Czy wybieranie piasku można uznać za budowlę ziemną?

Prawo budowlane nie definiuje precyzyjnie pojęcia 'budowli ziemnej', ale w potocznym rozumieniu odnosi się to do budowli głównie zbudowanej z ziemi. Spór dotyczył wydobycia piasku bez wymaganych formalności, co skutkowało zagrożeniem bezpieczeństwa na terenie budowy. Sąd administracyjny uznał, że przemieszczanie piasku nie stanowi robót budowlanych, co skutkowało uchyleniem nakazów nałożonych na przedsiębiorcę.

Tematyka: budowla ziemna, wydobycie piasku, prawo budowlane, Sąd Administracyjny, roboty budowlane

Prawo budowlane nie zawiera wprawdzie definicji „budowli ziemnej”, jednak potoczne rozumienie tego
pojęcia oznacza budowlę, której podstawowym tworzywem jest ziemia.
Stan faktyczny
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zajął stanowisko w sprawie kwalifikacji czynności wydobywania piasku.
Do sporu doszło pomiędzy firmą, która prowadziła wydobycie bez wymaganych formalności, a nadzorem
budowlanym. To ten organ po przeprowadzeniu kontroli stwierdził, że konieczne jest wstrzymanie prac
prowadzonych przez przedsiębiorcę, który w niekontrolowany sposób podbierał piasek na budowie. W efekcie na
terenie zakładu doszło do zagrożenia dla bezpieczeństwa użytkowników zabudowy tego rejonu, polegającym na
możliwości obalenia słupa energetycznego i przerwaniem podwieszonej na nim linii. Inspektor nakazał
zabezpieczenie wykonanych do tej pory prac budowlanych związanych z przemieszczeniem i niekontrolowanym
podbieraniem mas piasku do czasu zabezpieczenia skarpy. W postanowieniu nałożono na przedsiębiorcę obowiązek
przedstawienia w terminie 30 dni od daty doręczenia postanowienia inwentaryzacji wykonanych prac wraz
z określeniem sposobu zabezpieczenia skarpy. Wskazano, że w ciągu dwóch miesięcy zostanie wydana w tej
sprawie decyzja zgodnie z art. 51 ust. 1 ustawy z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz.
1333 ze zm.; dalej: PrBud). Przedsiębiorca nie zgodził się z nałożonymi na niego obowiązkami i złożył zażalenie do
Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Katowicach (dalej: WINB). W jego opinii organ
niższej instancji popełnił błąd oceniając, że na terenie budowy dochodzi do podbierania materiału budulcowego, a co
za tym idzie przedsiębiorca nie ma możliwości przeprowadzenia formalności w tym zakresie, bowiem takie nie
istnieją. Składający zażalenie zarzucił PINB naruszenie art. 50 ust. 2 pkt 2 PrBud, według którego w postanowieniu
o wstrzymaniu robót budowlanych należy ustalić wymagania dotyczące niezbędnych zabezpieczeń. Przedsiębiorca
miał także zastrzeżenia co do tego, że PINB nałożył na wszystkie wskazane czynności rygor natychmiastowej
wykonalności.
Śląski WINB uchylił zaskarżone postanowienie oraz umorzył postępowanie organu pierwszej instancji. W ocenie
organu wyższego stopnia przemieszczanie piasku nie może być uznane za wykonywanie robót budowlanych, a tym
samym wadliwie dokonano kwalifikacji prawnej wykonywanych prac. Zakwestionowano nałożony na przedsiębiorcę
obowiązek wykonania inwentaryzacji prac, skoro art. 51 ust. 1 pkt 2 PrBud zakłada takie działanie w celu
doprowadzenia wykonanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem. W ocenie WINB zasadnym byłoby
prowadzenie postępowania administracyjnego w sprawie stanu technicznego słupa energetycznego linii
napowietrznej 110 kV. Na powyższe postanowienie WINB skargę wniósł przedstawiciel spółki energetycznej, do
której należał wspomniany słup. Zarzucił on organowi błędne uznanie, że czynności podejmowane przez
przedsiębiorcę (w postaci podbierania materiału budulcowego) nie stanowią robót budowlanych. W ocenie spółki
prace te stanowiły nielegalną rozbiórkę budowli w postaci słupa elektroenergetycznego.
Z uzasadnienia WSA
Spór trafił na sądową wokandę. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 29.4.2020 r. (II SA/Gl
111/20,
) oddalił jednak skargę. Kluczową kwestią w rozpoznawanej sprawie zdaniem sądu było, czy prace,
które dostrzeżono na przedmiotowych nieruchomościach zakwalifikować można jako budowlane. W uzasadnieniu
swojego stanowiska WSA stwierdził, że stosownie do art. 3 pkt 7 PrBud pod pojęciem roboty budowlane należy
rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego.
W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że nie można uznać za „budowlę ziemną” każdego przesunięcia
i rozplantowania warstwy ziemi, zwłaszcza przesunięcia, które nie powoduje powstania widocznej budowli i nie
mającego na celu w bliższej lub dalszej przyszłości wykonanie jakiegokolwiek obiektu budowlanego.
W orzecznictwie sądowym akcentuje się również, że prawo budowlane nie zawiera wprawdzie definicji „budowli
ziemnej”, jednak potoczne rozumienie tego pojęcia oznacza budowlę, której podstawowym tworzywem jest ziemia.
Nadto jest ona wykonana w gruncie lub z gruntu. Budowla ziemna musi mieć dodatkowo charakter kubaturowy, być
widoczna i istnieć w kategoriach obiektywnych, a także wyodrębniać się od powierzchni ziemi i służyć specyficznemu
celowi, dla którego stanowi całość techniczno-użytkową. Przywołane rozumienie pojęcia „budowli ziemnej” wyklucza
uznanie za nią wybierania piasku ze skarpy znajdującej się na przedmiotowej nieruchomości, które nie powoduje
powstania widocznej budowli i nie mające na celu w bliższej lub dalszej przyszłości wykonanie jakiegokolwiek obiektu
budowlanego. WSA uznał, że organ odwoławczy słusznie uznał, że przemieszczania piasku na mocy art. 3 pkt 7
PrBud nie można uznać za roboty budowlane. Następstwem tego stało się nieprawidłowe nałożenie na inwestora
nakazu na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 1 i 2 PrBud. Sąd stwierdził, że w toku sprawy zasadnie dostrzeżono wadliwość
nałożenia obowiązku przedstawienia w terminie 30 dni od daty wydania postanowienia inwentaryzacji wykonanych

robót wraz z określeniem sposobu zabezpieczenia skarpy. Istotą wskazanego obowiązku jest doprowadzenie
wykonanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem, a w rozpoznawanej sprawie okoliczność ta nie
zaistniała.
Wyrok z WSA w Gliwicach z 29.4.2020 r., II SA/Gl 111/20

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku stwierdził, że wybieranie piasku ze skarpy nie może być uznane za budowę ziemną zgodnie z potocznym rozumieniem tego pojęcia. Decyzja ta miała istotne konsekwencje dla sporu dotyczącego wydobycia piasku na terenie budowy, kiedy to organ nadzoru budowlanego nałożył na przedsiębiorcę szereg obowiązków, które zostały uchylone przez sąd.