Nowe reguły kwalifikacji dawców krwi i pobierania krwi
Od 11.5.2024 r. zmieniły się zasady pobierania krwi oraz kryteria kwalifikacji dawców krwi i jej składników. Kwalifikacja dawców została zaktualizowana, uszczegółowiona oraz uproszczona. Została poprawiona zrozumiałość zapisów, wykluczając jednocześnie różne możliwości interpretacyjne. Zmianie uległ zakres informacji udzielanych przez osobę kwalifikującą (lekarza lub pielęgniarkę) podczas wywiadu. Kryteria kwalifikacji oraz dyskwalifikujące odpowiadają aktualnemu stanowi wiedzy.
Tematyka: krew, dawca krwi, kwalifikacja, zmiany, dyskwalifikacja, badanie kwalifikacyjne, choroby zakaźne, szczepienia, leczenie stomatologiczne, donacja krwi, rozporządzenie, Minister Zdrowia
Od 11.5.2024 r. zmieniły się zasady pobierania krwi oraz kryteria kwalifikacji dawców krwi i jej składników. Kwalifikacja dawców została zaktualizowana, uszczegółowiona oraz uproszczona. Została poprawiona zrozumiałość zapisów, wykluczając jednocześnie różne możliwości interpretacyjne. Zmianie uległ zakres informacji udzielanych przez osobę kwalifikującą (lekarza lub pielęgniarkę) podczas wywiadu. Kryteria kwalifikacji oraz dyskwalifikujące odpowiadają aktualnemu stanowi wiedzy.
Od 11.5.2024 r. zmieniły się zasady pobierania krwi oraz kryteria kwalifikacji dawców krwi i jej składników. Kwalifikacja dawców została zaktualizowana, uszczegółowiona oraz uproszczona. Została poprawiona zrozumiałość zapisów, wykluczając jednocześnie różne możliwości interpretacyjne. • zmianie uległ zakres informacji udzielanych przez osobę kwalifikującą (lekarza lub pielęgniarkę) podczas wywiadu; • kryteria kwalifikacji oraz dyskwalifikujące odpowiadają aktualnemu stanowi wiedzy. Osoba kwalifikująca oraz wywiad Na podstawie zmian wprowadzonych do ustawy z 22.08.1997 r. o publicznej służbie krwi (t.j. Dz.U. z 2024 poz. 281; dalej: PublSłKrewU) obowiązujących od 20.4.2023 r., uprawnienia do kwalifikacji kandydatów na dawcę posiadają: • lekarz, • pielęgniarka posiadająca tytuł magistra pielęgniarstwa, która przeprowadziła, pod nadzorem lekarza, co najmniej 100 kwalifikacji dawców do oddania krwi lub jej składników - którzy spełniają dodatkowe wymagania o istocie zabiegu pobrania i o możliwych następstwach dla jego stanu zdrowia oraz o możliwym sposobie wykorzystania krwi i jej składników, w tym o możliwości ich przetworzenia. Podczas wywiadu, osoba kwalifikująca ma nowy obowiązek udzielenia informacji dawcy krwi na temat konieczności stosowania diety bogatej w żelazo, a w przypadku dawców krwi pełnej lub krwinek czerwonych metodą aferezy, oddających krew pełną lub krwinki czerwone metodą aferezy częściej niż 3 razy w roku - zalecanej suplementacji żelaza. Badanie kwalifikacyjne W ramach badania kwalifikacyjnego kandydata na dawcę krwi lub dawcę krwi nie będzie już potrzeby oceny stanu węzłów chłonnych w okolicach miejsca wkłucia do żyły. Pierwsze oddanie krwi Nowością jest wykonywanie pełnej morfologii krwi w kandydata na dawcę krwi lub dawcy krwi zgłaszającego się na oddanie krwi lub jej składników po raz pierwszy po oddaniu komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej lub ze szpiku kostnego lub limfocytów dla biorcy jego komórek krwiotwórczych. Kryteria dyskwalifikacji stałej Dotychczas przyczyną dyskwalifikacji były omdlenia lub napady drgawkowe poza drgawkami wieku dziecięcego lub sytuacją, w której co najmniej przez 3 lata po zakończeniu leczenia nie obserwuje się nawracających drgawek. Po zmianach z oddania krwi wyklucza padaczka, inne napady drgawkowe: • kiedykolwiek rozpoznana padaczka, • napady drgawkowe - poza drgawkami wieku dziecięcego lub sytuacją, w której co najmniej przez 3 lata po zakończeniu leczenia nie obserwuje się nawrotu drgawek Inną przyczyną wykluczającą była cukrzyca. Obecnie kryterium to zostało doprecyzowane jako: cukrzyca leczona insuliną, jako schorzenie wykluczające. Natomiast w przypadku cukrzycy typu 2 nieleczona insuliną od kandydatów na dawców krwi lub dawców krwi pobiera się tylko krew pełną i tylko jeżeli są leczeni dietą lub metforminą. Przyczyną dyskwalifikacji są też obecnie poważne zaburzenia psychiczne, które mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia niepożądanych reakcji u dawcy lub biorcy, podczas gdy dotychczas wykluczenie wynikało z zaburzenia psychicznego i zaburzenia zachowania spowodowanego używaniem substancji psychoaktywnych. Zmiana dotyczy także wykluczenia z powodu reakcji anafilaktycznej – obecnie przyczyną do dyskwalifikacji dawcy jest każdy przypadek przebycia wstrząsu anafilaktycznego. Kryteria dyskwalifikacji czasowej – choroby zakaźne Doprecyzowano kryterium dyskwalifikacji czasowej, które dotychczas dotyczyło tylko zapalenia szpiku, a obecnie obejmuje także zapalenie kości. W odniesieniu do malarii zmieniono okresy, których upływ umożliwia dawstwo krwi. Podobnie w przypadku rzeżączki – dotychczas dawstwo było wykluczone w okresie choroby i 12 miesięcy od dnia zakończenia leczenia. Obecnie jest to: • okres choroby oraz 4 miesiące od dnia zakończenia leczenia; • 4 miesiące od dnia ostatniego kontaktu seksualnego z osobą zakażoną rzeżączką. Nową chorobą zakaźną wykluczającą czasowo jest żółtaczka i zapalenie wątroby (dotychczas wirusowe zapalenie wątroby o nieustalonym rodzaju wirusa w wywiadzie, żółtaczka o niejasnej etiologii były kryteriami wykluczającymi, jednak zostało to wykreślone). Kryteria dyskwalifikacji czasowej – choroby zakaźne przenoszone drogą przetoczenia krwi Dotychczas przeciwwskazaniem czasowym była akupunktura, o ile nie została wykonana przez wykwalifikowanego lekarza przy użyciu jałowych jednorazowych igieł. Obecnie przeciwwskazaniem jest akupunktura, o ile nie została wykonana przez wykwalifikowaną osobę przy użyciu jałowych jednorazowych igieł. Zmiana dotyczy także kandydatów, którzy szczególnie narażeni na zakażenie chorobami przenoszonymi drogą przetoczenia krwi – uszczegółowiono, że ograniczenie mija po zaprzestaniu ryzykownych zachowań, które mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia niepożądanych reakcji u dawcy lub biorcy, w tym przeniesienia drogą przetoczenia krwi czynników chorobotwórczych, dyskwalifikacja na okres zależny od rodzaju choroby i od dostępności odpowiednich testów. Osoby utrzymujące kontakty seksualne z partnerami, u których testy w kierunku AIDS (HIV) wypadły dodatnio - 4 miesiące po zaprzestaniu kontaktów (było 12 miesięcy) Skrócono także okres przymusowego pozbawienia wolności, który uniemożliwia oddawanie krwi z 6 miesięcy po jego zakończeniu na 4 miesiące. Powrót z obszaru endemicznego występowania chorób tropikalnych wykreślono jako przyczynę wyłączającą dawstwo krwi. Kryteria dyskwalifikacji czasowej – szczepienia oraz inne przypadki Wydłużono wymagany czas oczekiwania po szczepieniu WZW typu A z 48 godzin pod warunkiem braku ekspozycji na zakażenie na 14 dni pod warunkiem braku ekspozycji na zakażenie. Uchylono miesiączkę jako przyczynę dyskwalifikacji czasowej. Doprecyzowano okresy po leczeniu stomatologicznym - aktualnie leczenie stomatologiczne lub wizyta u higienistki stomatologicznej: • ekstrakcja zęba, leczenie kanałowe – dyskwalifikuje na 7 dni od zabiegu, • wszczepienie implantu i inne zabiegi chirurgiczne - dyskwalifikuje na 4 miesiące od dnia zabiegu, • pozostałe przypadki - 2 dyskwalifikuje na 4 godziny od zakończenia leczenia lub wizyty. W przypadku okresu odczulania z alergii wyłączenie następuje na czas wywoływania tolerancji na alergen; pobranie krwi jest możliwe tylko przy dawkach podtrzymujących 14 dni po dawce lub 14 dni przed następną dawką (dotychczas – na cały okres odczulania). Dopuszczalne odstępy między donacjami krwi i jej składników Doszło do zmiany w zakresie odstępów między donacjami. Obecnie jest sporządzona w formie przejrzystej tabeli, która umożliwia proste zorientowanie się jakie są zalecenia w przypadku poszczególnych donacji Przepisy przejściowe Z uwagi na zmiany kryteriów dyskwalifikacji czasowej i stałej ustalono, że: • dyskwalifikacje czasowe i stałe orzeczone na podstawie przepisów dotychczasowych zachowują moc na okres, na jaki zostały ustanowione; • dyskwalifikację stałą orzeczoną na podstawie przepisów dotychczasowych cofa się po przeprowadzeniu kwalifikacji do pobrania krwi lub jej składników, jeżeli dawca krwi spełnia wymagania określane w rozporządzeniu w zmienionym brzmieniu. Etap legislacyjny Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 16.4.2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi zostało ogłoszone w Dzienniku Ustaw (Dz.U. z 2024 poz. 650) oraz weszło w życie 11.5.2024 r.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 16.4.2024 r. zmieniające warunki pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi zostało ogłoszone w Dzienniku Ustaw (Dz.U. z 2024 poz. 650) oraz weszło w życie 11.5.2024 r. Zmiany kryteriów dyskwalifikacji czasowej i stałej zachowują moc na okres, na jaki zostały ustanowione.