Odliczenie podatku naliczonego od usług prawniczych

Tematyka: odliczenie podatku naliczonego, usługi prawnicze, spory podatkowe, odszkodowanie, Naczelny Sąd Administracyjny, Minister Finansów, zakup usług, działalność opodatkowana

Nawet w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej spółka może skorzystać z prawa do odliczenia
podatku naliczonego od usług prawniczych dotyczących sporów podatkowych oraz sporu cywilnego
o odszkodowanie za szkody związane z niezgodnymi z prawem decyzjami podatkowymi. Podatnik za pomocą
obiektywnego dowodu może wykazać, że poniesione wydatki były kosztami ogólnej działalności – stwierdził
Naczelny Sąd Administracyjny.
„T.” S.A. rozpoczęła działalność gospodarczą w 1995 r. świadcząc usługi leasingu, podlegające opodatkowaniu
podatkiem VAT. W 1996 r. w spółce przeprowadzono kontrolę skarbową, a następnie postępowanie podatkowe.
Postępowanie podatkowe oraz kontrola sądowoadministracyjna dotycząca tego postępowania trwały do 2014 r.
i zakończyły się uchyleniem decyzji wymiarowych i umorzeniem postępowań. „T.” S.A. otrzymała zwroty nadpłat
z oprocentowaniem. Od 2000 r. działalność gospodarcza „T.” S.A. została zawieszona, podatniczka skupiła się na
obronie swoich interesów w prowadzonych postępowaniach.
W 2014 r. „T.” S.A. w związku ze stwierdzeniem niezgodności z prawem wydanych wobec niej decyzji podatkowych,
wniosła powództwo przeciwko Skarbowi Państwa o odszkodowanie za poniesione szkody obejmujące szkody
bezpośrednie, jak i utracone korzyści związane z niemożnością prowadzenia nieskrępowanej działalności w związku
z prowadzonymi przeciwko niej postępowaniami. W związku z prowadzonymi postępowaniami podatkowymi,
sądowoadministracyjnymi oraz postępowaniem odszkodowawczym ponosiła koszty honorariów prawniczych. Dzięki
nabywanym usługom prawnym otrzymała już zwrot nadpłat z oprocentowaniem, a w przyszłości liczy na otrzymanie
dalszych, jak również odszkodowania zasądzonego przez sąd lub wynikającego z ugody.
W związku z powyższym zwróciła się z pytaniem: „Czy ma prawo rozliczyć podatek naliczony od usług
prawniczych – dotyczących prowadzonych sporów podatkowych oraz sporu cywilnego o odszkodowanie za
szkody związane z niezgodnymi z prawem decyzjami podatkowymi i działaniami organów władzy publicznej –
ze swoim podatkiem należnym, w tym czy ma prawo do jego przeniesienia na kolejne okresy rozliczeniowe
albo do żądania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym?”.
Minister Finansów stwierdził, że dla realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego niezbędne jest istnienie
związku między dokonywanymi zakupami towarów i usług a prowadzoną działalnością opodatkowaną. W ocenie
organu zakup usług prawniczych nie miał, nie ma i nie będzie miał bezpośredniego związku z prowadzoną
działalnością opodatkowaną, gdyż nabycie przedmiotowych usług nie generowało, nie generuje i nie będzie
generować bezpośrednio żadnych opodatkowanych czynności przez podatniczkę. Organ zakwestionował również
pośredni charakter przedstawionych wydatków, wskazując, iż nie mają one związku z czynnościami
opodatkowanymi. Nabywane usługi prawnicze nie stanowią również kosztów ogólnych, będących elementem
cenotwórczym świadczonych przez podatniczkę usług leasingu, bowiem od 2000 r. nie świadczy ona usług
leasingowych i nie prowadzi działalności opodatkowanej ze względu na jej zawieszenie.
Podatniczka po bezskutecznym wezwaniu Ministra Finansów do usunięcia naruszenia prawa, wniosła skargę do
WSA w Warszawie dowodząc, że wszystkie postępowania, których dotyczą sporne usługi prawne wynikły i są
bezpośrednią konsekwencją jej działalności opodatkowanej we wcześniejszych okresach. Podniosła, że przedmiotem
kontroli skarbowej i długoletnich postępowań podatkowych i sądowoadministracyjnych były zobowiązania podatkowe
w podatku VAT, wynikłe z jej działalności opodatkowanej. Również postępowania cywilne o odszkodowanie za
zarzucane organom podatkowym naruszenia prawa uznała za naturalną i konieczną konsekwencję postępowań
podatkowych i sądowoadministracyjnych rozstrzygniętych na jej korzyść. Skarżąca podkreśliła również, że koszty
prawnicze oraz podatek naliczony od tych kosztów dotyczy zarówno jej obrony w celu zapewnienia jej przetrwania,
jak i odzyskania odebranego jej wcześniej majątku i utraconych korzyści – dla wznowienia działalności po
zakończeniu sporów podatkowych.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał skargę za bezzasadną. Prawo do obniżenia kwoty podatku
należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn.
odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek
został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. W rozstrzyganej sprawie nabycie usług
prawniczych nie generowało, nie generuje i nie będzie generować bezpośrednio żadnych opodatkowanych czynności
przez podatniczkę. Nie możemy także mówić o pośrednim związku nabywanych usług prawniczych z działalnością
opodatkowaną bowiem usługi prawnicze, które skarżąca nabywa i będzie nabywać w związku z prowadzonymi
postępowaniami podatkowymi i sądowoadministracyjnymi nie mają związku z czynnościami opodatkowanymi.
Odzyskane już oraz ewentualnie odzyskane w przyszłości należności skarżąca przeznaczy na bieżące zobowiązania,
w tym w szczególności wynikające z nabywania usług prawniczych. Natomiast jedynie pozostałą po spłacie

wszystkich zobowiązań nadwyżkę planuje przeznaczyć na wznowienie działalności gospodarczej. Bieżące
zobowiązania, w tym wynikające z nabywania przedmiotowych usług prawniczych, nie można zatem uznać jako
związane z działalnością opodatkowaną podatniczki, gdyż jej działalność jest zawieszona. Natomiast z faktu, że
ewentualną pozostałą po spłacie wszystkich zobowiązań nadwyżkę skarżąca planuje przeznaczyć na wznowienie
działalności gospodarczej, nie można dopatrywać się związku nabywanych usług prawniczych z przyszłymi
czynnościami opodatkowanymi.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok WSA w Warszawie i zaskarżoną interpretację. Powołując się na
orzecznictwo TSUE (m.in. wyrok TSUE z 8.6.2000 r., C-98/98) wyjaśnił, że ogólne koszty działalności
podatnika spełniają, co do zasady, wymagany przez przepisy związek z całokształtem działalności podatnika.
Podatek VAT naliczony z tytułu takich kosztów podlegać będzie odliczeniu na zasadach ogólnych,
odpowiednich dla działalności prowadzonej przez podatnika. NSA uznał, że kosztami ogólnej działalności są
również wydatki, które ze względu na charakter bądź moment poniesienia nie mogły zostać uznane za
element kosztowy sprzedawanych towarów lub wyświadczonych usług.
Wyrok NSA z 31.8.2018 r., I FSK 1370/16

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił interpretację, stwierdzając, że koszty prawnicze oraz podatek naliczony od tych kosztów są związane z ogólną działalnością podatniczki. NSA podkreślił, że ogólne koszty działalności podatnika spełniają wymagany przez przepisy związek z całokształtem jego działalności.