Wykonywanie testów antygenowych w punktach aptecznych

Rozporządzeniem Rady Ministrów z 21.1.2022 r. apteki otrzymały uprawnienie do przeprowadzania testów antygenowych w celu wykrycia obecności wirusa SARS-CoV-2. Farmaceuci po ukończeniu szkolenia teoretycznego mogą wykonywać testy antygenowe na zasadach określonych w prawie. Nowe przepisy przewidują finansowanie testów ze środków publicznych oraz obowiązek przekazywania wyników do systemu teleinformatycznego.

Tematyka: testy antygenowe, wirus SARS-CoV-2, farmaceuci, bezpłatne testy, praca zdalna, urzędy administracji publicznej

Rozporządzeniem Rady Ministrów z 21.1.2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ustanowienia
określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2022 r. poz.
149), powierzono aptekom przeprowadzanie testów mających stwierdzić obecność wirusa SARS-CoV-2.
Nowelizacja koresponduje z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 21.1.2022 r. w sprawie wykazu badań
diagnostycznych, które mogą być wykonywane przez farmaceutę (Dz.U. z 2022 r. poz. 153). Na jego
podstawie farmaceutom zostało nadane prawo do badania każdego zainteresowanego pacjenta apteki za
pomocą testów antygenowych, na warunkach przewidzianych w tym akcie normatywnym. Przejawem walki
z pandemią, wyszczególnionym w nowelizacji, stało się także wdrożenie pracy zdalnej w urzędach
administracji publicznej lub jednostkach organizacyjnych, wykonujących zadania o charakterze publicznym.
• Nowelizacja zmieniająca rozporządzenie Rady Ministrów z 6.5.2021 r. w sprawie ustanowienia określonych
ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2021 r. poz. 861, dalej:
OgrEpidemiiR) weszła w życie 24.1.2022 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących diagnostyki przez apteki
ogólnodostępne zakażenia wirusem SARS-CoV-2 oraz wprowadzonych odrębnym rozporządzeniem norm
nadających uprawnienia farmaceutom do organizowania testów antygenowych - te obowiązują od 27.1.2022
r.;
• Na podstawie nowelizacji jest możliwe wykonanie bezpłatnego testu na COVID-19 w ogólnodostępnych
aptekach;

• Ustawa ma na celu zredukowanie ryzyka powstawania tzw. ognisk zakażeń wirusem SARS-CoV-2
i przerywanie łańcucha zakażeń wirusem w tych miejscach.
Nowe uprawnienie farmaceutów
Na mocy upoważnienia zawartego w art. 4 ust. 7 ustawy z 10.12.2020 r. o zawodzie farmaceuty (t.j. Dz.U. z 2022 r.
poz. 184 ze zm.) minister zdrowia wprowadził wykaz badań diagnostycznych, które mogą być wykonywane przez
farmaceutę. Wykaz ten stanowi załącznik do rozporządzenia i określa, że oprócz nowo dodanych uprawnień, tj.
możliwości badania w aptekach podstawowych paramentów życiowych (np. ciśnienia krwi, tętna, pulsu, saturacji
krwi), farmaceuci są władni wykonywać testy antygenowe w kierunku SARS-CoV-2. Muszą ukończyć szkolenie
teoretyczne w zakresie przeprowadzania tego badania, dostępne na platformie e-learningowej Centrum Medycznego
Kształcenia Podyplomowego. Badanie to opiera się na szybkich i prostych testach paskowych, a zatem nie obejmuje
czynności diagnostyki laboratoryjnej, zastrzeżonej dla diagnostów laboratoryjnych. Testy mające wykazać obecność
wirusa, w odróżnieniu od pozostałych, enumeratywnie wskazanych badań diagnostycznych, będą finansowane ze
środków publicznych. Pozostałe badania są odpłatne według cennika apteki ogólnodostępnej, którą ustala podmiot
prowadzący. Pacjent apteki nie może oczekiwać ani żądać sfinansowania ich przeprowadzenia przez Narodowy
Fundusz Zdrowia. Wykonywanie wszystkich badań diagnostycznych musi się odbywać w warunkach przewidzianych
do sprawowania opieki farmaceutycznej, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 97 ust. 5 oraz art. 98
ust. 5 ustawy z 6.9.2001 r. Prawo farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1977 ze zm.). Zgodnie z uzasadnieniem
do projektu rozporządzenia konieczność tworzenia nowych punktów do diagnostyki w kierunku SARS-CoV-2
podyktowana jest m.in. planami wprowadzenia możliwości weryfikacji w miejscach pracy, na żądanie pracodawcy,
informacji od pracownika o negatywnym wyniku testu na koronawirusa. Mając na względzie procedowany poselski
projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach zapewniających możliwość prowadzenia działalności gospodarczej
w czasie epidemii COVID-19 (druk nr 1846) uznano, że apteka, jako placówka ochrony zdrowia publicznego,
powinna być upoważniona do wykrywania zakażeń ze środków publicznych.
Negatywny wynik testu uzyskany w aptece, po przejściu przez chorego izolacji i ustąpieniu objawów choroby
zakaźnej, nie stanowi podstawy do uzyskania statusu ozdrowieńca, udokumentowanego unijnym cyfrowym
zaświadczeniem COVID-19 lub zaświadczeniem o powrocie do zdrowia w związku z COVID-19, uznawanym za
równoważny z zaświadczeniami wydawanymi zgodnie z rozporządzeniem 2021/953/UE Parlamentu Europejskiego
i Rady z 14.6.2021 r. (Dz.Urz. UE L z 2021 r. Nr 211, s.1). Farmaceuci wykonujący testy nie są również umocowani
do tego, by wydawać zaświadczenia o negatywnym wyniku testu antygenowego dającego przepustkę do podróży
zagranicznych i przekraczania granic Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. dla osób, które nie poddały się szczepieniu
przeciwko COVID-19.
Bezpłatne testy w kierunku SARS-CoV-2 w aptekach

To, że diagnostyka zakażenia wirusem SARS-CoV-2 może być wykonywana przez apteki ogólnodostępne, wynika
także z § 2 ust. 14 pkt. 2 OgrEpidemiiR. Przepis stanowi, że podmiotom tym zostało umożliwione wystawianie
zlecenia wykonania testu w kierunku SARS-CoV-2 oraz przekazywanie danych o ich wyniku do systemu
teleinformatycznego zgodnie z art. 7 ustawy z 28.4.2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (t.j. Dz.U.
z 2021 r. poz. 666 ze zm.). W brzmieniu OgrEpidemiiR sprzed nowelizacji testy diagnostyczne w kierunku SARS-
CoV-2, finansowane ze środków publicznych, były zlecane za pośrednictwem systemu teleinformatycznego,
udostępnionego przez jednostkę podległą ministrowi właściwemu do spraw zdrowia właściwą w zakresie systemów
informacyjnych ochrony zdrowia. Wyjątki stanowiły testy zlecane przez podmioty lecznicze wykonujące działalność
leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne, w tym opiekę zdrowotną w izolatorium za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego, stanowiącego moduł Krajowego Rejestru Pacjentów z COVID-19, prowadzonego przez
Narodowy Instytut Kardiologii Stefana Kardynała Wyszyńskiego - Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie oraz
przez inne podmioty wykonujące działalność leczniczą. Obecnie katalog ten uległ rozszerzeniu o kolejną grupę
podmiotów tj. ogólnodostępne apteki.
Apteki oraz wszystkie podmioty wskazane w § 2 ust. 16 pkt 1-3 OgrEpidemiiR są zobowiązane przekazać do
systemu teleinformatycznego Informacje o wynikach testów diagnostycznych w kierunku SARS-CoV-2 oraz
informacje o osobie, której dotyczy badanie, w tym o numerze telefonu do bezpośredniego kontaktu.
Praca zdalna w urzędach administracji publicznej
Przedmiotem nowelizacji jest także uskutecznienie trybu pracy zdalnej w urzędach państwowych, która ma się
odbywać na zasadach określonych w art. 3 ust. 3–8 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych
z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi
sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.). W brzmieniu § 22 ust. 1 OgrEpidemiiR w urzędach
administracji publicznej lub jednostkach organizacyjnych wykonujących zadania o charakterze publicznym,
kierownicy urzędów administracji publicznej, dyrektorzy generalni urzędów lub kierujący jednostką organizacyjną byli
zobligowani polecać pracownikom wykonywanie pracy zdalnej do 28.2.2022 r. Zobowiązaniem tym nie były jednak
objęte jednostki organizacyjne sądów i prokuratury oraz uczelni. Zwolnienie z pracy zdalnej powinno się
urzeczywistnić tylko wówczas, gdy było to niezbędne dla zapewnienia pomocy obywatelom lub ze względu na
przepisy prawa lub szczególne potrzeby urzędu lub jednostki. Implementacja norm w uchwalonym kształcie miała
przyczynić się do zmniejszenia liczby kontaktów między pracownikami urzędów oraz między nimi a odwiedzającymi
placówki petentami. Następstwem zmian miało być zredukowanie ryzyka powstawania tzw. ognisk zakażeń wirusem
SARS-CoV-2 i przerywanie łańcucha zakażeń wirusem w tych miejscach.

Ustawa ma na celu zredukowanie ryzyka zakażeń wirusem SARS-CoV-2 poprzez umożliwienie aptekom wykonywania bezpłatnych testów. Praca zdalna w urzędach administracji publicznej została uskuteczniona w celu zmniejszenia ryzyka rozprzestrzeniania się wirusa w tych miejscach.