Podatkowe skutki wypłaty dywidendy w postaci rzeczowej

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że wypłata dywidendy w postaci rzeczowej, poprzez przeniesienie prawa własności nieruchomości, to nieodpłatna dostawa towarów, podlegająca opodatkowaniu VAT. Spółka planując dokonanie dywidendy niepieniężnej zadała pytanie o jej kwalifikację pod względem VAT. Organ podatkowy i sąd administracyjny potwierdzili, że wypłata dywidendy rzeczowej podlega opodatkowaniu VAT zgodnie z przepisami.

Tematyka: dywidenda, dywidenda rzeczowa, przeniesienie własności, VAT, podatek od towarów i usług, Naczelny Sąd Administracyjny, interpretacja podatkowa

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że wypłata dywidendy w postaci rzeczowej, poprzez przeniesienie
prawa własności nieruchomości, to w świetle ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług nieodpłatna
dostawa towarów, która na podstawie art. 7 ust. 2 VATU podlega opodatkowaniu. Dla takiej kwalifikacji bez
znaczenia jest przyczyna przekazania tych rzeczy.
„A.” sp. z o.o. zwróciła się o wydanie interpretacji indywidualnej prawa podatkowego. Jak wskazano we wniosku,
podatniczka posiada niepodzielone zyski z lat poprzednich. Zarząd „A.” sp. z o.o. przewiduje, że w bieżącym roku
obrotowym odnotuje ona kolejne zyski nadające się do podziału między wspólników. Zamiast jednak wypłacić
dywidendę w formie pieniężnej zamierza dokonać dywidendy niepieniężnej. W ramach podziału wypracowanych
zysków zostanie nieodpłatnie przekazane prawo własności nieruchomości należących do spółki na rzecz wspólników.
W związku z tym zadano pytanie: „Czy wypłata przez spółkę dywidendy w formie niepieniężnej – poprzez
przeniesienie na rzecz wspólników prawa własności nieruchomości – jest nieodpłatnym przeniesieniem
towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 2 VATU?”.
W ocenie podatniczki, przeniesienie własności nieruchomości – stanowiącej składnik majątku spółki – w ramach
podziału zysku wspólnikom nie może zostać uznane za nieodpłatne przeniesienie towarów na gruncie VATU. Przy
wypłacie dywidendy nie istnieje taki stosunek prawny, w wyniku którego dochodzi do wzajemnych świadczeń. Skoro
dywidenda pieniężna nie jest obciążona VAT, to nie ma powodu, dla którego zasadne byłoby różnicowanie pod
względem podatkowym wypłaty dywidendy pieniężnej i niepieniężnej.
Organ podatkowy uznał stanowisko podatniczki za nieprawidłowe. Opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa
towarów (rozumiana jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel), a także wszelkie
nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności darowizny,
pod warunkiem jednak, że podatnikowi przysługiwało prawo do całkowitego albo częściowego odliczenia podatku
naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. Przepisy KSH nie
określają formy wypłaty dywidendy. W praktyce obrotu gospodarczego najpopularniejszą formą wypłaty dywidendy
jest świadczenie pieniężne. Jednak dozwolona jest także wypłata dywidendy w naturze, np. w formie rzeczy
oznaczonych co do gatunku lub w towarze (dywidenda rzeczowa). Ta forma wypłaty dywidendy jest możliwa tylko
wówczas, gdy statut spółki wprost ją przewiduje. W opinii organu, opodatkowanie dywidendy rzeczowej jest zgodne
z zasadą powszechności opodatkowania VAT wyrażającej się tym, że określone transakcje podlegają temu
podatkowi niezależnie od formy, w której zostały dokonane, również zbycie nieruchomości czy też innych towarów
w formie wypłaty dywidendy. Jeżeli w ramach wypłaty dywidendy zamiast wypłaty pieniędzy spółka będzie
przekazywać prawo własności nieruchomości to – w opinii organu – nastąpi nieodpłatne przekazanie towaru
opodatkowane VAT, o ile spełnione są warunki z art. 7 ust. 2 VATU. Z opisu sprawy jednoznacznie wynika, że
przekazanie nieruchomości nastąpi na cele osobiste udziałowców, a spółce – przy nabywaniu nieruchomości –
przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W związku z powyższym
organ stwierdził, że wypłata dywidendy w formie niepieniężnej w postaci prawa własności nieruchomości będzie
stanowiła nieodpłatne przekazanie towarów, które będzie podlegało opodatkowaniu VAT.
Po bezskutecznym wezwaniu organu do usunięcia naruszenia prawa, podatniczka wniosła skargę do Wojewódzkiego
Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. Sąd oddalił skargę. Jak wyjaśniono, podatniczce przysługiwało prawo do
odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towaru – nieruchomości. W efekcie nieodpłatne przekazanie tych
nieruchomości – w ramach dywidendy – będzie stanowić realizację art. 7 ust. 2 VATU. Przedmiot opodatkowania
wynika z przepisów VATU, gdzie w art. 5, 7 i 8 w sposób jednoznaczny wskazano, jakie czynności podlegają
opodatkowaniu tą daniną publicznoprawną. Ustawodawca całkowicie izoluje przedmiot opodatkowania od przyczyny
dokonania tej czynności, a zatem bez znaczenia dla przedmiotu opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest
przyczyna (causa) dokonania danej czynności. W aspekcie opodatkowania podatkiem od wartości dodanej nie ma
zatem znaczenia przyczyna dostawy towarów. Liczy się jedynie efekt ekonomiczny, który sprowadza się do tego, że
podatniczka dokonała na rzecz swoich wspólników przeniesienia nieruchomości. Forma zaś tego przeniesienia
(dywidenda niepieniężna) nie jest istotna.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną. Wypłata dywidendy w formie rzeczowej polegająca
na przeniesieniu prawa własności nieruchomości oznacza dokonanie nieodpłatnej dostawy towarów, która
podlega opodatkowaniu. Przy tym dla takiej kwalifikacji bez znaczenia jest przyczyna przekazania tych
rzeczy, bowiem bez względu, czy będzie to umowa darowizny, czy też dywidenda z zysku spółki, w aspekcie
opodatkowania podatkiem od wartości dodanej nie ma to żadnego znaczenia. Efektem ekonomicznym, który
ma istotne znaczenie dla tej daniny jest to, że spółka dokonała dostawy towarów.

Dostawę towarów stanowią – co do zasady – tylko czynności mające za przedmiot towar, natomiast usługę stanowią
te wszystkie czynności podatnika wykonywane w ramach działalności gospodarczej, których nie można
zaklasyfikować jako dostawy towarów. W ocenie NSA opodatkowanie dywidendy rzeczowej jest zgodne z zasadą
powszechności opodatkowania VAT wyrażającej się tym, że określone transakcje podlegają temu podatkowi
niezależnie od formy, w której zostały dokonane, również zbycie nieruchomości czy też innych towarów w formie
wypłaty dywidendy. Jeżeli w ramach wypłaty dywidendy zamiast wypłaty pieniędzy strona będzie przekazywać prawo
własności nieruchomości, to mamy do czynienia z czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT z tytułu
nieodpłatnego przekazania towaru – w przypadku spełnienia warunków określonych w art. 7 ust. 2 VATU. Aby doszło
do uznania czynności nieodpłatnego przekazania towarów za czynność zrównaną z odpłatną dostawą towarów,
muszą być spełnione łącznie następujące warunki: dokonującym nieodpłatnego przekazania jest podatnik podatku od
towarów i usług, przekazane przez podatnika towary należą do jego przedsiębiorstwa, przedmiotem nieodpłatnego
przekazania jest towar, w stosunku do którego podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku
należnego o kwotę podatku naliczonego przy jego nabyciu. W niniejszej sprawie spełnione są wszystkie wyżej
wymienione warunki. Zatem uznać należy, że wypłata przez spółkę dywidendy w formie niepieniężnej – poprzez
przeniesienie na rzecz wspólników prawa własności nieruchomości – jest nieodpłatnym przeniesieniem towarów,
w rozumieniu art. 7 ust. 2 VATU.
Wyrok NSA z 7.12.2016 r., I FSK 1728/16

Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że wypłata dywidendy w postaci rzeczowej, czy to w formie umowy darowizny czy dywidendy spółki, podlega opodatkowaniu VAT. Istotne jest dokonanie nieodpłatnej dostawy towarów, bez znaczenia dla opodatkowania przyczyna przeniesienia. NSA stwierdził, że dywidenda rzeczowa podlega VAT niezależnie od formy wypłaty.