GTU_10, czyli żarty z logiki nie tylko prawniczej przy dostawach lokali
Dostawy nieruchomości wzbudzają liczne kontrowersje związane z VAT. Nowe zasady ewidencji sprzedaży JPK_V7 wprowadzone od 1.10.2020 r. generują interpretacyjny zamęt. Oznaczenie GTU_10 dla dostaw lokali budzi spory od początku obowiązywania przepisów. Interpretacje indywidualne Dyrektora KIS z lutego 2021 r. analizują kwestię dostawy lokali mieszkalnych i usługowych, wskazując na konieczność oznaczania ich kodem GTU_10.
Tematyka: GTU_10, dostawy nieruchomości, VAT, ewidencja sprzedaży, interpretacje indywidualne, Dyrektor KIS, kontrowersje, podatnicy, lokal mieszkalny, lokal usługowy
Dostawy nieruchomości wzbudzają liczne kontrowersje związane z VAT. Nowe zasady ewidencji sprzedaży JPK_V7 wprowadzone od 1.10.2020 r. generują interpretacyjny zamęt. Oznaczenie GTU_10 dla dostaw lokali budzi spory od początku obowiązywania przepisów. Interpretacje indywidualne Dyrektora KIS z lutego 2021 r. analizują kwestię dostawy lokali mieszkalnych i usługowych, wskazując na konieczność oznaczania ich kodem GTU_10.
Dostawy nieruchomości wzbudzają na gruncie VAT liczne kontrowersje właściwie od zarania dziejów. Gdyby komuś opatrzyły się już spory odnośnie tego, czy sprzedawca gruntu prywatnego działa w charakterze podatnika VAT albo czy dostawa lokalu dokonywana jest w ramach pierwszego zasiedlenia mamy „dobrą” wiadomość: idzie nowe! A wszystko dzięki dość świeżym przecież wciąż przepisom o kodach GTU w ramach ewidencji sprzedaży JPK. Dostawa nieruchomości Od 1.10.2020 r, czyli wraz z wejściem w życie art. 109 ust. 3b ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.; dalej: VATU), zaczęły obowiązywać nowe zasady prowadzenia przez podatników VAT ewidencji w formacie pliku JPK_V7. Z biegiem miesięcy pojawia się coraz więcej interpretacji indywidualnych rzucających pewne światło na to jak te przepisy należy rozumieć. Albo wprowadzających w szeregach podatników coraz większy zamęt. Okazuje się bowiem, że fiskus w swoim rozumieniu przepisów wychodzi dość zauważalnie poza to, co z tych przepisów literalnie wynika. Wreszcie stało się to, co nieuniknione. Doczekaliśmy się bowiem aż dwóch interpretacji indywidualnych dotyczących w tej materii dostawy nieruchomości. Przepisy § 10 ust. 3 pkt 1 lit. j rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 18.10.2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2019 r. poz. 1988, dalej: SzczegZakrDanDeklR) nakładają obowiązek oznaczania w ewidencji sprzedaży kodem GTU_10 dostaw budynków, budowli i gruntów. Od początku obowiązywania ww. przepisów (a może nawet wcześniej, tj. od momentu ich publikacji) kontrowersje budziła kwestia sprzedaży lokali. Lokale (części budynków) nie zostały bowiem w ww. przepisie wskazane. Ale już nieraz okazywało się, że fiskus nieco inaczej „czyta” to, co zostało w przepisach zapisane. Bardzo dokładnie widać tę niepokojącą tendencję na przykładzie dwóch interpretacji indywidualnych, wydanych właściwie w ciągu jednego tygodnia. Czego dotyczyła sprawa? Stan faktyczny w omawianych interpretacjach był raczej zbliżony i mało wyrafinowany. Podatnicy prowadzą działalność deweloperską. Co za tym idzie (i nie jest samo w sobie wielką sensacją), dokonują sprzedaży lokali mieszkalnych i usługowych, czasem także z dodatkowymi pomieszczeniami (np. garażami). Obaj podatnicy zgodnie stali na stanowisku, że w takim przypadku nie powinni oznaczać kodem GTU_10 w swoich ewidencjach sprzedaży transakcji dotyczących takich lokali. Dlaczego? Bo w przepisie § 10 ust. 3 pkt 1 lit. j SzczegZakrDanDeklR wymienione są budynki budowle i grunty. A nie ich części. Ale biorąc pod uwagę ogólny zamęt interpretacyjny, uznali oni że warto zapytać Dyrektora KIS. Wydając interpretację indywidualną z 8.2.2021 r., 0112-KDIL3.4012.688.2020.2.MS, , Dyrektor KIS uznał, że… właściwie to bardzo trudno rozszyfrować, co autor miał na myśli. Argumentacja fiskusa sprowadza się bowiem do kilku losowo przywołanych przepisów VATU (i na dokładkę innych ustaw). Organ wywiódł jednak z tego kogla- mogla, że sprzedawane lokale mieszkalne i użytkowe… wypełniają definicję budynku. A zatem, dostawa wyodrębnionych samodzielnie lokali podlega oznaczeniu kodem GTU_10. Nieco więcej wysiłku włożył Dyrektor KIS w argumentację przedstawioną w interpretacji indywidualnej z 15.2.2021 r., 0114-KDIP1-3.4012.38.2021.1.KK, (co jeszcze nie znaczy, że wysiłek ten został dobrze spożytkowany). W tym wypadku organ wyszedł w swoim wywodzie od definicji towaru z art. 2 pkt 6 VATU, zgodnie z którą towarem są rzeczy oraz ich części. Ponieważ zaś budynki są rzeczami, to również ich części (w postaci lokali) są traktowane jak towary. A zatem, skoro oznaczenie GTU_10 stosuje się do budynków, to w związku z tym jest ono właściwe także do dostawy części budynku - czyli lokalu właśnie. Kurtyna. Komentarz Sytuacja jest dynamiczna. W kwestii uzasadnienia do stosowania kodu GTU_10 do dostawy lokali, fiskus rozpoczął bowiem od iście sakramentalnego „bo tak” w (ogólnie całkiem pożytecznej) sekcji pytań i odpowiedzi zawartej na swojej stronie internetowej. Przyjęta przez fiskusa w pierwszej z omawianych interpretacji argumentacja jest nieco bardziej rozbudowana. Z pewnością nie spodobałaby się inżynierom budownictwa. Niejeden rwałby sobie włosy z głowy (chyba, że akurat miałby na sobie kask) słuchając konstatacji, że lokal jest budynkiem. Jest to podejście urągające logice ale także art. 3 pkt 2 ustawy z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 ze zm., dalej; PrBud), zgodnie z którym budynkiem jest obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielonym z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadającym fundamenty i dach. Nie wspominając o pryncypiach wynikających z ustawy z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1910 ze zm., dalej: WłLokU). Gdzie Rzym, a gdzie Krym? By było jeszcze bardziej pikantnie, Dyrektor KIS uznał także, że oznaczenie GTU_10 winno być stosowane m.in. także do dostaw pomieszczeń przynależnych, komórek lokatorskich czy udziałów w prawie własności budynku. Tyle, że takie pomieszczenia z zasady nie stanowią odrębnego przedmiotu własności. Nie podlegają więc odrębnym dostawom. Tak zresztą od lat twierdzi sam Dyrektor KIS. Druga z omawianych interpretacji, choć wydana dosłownie tydzień później, opiera się już na innej argumentacji. Tu jednak na wspomnienie o zajęciach z logiki włos z głowy rwać mogą sobie prawnicy. Fiskus przeprowadza specyficzne wnioskowanie, twierdzi bowiem, że (i) towarem są rzeczy oraz ich części a także (ii) budynki są rzeczami, zatem w konsekwencji (iii) części budynków są towarami. Póki co – wszystko zgodnie z logiką (nie tylko prawniczą). Idąc jednak dalej, (iv) oznaczenie GTU_10 stosuje się do budynków, zatem… (v) powinno znaleźć zastosowanie także do części budynków. Drogi Dyrektorze KIS: owszem, zarówno budynki i lokale zaliczane są do zbioru „towary”. Ale to nie oznacza jeszcze, że w zbiorze „budynki” mieszczą się też „lokale”. Fiskus do tej pory zresztą sam przyznawał, że lokale to nie budynki, mogą bowiem stanowić odrębny przedmiot obrotu (przykładowo interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 11.4.2018 r., 0115-KDIT1-1.4012.86.2018.2.DM, , jedna z wielu). Wynika to zresztą również z samej konstrukcji przepisów, przykładowo art. 43 ust. 1 pkt 10 i 10a VATU. One jednoznacznie odróżniają „część budynku” od „budynku” (tu dla celów zwolnienia z VAT). Pytanie jest wiec inne. Po co ten cały wątpliwej jakości wysiłek i zaklinanie rzeczywistości? Wiele wskazuje na to, że to zadziwiająco rozpaczliwa próba naprawiania błędu legislacyjnego. Patrząc bowiem na przepis § 10 ust. 3 pkt 1 lit. j SzczegZakrDanDeklR rzeczywiście trudno zrozumieć, dlaczego „części budynku” nie zostały w nim wymienione. Ich wyłączenie z zakresu tego przepisu nie ma sensu zważywszy na ten sam reżim i te same kontrowersje i wątpliwości praktyczne wokół dostawy tak budynków jak i lokali (zwłaszcza w kontekście opodatkowania lub zwolnienia z VAT). Nie pierwsza to jednak próba cerowania nieprecyzyjnych przepisów odnośnie ewidencji JPK przez Dyrektora KIS. To niepokojąca tendencja i niezrozumiała o tyle, że zmiana treści rozporządzenia nie wymaga szczególnie skomplikowanego procesu legislacyjnego. Najgorsze jest to, że konsekwencje związane z wyjątkową niepewnością stosowania prawa w tym zakresie ponosi podatnik. Oczywiście, to przepis i jego literalne brzmienie ma pierwszeństwo przed aktami interpretacyjnymi, choćby były z nim niespójne. Ale z drugiej strony, to przecież stosowanie przepisów przez organy podatkowe przekłada się na określone konsekwencje. Prostota, przejrzystość, przyjazność, w czystej postaci. Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 15.2.2021 r., 0114-KDIP1-3.4012.38.2021.1.KK. ; Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 8.2.2021 r., 0112-KDIL3.4012.688.2020.2.MS,
Kontrowersje wokół stosowania kodu GTU_10 do dostaw lokali budynków i ich części. Argumentacja fiskusa i interpretacje indywidualne Dyrektora KIS budzą wątpliwości związane z logiką prawniczą oraz konsekwencjami dla podatników. Niejasności w przepisach ewidencji JPK wprowadzają niepewność i utrudniają interpretację prawa podatkowego.