Rozdzielność majątkowa a koszty podatkowe

Jeśli po ustanowieniu rozdzielności majątkowej, małżonkowie sprzedają majątek, to przysługują im pełne koszty uzyskania przychodów bez względu na to czy podzielili wspólny majątek na równe części – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Barbara J. złożyła wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego. Pomiędzy nią a Dariuszem J. – jej małżonkiem istnieje wspólność majątkowa. Małżonkowie J. planują zawrzeć umowę o zniesieniu ustawowej wspólności majątkowej i podzielić majątek wspólny bez dopłat/spłat, jednak wartość majątku otrzymanego przez małżonków nie będzie równa. W związku z tym wnioskodawczyni zwróciła się do organu podatkowego o rozstrzygnięcie: „1. Czy prawidłowe jest stanowisko, że w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku, przepisów PDOFizU oraz PSpDarU nie stosuje się w przypadku nierównego podziału majątku małżeńskiego w wyniku zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej, tj. w sytuacji gdy wnioskodawczyni w wyniku podziału majątku wspólnego otrzyma więcej niż jej współmałżonek?; 2. Czy prawidłowe jest stanowisko, że w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku, w przypadku odpłatnego zbycia składników majątku jaki przypadł na własność wnioskodawczyni w wyniku podziału majątku wspólnego (poprzez zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej) kosztami uzyskania przychodu będą wydatki jakie zostały poniesione na nabycie tych składników w trakcie trwania wspólności majątkowej w pełnej wysokości?”.

Tematyka: rozdzielność majątkowa, koszty podatkowe, wspólność majątkowa, podział majątku, nabycie majątku, zniesienie wspólności, koszty uzyskania przychodów, wyrok NSA

Jeśli po ustanowieniu rozdzielności majątkowej, małżonkowie sprzedają majątek, to przysługują im pełne koszty uzyskania przychodów bez względu na to czy podzielili wspólny majątek na równe części – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Barbara J. złożyła wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego. Pomiędzy nią a Dariuszem J. – jej małżonkiem istnieje wspólność majątkowa. Małżonkowie J. planują zawrzeć umowę o zniesieniu ustawowej wspólności majątkowej i podzielić majątek wspólny bez dopłat/spłat, jednak wartość majątku otrzymanego przez małżonków nie będzie równa. W związku z tym wnioskodawczyni zwróciła się do organu podatkowego o rozstrzygnięcie: „1. Czy prawidłowe jest stanowisko, że w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku, przepisów PDOFizU oraz PSpDarU nie stosuje się w przypadku nierównego podziału majątku małżeńskiego w wyniku zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej, tj. w sytuacji gdy wnioskodawczyni w wyniku podziału majątku wspólnego otrzyma więcej niż jej współmałżonek?; 2. Czy prawidłowe jest stanowisko, że w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku, w przypadku odpłatnego zbycia składników majątku jaki przypadł na własność wnioskodawczyni w wyniku podziału majątku wspólnego (poprzez zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej) kosztami uzyskania przychodu będą wydatki jakie zostały poniesione na nabycie tych składników w trakcie trwania wspólności majątkowej w pełnej wysokości?”.

Jeśli po ustanowieniu rozdzielności majątkowej, małżonkowie sprzedają majątek, to przysługują im pełne
koszty uzyskania przychodów bez względu na to czy podzielili wspólny majątek na równe części – wynika
z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Barbara J. złożyła wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego. Pomiędzy nią
a Dariuszem J. – jej małżonkiem istnieje wspólność majątkowa. Małżonkowie J. planują zawrzeć umowę o zniesieniu
ustawowej wspólności majątkowej i podzielić majątek wspólny bez dopłat/spłat, jednak wartość majątku otrzymanego
przez małżonków nie będzie równa.
W związku z tym wnioskodawczyni zwróciła się do organu podatkowego o rozstrzygnięcie:
„1. Czy prawidłowe jest stanowisko, że w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku, przepisów
PDOFizU oraz PSpDarU nie stosuje się w przypadku nierównego podziału majątku małżeńskiego w wyniku
zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej, tj. w sytuacji gdy wnioskodawczyni w wyniku podziału
majątku wspólnego otrzyma więcej niż jej współmałżonek?;
2. Czy prawidłowe jest stanowisko, że w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku, w przypadku
odpłatnego zbycia składników majątku jaki przypadł na własność wnioskodawczyni w wyniku podziału
majątku wspólnego (poprzez zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej) kosztami uzyskania przychodu
będą wydatki jakie zostały poniesione na nabycie tych składników w trakcie trwania wspólności majątkowej
w pełnej wysokości?”.
W zakresie pytania pierwszego organ podatkowy wydał odrębną interpretację. Natomiast w zakresie drugiego z pytań
wyjaśnił, że za datę nabycia składników majątku, które przypadły danej osobie w wyniku podziału majątku
wspólnego, należy przyjąć datę ich nabycia w czasie trwania związku małżeńskiego (do majątku wspólnego), jeżeli
wartość otrzymanych w wyniku podziału rzeczy, mieści się w udziale, jaki przysługuje tej osobie w majątku
dorobkowym małżeńskim. Jeżeli natomiast wartość otrzymanej przez małżonka rzeczy przekracza jego udział
w majątku dorobkowym małżeńskim, to wówczas za datę nabycia tej części rzeczy, która przekracza udział byłego
małżonka w majątku dorobkowym małżeńskim, należy przyjąć dzień dokonania podziału majątku wspólnego. Skoro
wnioskodawczyni na skutek podziału majątku małżeńskiego otrzyma więcej niż małżonek to nabycie przez
wnioskodawczynię rzeczy w części przekraczającej udział jaki przysługuje jej w majątku dorobkowym małżeńskim,
nastąpi w dniu zawarcia umowy między małżonkami, dotyczącej podziału majątku małżeńskiego. W ocenie organu,
z uwagi na to, że podziałowi temu nie będą towarzyszyć dopłaty i spłaty, należy uznać że nabycie to będzie miało
charakter nieodpłatny. W konsekwencji przy sprzedaży tych składników – przed upływem terminów, o których mowa
w art. 10 pkt 8 PDOFizU – wnioskodawczyni nie może uwzględnić kosztów uzyskania przychodów od części nabytej
na skutek podziału majątku małżeńskiego, czyli od części przekraczającej udział jaki przysługiwał jej w majątku
wspólnym, skoro żadnych kosztów związanych z ich nabyciem nie poniosła. Może jedynie uwzględnić jako koszty
uzyskania przychodów wydatki poniesione na nabycie składników majątku w trakcie trwania wspólności majątkowej,
odnoszące się do części nabytej w trakcie trwania tej wspólności.
W skardze wnioskodawczyni podkreślała, że organ podatkowy zajął stanowisko sprzeczne z istotą instytucji
ustawowej wspólności majątkowej małżonków. Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą
zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami, z mocy ustawy, wspólność majątkowa (wspólność ustawowa)
obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich
(majątek wspólny). Zatem z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami majątek wspólny, w którym
nie są wyodrębniane części ułamkowe. Zdaniem skarżącej nie sposób ustalić w jakiej części nabyła składniki majątku
w trakcie trwania wspólności małżeńskiej bowiem w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej nie
wyodrębnia się żadnych części ułamkowych majątku wspólnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uchylił zaskarżoną interpretację. W opinii sądu organ doszedł do
nieprawidłowych wniosków odnośnie nieistnienia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy kosztami poniesionymi
na nabycie w trakcie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej składników majątku wspólnego – w części
przekraczającej udział, jaki przysługiwał skarżącej w tym majątku – a przychodami uzyskanymi przez skarżącą ze
zbycia tych składników po podziale tego majątku. Instytucja prawna wspólności majątkowej małżeńskiej obejmuje
współwłasność łączną przedmiotów majątkowych (rzeczy) oraz wspólność łączną innych praw majątkowych (zbiór
praw). Ten rodzaj współwłasności, zwany jest współwłasnością niepodzielnej ręki, co oznacza, że udziały
współwłaścicieli nie są oznaczone. Dopiero z ustaniem wspólności majątkowej, współwłasność rzeczy staje się
współwłasnością w częściach ułamkowych. Zniesienie współwłasności jest jednym z podstawowych uprawnień
przysługujących współwłaścicielowi. Sąd podkreślił, że brak jest podstaw do wnioskowania, że w wyniku zniesienia


współwłasności, gdyby dochodziło do spłaty jednego z dwóch współwłaścicieli, drugi z nich nabywa część rzeczy.
Prawo własności do całej rzeczy przysługiwało mu bowiem, także w czasie trwania współwłasności.
W ocenie sądu, w wyniku podziału majątku dorobkowego małżonków nie dochodzi do nabycia przez małżonków
poszczególnych składników majątkowych wchodzących w skład tego majątku. W PDOFizU, na co wskazuje treść art.
10 ust. 8, odróżniono nabycie rzeczy od zniesienia współwłasności (podziału majątku wspólnego) i nabycia udziału
we współwłasności. W rezultacie również dla celów podatkowych za nabycie składnika majątkowego nie można
uznać przeniesienia udziałów w drodze zniesienia współwłasności tego składnika (zob: wyrok WSA w Łodzi
z 15.2.2008 r., I SA/Łd 1151/07, 
).
Sąd stwierdził, że w ramach współwłasności łącznej małżonków nie można określić, który z nich w jakim stosunku
(ułamku, procencie) poniósł wydatki na ich nabycie. Dlatego wobec podziału majątku wspólnego ma zastosowanie
zasada, że koszty są związane z przedmiotem majątkowym, który przypadł małżonkowi w związku ze zniesieniem
wspólności ustawowej. W rezultacie wydatki (koszty) na nabycie tych składników, poniesione w trakcie trwania
wspólności majątkowej, związane są z nabyciem składników majątku, które po podziale majątku dorobkowego mają
podlegać odpłatnemu zbyciu.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu. Jak wyjaśniono, kluczowe znaczenie ma
charakter wspólności majątkowej małżonków. Z chwilą gdy dana rzecz zostanie nabyta, każdy z małżonków
nabywa ją w całości i każdy jest jej właścicielem. W konsekwencji każdy ponosi koszty, które się z tym wiążą.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że jeśli po ustanowieniu rozdzielności majątkowej, małżonkowie
sprzedają majątek, to przysługują im pełne koszty uzyskania przychodów.
Wyrok NSA z 19.5.2017 r., II FSK 1850/15







Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że jeśli po ustanowieniu rozdzielności majątkowej, małżonkowie sprzedają majątek, to przysługują im pełne koszty uzyskania przychodów. Wyrok NSA z 19.5.2017 r., II FSK 1850/15