Jakie drzewo może zostać pomnikiem przyrody?

W grudniu br. zaczęły obowiązywać nowe przepisy dotyczące uznawania tworów przyrody za pomniki przyrody. Wprowadzono nowe kryteria, które mają jasno określać procedurę decyzyjną oraz umożliwić lokalnym władzom wniesienie sprzeciwu do wycinki drzewa spełniającego określone warunki. Zmiany te mają na celu bardziej precyzyjne kwalifikowanie roślin i obiektów naturalnych jako zabytków przyrody.

Tematyka: pomnik przyrody, drzewo, rozporządzenie, kryteria, obwód pnia, ochrona przyrody, walory przyrodnicze, cechy morfologiczne

W grudniu br. zaczęły obowiązywać przepisy z rozporządzenia z 4.12.2017 r. w sprawie kryteriów uznawania
tworów przyrody żywej i nieożywionej za pomnik przyrody (DzU. z 12.12.2017 r., poz. 2300).
Dotychczas zasady stwierdzania, czy dana roślina bądź obiekt naturalny kwalifikował się jako zabytek były niejasne.
Teraz uchwalono regulacje, które mają nie tylko wyklarować procedurę, ale także umożliwić wójtowi, burmistrzowi
albo prezydentowi miasta na prawach powiatu wniesienie sprzeciwu do wycinki drzewa, które spełnia kryteria
zawarte w przepisach.
Wcześniej główną wytyczną do uznania danego osobnika drzewa za pomnik przyrody był jego obwód mierzony na
wysokości 130 cm (tzw. pierśnica), tymczasem kryterium to nie w każdym wypadku było właściwe. Zdarzało się
bowiem, że drzewo zasługujące na miano pomnika przyrody nie uzyskiwało znacznych rozmiarów. Taka sytuacja
dotyczyła zwłaszcza osobników wzrastających w warunkach miejskich. Owe kryterium wciąż obowiązuje
(szczegółowe wartości obwodów wskazuje załącznik do rozporządzenia), jednak oprócz niego dodano jeszcze
drugie: wyróżnianie się wśród innych drzew tego samego rodzaju lub gatunku w skali kraju, województwa lub gminy,
ze względu na obwód pnia, wysokość, szerokość korony, wiek, występowanie w skupiskach, w tym w alejach lub
szpalerach, pokrój lub inne cechy morfologiczne, a także inne wyjątkowe walory przyrodnicze, naukowe, kulturowe,
historyczne lub krajobrazowe.
W toku prac nad projektem nie było wiadomo, czy do uznania drzewa za pomnik przyrody jest konieczne łączne
spełnienie powyższych kryteriów, jednak ostatecznie w rozporządzeniu znalazł się zapis dopuszczający spełnienie
przez roślinę – kandydata tylko jednego z nich.

Nowe przepisy dotyczące uznawania drzew za pomniki przyrody wprowadziły bardziej precyzyjne kryteria, takie jak obwód pnia, wysokość, szerokość korony czy wiek. Wprowadzono także możliwość wyróżnienia drzewa jako pomnika ze względu na różnorodne cechy morfologiczne i inne walory przyrodnicze, naukowe czy kulturowe. Zmiany te mają za zadanie lepsze chronienie wyjątkowych drzew i obiektów przyrodniczych.