Zwrot wywłaszczonej działki a opodatkowanie podatkiem VAT

W publikacji omawiane są kwestie związane z wywłaszczeniem działki w przeszłości, jej późniejszym zwrotem na rzecz poprzedniego właściciela oraz spornym kwestiami opodatkowania VAT. Urzędnicy i fiskus mają odmienne zdania dotyczące klasyfikacji tej czynności pod względem podatku VAT, co stwarza pole do interpretacji i ewentualnych sporów. Artykuł analizuje argumenty obu stron oraz przywołuje odpowiednie przepisy prawne i orzecznictwo w kontekście omawianego przypadku.

Tematyka: wywłaszczenie, zwrot działki, opodatkowanie VAT, art. 139 GospNierU, interpretacja podatkowa, art. 136 i 137 GospNierU, restytucja prawa własności, VATU, orzecznictwo podatkowe

W latach 50. ubiegłego wieku na mocy obowiązującej wówczas ustawy z 12.3.1958 r. o zasadach i trybie
wywłaszczania nieruchomości doszło do wywłaszczenia jednej z działek, która następnie – w związku
z wprowadzeniem do prawodawstwa ustawy o samorządzie gminnym – w latach 90. weszła w posiadanie
samorządu gminnego. Ponieważ w stosunku do tej nieruchomości pojawiło się roszczenie o zwrot, zgodnie
z art. 139 ustawy o gospodarce nieruchomościami (GospNierU), urzędnicy nabrali wątpliwości, jak powinni
opodatkować tę czynność. W myśl ww. regulacji zwrot powinien działki nastąpić w stanie, w jakim znajduje
się ona w dniu zwrotu i odbyć się za zwrotem odszkodowania wypłaconego poprzedniemu właścicielowi
w wartości na dzień wywłaszczenia, zwaloryzowanego zgodnie z obowiązującymi przepisami.
W związku z powyższym Urząd Gminy zwrócił się do Dyrektora Izby Skrabowej z wnioskiem o wydanie indywidualnej
interpretacji podatkowej i udzielenie odpowiedzi na pytania – czy zwrot wywłaszczonej nieruchomości na rzecz jej
poprzedniego właściciela lub jego spadkobierców w trybie art. 136 i nast. GospNierU stanowi dostawę towaru
i w związku z tym podlega opodatkowaniu VAT, czy też zgodnie z utrwalonym orzecznictwem stanowi restytucję
prawa własności i nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 VATU ani żadnej innej czynności
podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, wobec czego nie podlega przepisom tej ustawy.
Zdaniem urzędników, w omawianym przypadku dochodzi do przywrócenia wcześniej istniejącej sytuacji związanej
z własnością działki, a nie do przeniesienia własności na zasadach ogólnych. Co za tym idzie, czynność ta nie
powinna zostać opodatkowana, bowiem nie stanowi dostawy towaru.
Przedstawiciel fiskusa był jednak innego zdania. W interpretacji wydanej 24.11.2016 r. (2461-
IBPP1.4512.621.2016.2.Lsz) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach stwierdził, że każdorazowo trzeba indywidualnie
ocenić, czy w danym przypadku ma się do czynienia ze zwrotem, czy z dostawą nowego towaru.
Uzasadniając swoje stanowisko wskazał on na przepisy ujęte w art. 7 ust. 1 VATU, w którym jest mowa o tym, co
może być rozumiane, jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarem. Ponieważ za takie może być uznane już
samo uzyskanie możliwości dowolnego rozporządzania i dysponowania owym towarem, nie ma tu znaczenia forma
prawna usankcjonowania danego stanu rzeczy. Co więcej, choć przedstawiciel fiskusa zgodził się z gminą co do
tego, iż w GospNierU przewiduje możliwość zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, o ile stała się ona zbędna dla
celu, na który dokonano wywłaszczenia (art 136–137), w jego opinii bardziej właściwe w omawianym przypadku jest
traktowanie ze względów podatkowych przekazania nieruchomości nie tyle jako jej zwrotu, co jako niezależnej
dostawy towaru. W związku z powyższym urząd powinien zapłacić VAT od czynności związanych z oddaniem działki
niegdysiejszemu właścicielowi. Bez znaczenia w opinii organu jest fakt, że wywłaszczenia dokonano przed wejściem
w życie VATU, bowiem teraz, kiedy nieruchomość ma zostać przywrócona byłemu posiadaczowi, owe przepisy juz
obowiązują.
2461-IBPP1.4512.621.2016.2.Lsz

Publikacja podsumowuje spór dotyczący opodatkowania zwrotu wywłaszczonej działki podatkiem VAT. Uczestnicy sporu - urzędnicy gminni i fiskus - mają odmienne podejścia do klasyfikacji czynności jako dostawy towaru lub restytucji prawa własności. Decyzja w tej sprawie ma istotne znaczenie dla podmiotów dokonujących zwrotów nieruchomości, a także może wpłynąć na interpretację przepisów VATU i GospNierU.