Najpierw nazwa ulicy, później numer porządkowy

W miejscowościach o charakterze miast nadanie numeru porządkowego budynkowi jest uzależnione od posiadania nazwy ulicy lub placu, przy którym się znajduje. Brak oznaczenia drogi nazwą uniemożliwia nadanie numeru budynkowi. NSA rozpoznał skargę kasacyjną dotyczącą bezczynności organu w ustaleniu numeru porządkowego budynku mieszkalnego, która została ostatecznie oddalona. Sprawa ta dotyczyła nienadania numeru porządkowego budynkowi mieszkalnemu ze względu na brak nazwy drogi wewnętrznej, przy której znajduje się nieruchomość. Zgodnie z prawem, nadanie numeru porządkowego jest zadaniem gminy, a ustalenie nazwy ulicy/placu to kompetencja wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Tematyka: numer porządkowy budynku, nazwa ulicy, plac, numeracja adresów, prawo geodezyjne, NSA, skarga kasacyjna, bezczynność organu, plan zagospodarowania przestrzennego, kompetencje gminy, rozporządzenie, ewidencja miejscowości, ulic i adresów, wójt, burmistrz, prezydent miasta, uchwała rady gminy, drogi publiczne

W miejscowościach o charakterze miast nadanie numeru porządkowego budynkowi obligatoryjnie przypisuje
się do ulicy lub placu, przy którym usytuowany jest ten budynek. Ulica lub plac są natomiast oznaczane
przez nazwę. W rezultacie w mieście nadanie numeru porządkowego budynkowi jest uwarunkowane
posiadaniem nazwy urzędowej przez drogę (ulicę/plac), przy której budynek ten jest zlokalizowany. Brak
oznaczenia drogi nazwą wyklucza więc możliwość nadania numeru budynkowi usytuowanemu przy tej
drodze.
Stan faktyczny
NSA rozpoznał skargę kasacyjną od wyroku WSA w Szczecinie z 3.11.2022 r., II SAB/Sz 219/22,
, w sprawie
ze skargi na bezczynność prezydenta w przedmiocie ustalenia numeru porządkowego budynku mieszkalnego.
Skarga kasacyjna została oddalona.
Wcześniej WSA także oddalił skargę. W skardze kasacyjnej sformułowano zarzut naruszenia art. 47a ust. 1 pkt 1,
ust. 5 i 6 ustawy z 17.5.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1752; dalej: PrGeodKart)
poprzez błędną jego wykładnię, polegającą na tym, że zgodnie z orzeczeniem sądu to skarżący ma obowiązek
ustalenia nazwy ulicy, co umożliwi organowi wypełnienie zadania własnego gminy ustalonego ustawą. W ocenie
skarżącego jedynym obowiązkiem skarżącego jest złożenie wniosku, ustawa nie przewiduje żadnych innych
obowiązków dla obywatela – skarżącego.
Stanowisko NSA
NSA wskazał, że rozpoznawana sprawa dotyczy nienadania przez organ numeru porządkowego budynkowi
mieszkalnemu, którego współwłaścicielem jest skarżący. Sytuację tę skarżący kwalifikuje jako bezczynność organu.
Organ uzależnia natomiast dokonanie tej czynności od uprzedniego nadania nazwy drodze wewnętrznej, przy której
znajduje się dana nieruchomość i z której ma ona zapewniony ciąg komunikacyjny.
Z ustalonego w sprawie bezspornego stanu faktycznego wynika, że zgodnie z obowiązującym planem
zagospodarowania przestrzennego działka, na której znajduje się nieruchomość skarżącego, leży w sąsiedztwie
działek stanowiących ciągi komunikacyjne o charakterze dróg wewnętrznych, będących przedmiotem
współwłasności. Działka drogowa, od której przewidziany jest jedyny dostęp do budynku skarżącego, nie posiada
nazwy. Rada miasta nie podjęła uchwały o nadaniu tej drodze nazwy wobec braku w tym zakresie zgody wszystkich
jej współwłaścicieli.
Zgodnie z art. 47a ust. 1 pkt 1 PrGeodKart ustalanie numerów porządkowych oraz zakładanie i prowadzenie
ewidencji miejscowości, ulic i adresów należy do zadań gminy. W art. 47a ust. 4 pkt 5 lit. a PrGeodKart wskazano, że
ewidencja miejscowości, ulic i adresów zawiera dane adresowe określające: numery porządkowe budynków
mieszkalnych oraz innych budynków przeznaczonych do stałego lub czasowego przebywania ludzi, w tym
w szczególności budynków: biurowych, ogólnodostępnych wykorzystywanych na cele kultury i kultury fizycznej,
o charakterze edukacyjnym, szpitali i opieki medycznej oraz przeznaczonych do działalności gospodarczej,
wybudowanych, w trakcie budowy i prognozowanych do wybudowania. Stosownie do art. 47a ust. 5 PrGeodKart
ustalanie ww. numerów porządkowych – z urzędu lub na wniosek zainteresowanych – należy do kompetencji wójta
(burmistrza, prezydenta miasta).
Na podstawie upoważnienia, zawartego w art. 47b ust. 5 PrGeodKart, Minister Rozwoju Pracy i Technologii wydał
rozporządzenie z 21.7.2021 r. w sprawie ewidencji miejscowości, ulic i adresów (Dz.U. z 2021 r. poz. 1368; dalej:
EwidMiejUlAdrR). Zgodnie z § 2 pkt 8 i 9 EwidMiejUlAdrR numer porządkowy to unikalny numer nadany obiektowi
(przez który należy rozumieć budynki, o których mowa w art. 47a ust. 4 pkt 5 lit. a PrGeodKart, oraz inne obiekty,
o których mowa w art. 47a ust. 4a PrGeodKart, którym nadaje się numery porządkowe), związany z ulicą lub placem
znajdującymi się w danej miejscowości, a jeżeli w miejscowości nie nadaje się nazw ulicom i placom, numer
określony unikalnie w obszarze danej miejscowości. W § 4 ust. 4 EwidMiejUlAdrR przewidziano, że
w miejscowościach o charakterze miasta numery porządkowe są obligatoryjnie przypisane do ulic lub placów.
Z przywołanych wyżej unormowań prawnych wynika, że w miejscowościach o charakterze miast nadanie numeru
porządkowego budynkowi obligatoryjnie przypisuje się do ulicy lub placu, przy których usytuowany jest ten budynek.
Ulica lub plac są natomiast oznaczane przez nazwę. W rezultacie w mieście nadanie numeru porządkowego
budynkowi jest uwarunkowane posiadaniem nazwy urzędowej przez drogę (ulicę/plac), przy której budynek ten jest

zlokalizowany. Brak oznaczenia drogi nazwą wyklucza więc możliwość nadania numeru budynkowi usytuowanemu
przy tej drodze.
Sąd I instancji dokonał zatem prawidłowej wykładni art. 47a PrGeodKart oraz § 4 ust. 4 EwidMiejUlAdrR.
Rozporządzenie zostało wydane w granicach ustawowego upoważnienia i ‒ stosownie do art. 87 ust. 1 Konstytucji
RP ‒ stanowi źródło powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej, obok Konstytucji RP, ustaw
i ratyfikowanych umów międzynarodowych.
Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że w niniejszej sprawie organ nie mógł ustalić numeru porządkowego dla budynku
skarżącego, skoro działka, z której odbywa się obsługa komunikacyjna tego budynku ‒ przeznaczona pod drogę
wewnętrzną ‒ nie otrzymała dotychczas urzędowej nazwy. Dokonanie tej czynności ‒ leżącej w kompetencji
prezydenta miasta ‒ będzie bowiem możliwe dopiero, gdy ulica zostanie nazwana w przewidzianym do tego trybie, tj.
w drodze uchwały podjętej przez radę miasta. Wprawdzie nadanie numeru porządkowego budynkowi stanowi
czynność z zakresu administracji publicznej o charakterze materialno-technicznym, jednak gdy postępowanie w tym
przedmiocie dotyczy nieruchomości zlokalizowanej w mieście, nadanie numeru jest zależne od uprzedniego nadania
nazwy ulicy/placowi. Wobec powyższego brak jest podstaw do stwierdzenia w rozpatrywanej sprawie bezczynności
organu.
NSA wskazał, że bezpodstawne są sugestie skarżącego, jakoby sąd I instancji przyjął, że to skarżący ma obowiązek
ustalenia nazwy ulicy, przy której zlokalizowany jest jego budynek. Nie jest prawdą, by sąd ten uznał, że ustalenie
adresu nieruchomości nie należy do obowiązków gminy. Treść sentencji i uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie
uprawnia bowiem do sformułowania takich wniosków.
W myśl art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 40; dalej:
SamGminU) podejmowanie uchwał w sprawach nazw ulic i placów będących drogami publicznymi lub nazw dróg
wewnętrznych w rozumieniu ustawy z 21.3.1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 645; dalej:
DrPublU) należy do wyłącznej właściwości rady gminy. Kompetencja tego organu nie została w żadnej mierze
podważona przez sąd I instancji. Dodatkowo wymaga podkreślenia, że zgodnie z art. 8 ust. 1a DrPublU podjęcie
przez radę gminy uchwały w sprawie nadania nazwy drodze wewnętrznej wymaga uzyskania pisemnej zgody
właścicieli terenów, na których jest ona zlokalizowana. W rozpatrywanej sprawie nienazwana ulica, przy której
znajduje się nieruchomość skarżącego, ma charakter drogi wewnętrznej. Rada miasta nie podjęła uchwały o nadaniu
tej ulicy nazwy wobec tego, że nie przedłożono w tym zakresie zgody wszystkich jej współwłaścicieli. Natomiast
nadanie nazwy ulicy mimo niedopełnienia przesłanki uzyskania pisemnych zgód, wymaganych na podstawie ww.
przepisu ustawy o drogach publicznych, skutkowałoby nieważnością aktu organu stanowiącego gminy.

Komentarz
Z przepisów prawa wynika, że w miejscowościach o charakterze miasta numery porządkowe są obligatoryjnie
przypisane do ulic lub placów. W przypadku dróg wewnętrznych, niebędących własnością gminy, nadanie nazwy
ulicy zależy od inicjatywy albo współdziałania właścicieli nieruchomości drogowej. Rada gminy nie może w tym
zakresie działać samodzielnie. Dopiero nadanie nazwy ulicy w odpowiednim trybie daje możliwość nadania numeru
porządkowego dla danej nieruchomości, zgodnie z kompetencją przypisaną wójtowi.

Wyrok NSA z 21.6.2023 r., I OSK 73/23,

Z przepisów prawa wynika, że numery porządkowe w miejscowościach o charakterze miasta są przypisane do ulic lub placów. W przypadku dróg wewnętrznych, nadanie numeru zależy od nadania nazwy ulicy, co wymaga współdziałania właścicieli nieruchomości drogowej. Rada gminy nie może samodzielnie działać w tym zakresie. Decyzja o nadaniu nazwy ulicy umożliwia późniejsze nadanie numeru porządkowego dla danej nieruchomości.