Adres elektroniczny pełnomocnika w postępowaniu podatkowym
Z treści art. 138c § 1 OrdPodU oraz art. 144 § 3 i 5 ustawy z 29.8.1997 r. wynika, że brak wskazania adresu elektronicznego przez pełnomocnika profesjonalnego nie uniemożliwia nadania podaniu właściwego biegu. Publikacja omawia konsekwencje braku adresu e-mailowego w pełnomocnictwie oraz interpretacje sądów w tej kwestii.
Tematyka: adres elektroniczny, pełnomocnik profesjonalny, OrdPodU, doręczenia elektroniczne, Naczelny Sąd Administracyjny
Z treści art. 138c § 1 OrdPodU oraz art. 144 § 3 i 5 ustawy z 29.8.1997 r. wynika, że brak wskazania adresu elektronicznego przez pełnomocnika profesjonalnego nie uniemożliwia nadania podaniu właściwego biegu. Publikacja omawia konsekwencje braku adresu e-mailowego w pełnomocnictwie oraz interpretacje sądów w tej kwestii.
Z treści art. 138c § 1 OrdPodU oraz art. 144 § 3 i 5 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa wynika, że brak wskazania w pełnomocnictwie szczególnym adresu elektronicznego przez pełnomocnika profesjonalnego nie jest brakiem, który uniemożliwia nadanie podaniu właściwego biegu – uznał Naczelny Sąd Administracyjny. Naczelnik Urzędu Celnego w G. wydał decyzję określającą zobowiązanie w podatku akcyzowym w związku z wewnątrzwspólnotowym nabyciem samochodu osobowego. Właściciele auta Lidia i Marek B. – reprezentowani przez pełnomocnika będącego adwokatem wnieśli odwołanie od decyzji. Dyrektor Izby Celnej w G. wezwał pełnomocnika stron do uzupełnienia braków formalnych odwołania poprzez: złożenie pełnomocnictwa. W wezwaniu powołano się na art. 138c § 1 OrdPodU, zgodnie z którym pełnomocnictwo wskazuje dane identyfikujące mocodawcę, w tym jego identyfikator podatkowy, dane identyfikujące pełnomocnika, w tym jego identyfikator podatkowy, a w przypadku nierezydenta – numer i serię paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, lub inny numer identyfikacyjny, o ile nie posiada identyfikatora podatkowego, adres tego pełnomocnika do doręczeń w kraju, a w przypadku adwokata, radcy prawnego lub doradcy podatkowego – także jego adres elektroniczny (na platformie ePUAP). W odpowiedzi na wezwanie pełnomocnik przesłał kopie pełnomocnictw szczególnych, w których nie został wskazany adres elektroniczny (na platformie ePUAP). Dyrektor Izby Celnej w G. pozostawił odwołanie bez rozpoznania. W ocenie organu brak wskazania przez pełnomocnika adresu elektronicznego (na platformie ePUAP), oznacza niewykonanie wezwania organu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku stwierdził, że skarga Lidii i Marka B. jest niezasadna, uznał bowiem, iż wezwanie organu w zakresie braków było precyzyjne i nie stwarzało wątpliwości, co do jego zakresu oraz skutków niewypełnienia nałożonych na adresata obowiązków. Zdaniem sądu, z literalnego brzmienia art. 138c § 1 OrdPodU wynika, że wskazanie adresu elektronicznego stanowi obowiązek pełnomocnika. Sąd stwierdził, że pełnomocnik będący adwokatem, zobligowany był do utworzenia adresu elektronicznego na platformie ePUAP, podkreślając że zmiany wprowadzone w OrdPodU w zakresie doręczeń obligują profesjonalnych pełnomocników do pozyskania właściwego adresu elektronicznego, a wskazywane przez pełnomocnika problemy techniczne w jego założeniu pozostawały bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Jednocześnie sąd wskazał, że akcentowana w skardze możliwość doręczenia pisma w siedzibie organu, jako jedyna w przypadku braku adresu elektronicznego droga doręczeń dla pełnomocnika, w istocie pozbawiałaby w wielu przypadkach organ możliwości sprawnego prowadzenia postępowań. Naczelny Sąd Administracyjny uchylił skarżone orzeczenie i uwzględniając skargę uchylił postanowienie organu. Od 1.1.2016 r. na mocy art. 144 § 5 OrdPodU pełnomocnikom profesjonalnym (doradcom podatkowym, radcom prawnym, adwokatom) oraz organom administracji publicznej pisma są doręczane za pomocą środków komunikacji elektronicznej albo w siedzibie organu podatkowego, czyli odmiennie niż pozostałym osobom fizycznym, osobom prawym oraz jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej. Doręczenie pełnomocnikowi profesjonalnemu może również nastąpić w sposób tradycyjny, czyli na zasadach określonych w art. 144 § 1 pkt 1 OrdPodU w przypadku wystąpienia problemów technicznych uniemożliwiających organowi podatkowemu doręczenie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Sąd uznał, że brak formalny w pełnomocnictwie w postaci niepodania przez profesjonalnego pełnomocnika adresu elektronicznego, co stanowi naruszenie art. 138c § 1 OrdPodU, nie podlega usunięciu na zasadach określonych w art. 169 § 1 OrdPodU i to niezależnie od tego, czy pełnomocnictwo złożono razem, czy też odrębnie z podaniem. Brak adresu elektronicznego w pełnomocnictwie udzielonym pełnomocnikowi profesjonalnemu nie stanowi przeszkody w prowadzeniu postępowania, taki brak w żadnej mierze nie niweczy skuteczności udzielonego pełnomocnictwa. Wymóg wskazania w pełnomocnictwie adresu elektronicznego nie dotyczy istoty stosunku prawnego pełnomocnictwa, stanowi jedynie ułatwienie organom podatkowym, które w jednym dokumencie otrzymują pełnomocnictwo oraz dane niezbędne do komunikowania się z pełnomocnikiem. Niewskazanie adresu elektronicznego przez pełnomocnika profesjonalnego nie stanowi przeszkody w doręczaniu takiej osobie pism przez organ podatkowy. W takim przypadku należy bowiem zastosować art. 144 § 3 OrdPodU. Przepis ten posługuje się szerokim znaczeniowo pojęciem problemów technicznych, które to problemy uniemożliwiają organowi podatkowemu doręczenie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Problemy techniczne uniemożliwiające organowi podatkowemu doręczenie pisma mogą dotyczyć zarówno organu podatkowego, jak i adresata. W ocenie sądu, w zakresie pojęcia problemów technicznych mieści się także nieprzystosowanie techniczne organu podatkowego lub adresata do doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym także nieposiadanie adresu elektronicznego. Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że pełnomocnicy profesjonalni nie zostali przez ustawodawcę zobowiązani do posiadania adresu elektronicznego. Wprowadzeniu obowiązku dokonywania doręczeń pełnomocnikom profesjonalnym za pomocą środków komunikacji elektronicznej, na zasadach określonych w przepisach OrdPodU, nie sprzyja brak wyraźnego zobowiązania tych podmiotów do posiadania adresów elektronicznych w portalu podatkowym lub w systemie teleinformatycznym organu podatkowego, który obsługuje elektroniczną skrzynkę podawczą tego organu. W konsekwencji brak takiego adresu nie stanowi naruszenia przepisu prawa powszechnie obowiązującego. Dlatego, jeżeli pełnomocnik profesjonalny nie posiada takiego adresu, mamy do czynienia wyłącznie z sytuacją problemu technicznego w rozumieniu art. 144 § 3 OrdPodU. Na mocy art. 144 § 2 OrdPodU, jeżeli przepisy ustawy przewidują doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej, doręczenie następuje przez portal podatkowy w zakresie wynikającym z odrębnych przepisów lub przez elektroniczną skrzynkę podawczą. Strona, żądając od organu podatkowego doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej i wskazując adres elektroniczny do doręczeń, a także pełnomocnik profesjonalny zobowiązany do wskazania takiego adresu, muszą mieć na uwadze to, że doręczenie może nastąpić wyłącznie w sposób określony w tym przepisie, czyli przez portal podatkowy w zakresie wynikającym z odrębnych przepisów lub przez elektroniczną skrzynkę podawczą. Strona i pełnomocnik powinni zatem uwzględnić ten aspekt o charakterze technicznym i wskazać adres elektroniczny umożliwiający taki sposób doręczania, a nie jakikolwiek adres elektroniczny. W tym przypadku chodzi zatem w istocie o wskazanie adresu elektronicznego właściwego do wymiany informacji z wykorzystaniem portalu lub np. adresu elektronicznego właściwego do wymiany informacji w ramach ePUAP. NSA uznał, że organ podatkowy wydając postanowienie pozostawiające odwołanie bez rozpoznania odebrał stronie prawo do załatwienia sprawy podatkowej dwa razy, zgodnie z zasadą dwuinstancyjności. Organ podatkowy i sąd I instancji dały pierwszeństwo restrykcyjnie pojmowanej zasadzie doręczania pism pełnomocnikom profesjonalnym drogą elektroniczną przed zasadą prawa do procesu. Wyrok NSA z 22.3.2017 r., I GSK 166/17
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił orzeczenie, stwierdzając, że brak adresu elektronicznego w pełnomocnictwie nie stanowi przeszkody w prowadzeniu postępowania. Wprowadzenie obowiązku posiadania adresu e-mailowego przez pełnomocników profesjonalnych jest omawiane w kontekście przepisów Ordynacji podatkowej.