Kto może żądać podziału działki pod drogę?

Organ wykonawczy powiatu oraz zarządca drogi powiatowej mają interes prawny w żądaniu podziału nieruchomości zajętej pod drogę powiatową w celu zapewnienia publicznego charakteru własności drogi. Spór dotyczył możliwości składania wniosków o podział nieruchomości, gdzie Zarząd Powiatu wystąpił o zgodność projektu podziału z planem miejscowym, co zostało początkowo odrzucone. WSA w Lublinie uchylił decyzję i stwierdził, że osoby mające interes prawny mogą zgłaszać wnioski o podział nieruchomości, nie tylko właściciele czy użytkownicy wieczyści.

Tematyka: podział działki pod drogę, interes prawny, Zarząd Powiatu, WSA Lublinie, drogi publiczne, publiczny charakter własności drogi, wniosek o podział nieruchomości, plan miejscowy, GospNierU, DrPublU

Skoro na organie wykonawczym powiatu i zarządcy drogi powiatowej, spoczywa prawny obowiązek podjęcia
działań mających na celu zapewnienie publicznego charakteru własności drogi powiatowej, to ma on również
interes prawny w żądaniu podziału nieruchomości zajętej pod drogę powiatową. Czynność ta ma charakter
czynności zmierzającej do zapewnienia publicznego charakteru własności drogi publicznej, o którym mowa
w art. 2a ust. 2 DrPublU.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zajął się sporem dotyczącym podziału działki pod drogę. Sprawa była
związana z następującym stanem faktycznym. Zarząd Powiatu zwrócił się do wójta o stwierdzenie zgodności
z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Trzeszczany wstępnego projektu
podziału nieruchomości, której to podział dokonywany był w celu uregulowania własności gruntów zajętych pod drogę
publiczną kategorii powiatowej. Wójt odmówił wszczęcia postępowania we wnioskowanym zakresie, ponieważ
zgodnie z przepisami ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899; dalej:
GospNierU) z wnioskiem o podział nieruchomości może wystąpić tylko podmiot mający w tym interes prawny, czyli
właściciel lub użytkownik wieczysty. Właścicielem przedmiotowych działek jest gmina Trzeszczany, zaś powiat nie
wykazał swojego interesu prawnego do dokonania przedmiotowego podziału. Należało także zaznaczyć, że
postanowienie opiniujące jest wydawane tylko w ramach tego postępowania. Zarząd Powiatu wniósł zażalenie do
Samorządowego Kolegium Odwoławczego, ale ten organ stanął po stronie wójta. Sprawa trafiła zatem do sądu.
Skarżący wskazywał, że wniosek o podział jest związany z potrzebą uregulowania własności gruntów zajętych pod
drogę publiczną kategorii powiatowej, w tym również części działek położonych w obrębie i jednostce ewidencyjnej
gminy, które niewątpliwie wchodzą w jej skład. Zarząd powiatu argumentował, że według art. 2a ust. 2 ustawy
z 21.3.1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1693; dalej: DrPublU) drogi wojewódzkie, powiatowe
i gminne stanowią własność właściwego samorządu województwa, powiatu lub gminy. Wskazane działki z pewnością
wchodzą w skład drogi powiatowej. Zaznaczał przy tym, że kategoria przedmiotowej drogi oraz jej przebieg jest
faktem powszechnie znanym w związku z publikacją rejestru numerów dróg powiatowych na terenie województwa
lubelskiego przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie oraz przez Powiatowy Zarząd Dróg. Ponadto Zarząd
Powiatu wskazał, że wydzielenie części jednej z działek, o której chodziło w sporze, jest niezbędne przed podjęciem
dalszych czynności zmierzających do jej nabycia na gruncie przepisów GospNierU, a więc w drodze czynności
cywilno-prawnych.
WSA w Lublinie w wyroku z 1.6.2023 r., II SA/Lu 262/23,
, uchylił stanowiska SKO i wójta. Rozpatrując sprawę
organ stwierdził, że spór dotyczy w zasadzie tego, czy Zarząd Powiatu jest podmiotem uprawnionym do żądania
wszczęcia postępowania podziałowego, w tym także do żądania zaopiniowania wstępnego projektu podziału
nieruchomości z planem miejscowym. Dostrzegając niejednolitość orzecznictwa sądowo-administracyjnego
i piśmiennictwa prawniczego w tym względzie, sąd stanął na stanowisku, że osoby, którym przysługuje tytuł prawny
do nieruchomości nie są jedynymi uprawnionymi do zgłoszenia wniosku o podział nieruchomości, bowiem takie
żądanie może zgłosić także inny podmiot, o ile ma w tym interes prawny. W uzasadnieniu do wydanego wyroku WSA
w Lublinie stwierdził, że: „nie ma normatywnych podstaw do ograniczania zakresu przedmiotowego przepisu art. 97
ust. 1 GospNierU poprzez twierdzenie, że z żądaniem podziału nieruchomości mogą wystąpić jedynie osoby, które
dysponują tytułem prawnym do dzielonej nieruchomości. Czym innym pozostaje przy tym ustalenie w okolicznościach
konkretnej sprawy, komu przysługuje interes prawny w żądaniu podziału nieruchomości, a czym innym twierdzenie,
że jedynymi uprawnionymi do zgłoszenia wniosku o podział nieruchomości jest jej właściciel lub inna osoba, której
przysługuje tytuł prawny do nieruchomości”.
WSA w Lublinie stwierdził, że sam fakt zajęcia określonej nieruchomości pod drogę publiczną mógłby nie być
wystarczający do uznania istnienia interesu prawnego. Zdarzenie takie wskazywałoby bowiem raczej na interes
faktyczny, a nie prawny. Również samo deklarowanie przez skarżącego zamiaru, czy też chęci nabycia tych gruntów,
nie powinno uzasadniać istnienia po jego stronie interesu prawnego. W orzecznictwie i piśmiennictwie dominuje
pogląd, że znaczenie pojęcia „interes prawny” należy ustalać według norm prawa materialnego, a „mieć interes
prawny” znaczy to samo, co ustalić przepis prawa powszechnie obowiązujący, na którego podstawie można
skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechania lub
ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danej osoby. Stwierdzenie istnienia interesu prawnego
wymaga zatem ustalenia związku o charakterze materialnoprawnym między obowiązującą normą prawa a sytuacją
prawną konkretnego podmiotu prawa, polegającego na tym, że akt stosowania tej normy (decyzja administracyjna)
może mieć wpływ na sytuację prawną tego podmiotu w zakresie prawa materialnego. Interes taki powinien być
bezpośredni, konkretny, realny i znajdować potwierdzenie w okolicznościach faktycznych, które uzasadniają

zastosowanie normy prawa materialnego. Interes prawny, którego istnienie warunkuje przyznanie osobie przymiotu
strony, musi bezpośrednio dotyczyć sfery prawnej podmiotu.
Sąd uznał, że normą o charakterze materialnoprawnym wskazującą na istnienie po stronie skarżącego interesu
prawnego w żądaniu podziału nieruchomości zajętych pod drogę powiatową jest art. 2a ust. 2 DrPublU. Zgodnie
z tym przepisem drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne stanowią własność danego samorządu województwa,
powiatu lub gminy. Powyższy przepis wskazuje wprost na publiczny charakter własności dróg publicznych.
WSA w Lublinie orzekł zatem, że: „Skoro więc na skarżącym, jako organie wykonawczym powiatu i zarządcy drogi
powiatowej, spoczywa prawny obowiązek podjęcia działań mających na celu zapewnienie publicznego charakteru
własności drogi powiatowej, to ma on również interes prawny w żądaniu podziału nieruchomości zajętej pod drogę
powiatową albowiem czynność taka ma charakter czynności zmierzającej do zapewnienie publicznego charakteru
własności drogi publicznej, o którym mowa w art. 2a ust. 2 DrPublU. Z tych też względów należało przyjąć, że
skarżący posiada interes prawny w żądaniu podziału nieruchomości, w tym także w wydaniu stanowiącej element
takiego postępowania opinii o zgodności wstępnego projektu podziału nieruchomości z ustaleniami miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego”.
Wyrok WSA w Lublinie z 1.6.2023 r., II SA/Lu 262/23,

WSA w Lublinie uznał, że organ wykonawczy powiatu ma interes prawny w żądaniu podziału nieruchomości pod drogę powiatową, aby zapewnić publiczny charakter własności drogi. Wyrok ten podkreślił, że istnienie interesu prawnego nie musi być wyłącznie uzależnione od posiadania tytułu prawnego do nieruchomości. Decyzja ta ma istotne znaczenie dla możliwości zgłaszania wniosków o podział nieruchomości zajętych pod drogi publiczne.