstawiony zarys Narodowego Programu Szczepień należy ocenić pozytywnie. Szczegółowe rozwiązania w tym
zakresie mają być znane po przeprowadzeniu stosownych konsultacji. Zauważyć należy także, że rząd nie
zdecydował się na powszechny obowiązek szczepień na wirusa Sars-CoV-2, co może budzić uzasadnione
wątpliwości.

Przedstawiony zarys Narodowego Programu Szczepień ma ogromne znaczenie dla walki z pandemią COVID-19. Program opisuje szczegółowo rodzaje szczepionek, proces ich dystrybucji, kolejność szczepień oraz kampanię informacyjną. Decyzja o nieobowiązkowości szczepień budzi pewne wątpliwości, ale ogólnie Program wzbudza pozytywne oczekiwania w społeczeństwie.