Kursy kwalifikacyjne dla farmaceutów dotyczące szczepień

Farmaceuci, podobnie jak przedstawiciele innych zawodów medycznych, uprawnieni i zobowiązani są do ustawicznego rozwoju zawodowego poprzez kursy kwalifikacyjne. Kursy te są skorelowane ze zmianami w przepisach dotyczących szczepień, umożliwiają nabycie praktycznych umiejętności i są warunkiem koniecznym do wykonywania szczepień przez farmaceutów.

Tematyka: kursy kwalifikacyjne, farmaceuta, szczepienia, aktualizacja wiedzy, umiejętności zawodowe, udzielanie świadczeń zdrowotnych, badania diagnostyczne, egzamin, kwalifikacja, rozporządzenie, Minister Zdrowia

Farmaceuci, podobnie jak przedstawiciele innych zawodów medycznych, uprawnieni i zobowiązani są do
ustawicznego rozwoju zawodowego przez aktualizację wiedzy i umiejętności zawodowych. Jedną z form
ustawicznego rozwoju zawodowego jest kształcenie podyplomowe, natomiast formą kształcenia
podyplomowego są kursy kwalifikacyjne. Tematyka kursów jest skorelowana ze świadczeniami i usługami,
do udzielania których uprawniony jest farmaceuta, w tym np. dotyczących szczepień.
• Kursy kwalifikacyjne dotyczą problematyki z góry określonej, która na skutek ostatnich zmian w przepisach
dotyczących szczepień została zmodyfikowana.
• Ideą kursów kwalifikacyjnych jest nabycie praktycznych umiejętności, co znajduje potwierdzenie
w przeprowadzanym egzaminie, składającym się także z części praktycznej.
• Na skutek umożliwienia farmaceutom kwalifikowania i przeprowadzania zalecanych szczepień ochronnych
i przeciwko COVID-19, konieczne były zmiany w tematyce kursów kwalifikacyjnych, ponieważ od ich
ukończenia uzależnione jest uprawnienie farmaceuty do wykonywania szczepień.
Cel kursu kwalifikacyjnego
Kurs kwalifikacyjny ma na celu uzyskanie przez farmaceutę wiedzy i umiejętności do udzielania:
• określonych świadczeń zdrowotnych,
• usług farmaceutycznych,
wchodzących w zakres danej dziedziny farmacji lub dziedziny mającej zastosowanie w ochronie zdrowia.
Program kursu, który jest opracowany przez zespół ekspertów powołanego przez dyrektora Centrum Medycznego
Kształcenia Podyplomowego, a następnie zatwierdzany przez Ministra Zdrowia, zawiera:
1) założenia organizacyjno-programowe określające rodzaj i cel kształcenia, czas jego trwania, sposób organizacji
oraz sposób sprawdzania efektów uczenia się,
2) plan nauczania,
3) efekty uczenia się,
4) wskazówki metodyczne,
5) standardy dotyczące kadry i bazy dydaktycznej.
Uczestnik kursu kwalifikacyjnego
W kursie kwalifikacyjnym może brać udział farmaceuta, który:
1) posiada prawo wykonywania zawodu;
2) posiada co najmniej 12-miesięczny staż pracy w zawodzie w pełnym wymiarze;
3) został dopuszczony do kursu kwalifikacyjnego po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego.
Problematyka kursu
Obecnie kurs kwalifikacyjny może dotyczyć:
• przeprowadzania badania kwalifikacyjnego w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania u osoby dorosłej
zalecanego szczepienia ochronnego wskazanego w wykazie (np. HPV, WZW typu A i B, RSV, grypa) lub szczepienia
przeciw COVID-19 oraz przeprowadzania tych szczepień;
• wykonywania następujących badań diagnostycznych:
⚬ badania podstawowych parametrów życiowych: ciśnienia krwi, tętna, pulsu oraz saturacji krwi,
⚬ pomiaru masy ciała, wzrostu i obwodu w pasie, a także obliczania wskaźnika BMI (ang. Body Mass Index)
i stosunku obwodu talii do obwodu bioder (WHR - ang. Waist-Hip Ratio),

⚬ testu stężenia glukozy we krwi,
⚬ kontroli panelu lipidowego (cholesterol, frakcja HDL i LDL oraz trójglicerydy),
⚬ szybkiego testu do wykrywania grypy, stężenia białka C-reaktywnego, antygenu Streptococcus z grupy A,
Helicobacter - testu z krwi.
Poprzednio, kurs kwalifikacyjny mógł dotyczyć (zakres badań diagnostycznych pozostał bez zmian):
• przeprowadzania badania kwalifikacyjnego w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania szczepienia przeciw
COVID-19 oraz wykonywania szczepienia przeciw COVID-19 (u wszystkich, nie tylko u dorosłych, jak to jest
obecnie),
• przeprowadzania badania kwalifikacyjnego osoby dorosłej przed szczepieniem ochronnym przeciw grypie oraz
wykonywania u osoby dorosłej szczepienia ochronnego przeciw grypie (podczas gdy obecnie farmaceuta może
kwalifikować osoby dorosłe i wykonywać szczepienia nie tylko przeciwko grypie, lecz wszystkie zalecane szczepienia
ochronne określone w wykazie zalecanych szczepień ochronnych ustalonych przez Ministra Zdrowia).
Zmiana w zagadnieniach objętych kursem kwalifikacyjnym farmaceuty wynika ze zmian w ustawie z 5.12.2008 r.
o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 924), które obowiązują
od 1.11. 2023 roku, zgodnie z którymi:
• badanie kwalifikacyjne w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania szczepienia ochronnego oraz
szczepienia przeciw COVID-19 osoby dorosłej może przeprowadzić m.in. farmaceuta, który uzyskał dokument
potwierdzający ukończenie szkolenia teoretycznego, dostępnego na platformie e-learningowej Centrum Medycznego
Kształcenia Podyplomowego,
• szczepienie ochronne lub przeciw COVID-19 może każdemu wykonać farmaceuta, który ukończył kurs
kwalifikacyjny lub który ukończył kurs teoretyczny i praktyczny do szczepień, którego program został zatwierdzony
przez Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.
Przy czym farmaceuta przeprowadza zalecane szczepienie ochronne oraz szczepienie przeciw COVID-19, jeżeli:
1) samodzielnie dokonał kwalifikacji, w stosunku do pacjenta podlegającemu zaszczepieniu albo
2) kwalifikacji do szczepienia dokonał lekarz, felczer, lekarz dentysta i wystawił on receptę na szczepionkę.
Kwalifikacja do odbycia kursu
Żeby wziąć udział w kursie, farmaceuta musi:
• złożyć wniosek do organizatora o rozpoczęcie kursu kwalifikacyjnego na piśmie, utrwalony w postaci papierowej lub
elektronicznej, w terminie podanym na stronie internetowej organizatora kursu,
• do wniosku dołączyć kserokopię lub elektroniczną kopię dokumentu potwierdzającego co najmniej 12-miesięczny
staż pracy w zawodzie farmaceuty w pełnym wymiarze.
Organizator potwierdza otrzymanie wniosku przesyłką rejestrowaną, telefonicznie lub za pomocą środków
komunikacji elektronicznej.
Następnie odbywa się postępowanie kwalifikacyjne, które obejmuje:
• formalną ocenę wniosku,
• w przypadku braków formalnych - wezwanie do usunięcia braków w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania -
nieusunięcie braków powoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.
Kwalifikacja do kursu następuje według kolejności zgłoszeń w liczbie odpowiadającej liczbie wolnych miejsc
szkoleniowych. O zakwalifikowaniu albo niezakwalifikowaniu do odbycia kursu. farmaceuta jest poinformowany
przesyłką rejestrowaną lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Przebieg kursu kwalifikacyjnego
Kurs odbywany jest stacjonarnie lub za pośrednictwem sieci internetowej z ograniczonym dostępem.
Egzamin składa się z części teoretycznej i praktycznej. Cześć teoretyczna ma formę ustną lub pisemną, a egzamin
praktyczny – stacjonarną. Składa się z 3 zadań egzaminacyjnych, których celem jest sprawdzenie w warunkach
symulowanych praktycznych umiejętności farmaceuty.

Żeby zdać egzamin należy zdać zarówno część teoretyczną, jak i praktyczną. Od wyniku egzaminu farmaceuta może
wnieść do komisji odwołanie w terminie 14 dni od dnia otrzymania informacji o wyniku egzaminu. Odwołanie podlega
rozpatrzeniu w terminie 30 dni od dnia otrzymania.
Odbycie kursu potwierdzone jest zaświadczeniem wydanym według wzoru.
Etap legislacyjny
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6.6.2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kursów kwalifikacyjnych dla
farmaceutów (Dz.U. z 2024 r. poz. 864) obowiązuje od 27.6.2024 r.

Kursy kwalifikacyjne dla farmaceutów dotyczące szczepień mają na celu uzyskanie wiedzy i umiejętności z zakresu udzielania świadczeń zdrowotnych i usług farmaceutycznych. Zmiany w ustawie wprowadzają nowe wymagania dotyczące kwalifikacji farmaceutów do szczepień ochronnych i przeciwko COVID-19.