Udział w nieodpłatnym szkoleniu zorganizowanym przez samorząd zawodowy nie stanowi nieodpłatnego świadczenia

Osoby będące członkami samorządów zawodowych, płacące składki, nie otrzymują nieodpłatnego świadczenia poprzez uczestnictwo w kursach organizowanych przez samorząd. Ustawa nakłada liczne obowiązki na członków, w tym opłacanie składek i podnoszenie kwalifikacji zawodowych. W analizowanej sprawie nie doszło do powstania nieodpłatnego świadczenia po stronie uczestników szkoleń.

Tematyka: samorząd zawodowy, składki członkowskie, szkolenia zawodowe, nieodpłatne świadczenie, interpretacja indywidualna, podatek dochodowy, ekwiwalencja świadczeń, Wyrok NSA

Osoby (tu: pielęgniarki i położne) będące z mocy prawa członkami samorządów zawodowych, płacące
składki zgodnie z regulacjami wewnętrznymi zrzeszenia nie uzyskują nieodpłatnego świadczenia
w rozumieniu art. 11 ust. 1 PDOFizU poprzez uczestnictwo w kursach organizowanych przez samorząd,
których koszty pokrywane są z uiszczonych składek, ponieważ składki i kurs to świadczenia ekwiwalentne.
Wyrok NSA z 17.7.2018 r., II FSK 135/17

Małopolska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych (dalej: wnioskodawca) skupia pielęgniarki i położne wykonujące
zawód na terenie działania izby. Ustawa korporacyjna pielęgniarek i położnych (podobnie jak ustawy korporacyjne
innych zawodów) nakłada na swoich członków liczne obowiązki, a jednym z nich jest obowiązek opłacania składek
członkowskich, z których finansowana jest działalność organów samorządu zawodowego oraz obowiązek stałego
aktualizowania swojej wiedzy i podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Organ samorządu zawodowego ma natomiast
ustawowy obowiązek prowadzenia szkoleń zawodowych osób wykonujących dany zawód. Część z tych szkoleń
finansowana jest przez organy samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych ze składek członkowskich.
Warunkiem skorzystania przez pielęgniarkę lub położną z nieodpłatnego kursu podyplomowego określonego w tym
regulaminie jest m.in. regularne opłacanie przez pielęgniarkę lub położną składek członkowskich i niezaleganie z ich
zapłatą. W tym stanie faktycznym wnioskodawca wystąpił o wydanie interpretacji indywidualnej w sprawie podatku
dochodowego od osób fizycznych.
We wniosku o interpretację zadano następujące pytania:
1) Czy uczestniczenie w kursach organizowanych przez organ samorządu zawodowego w ramach kształcenia
podyplomowego skutkuje po stronie uczestników powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych (dalej: PDOFizU)?
2) Czy, w razie pozytywnej odpowiedzi na pierwsze pytanie, wnioskodawca jest zobowiązany wystawić informację
PIT-8C dla uczestników szkoleń?
Zdaniem wnioskodawcy odpowiedź na oba pytania powinna być przecząca. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach
(dalej: dyrektor) w interpretacji z 22.4.2016 r. (IBPB-2-1/4511-134/16/MD, dalej: interpretacja) uznał stanowisko
wnioskodawcy za nieprawidłowe. Argumentację wnioskodawcy podzielił natomiast Wojewódzki Sąd Administracyjny
(dalej: WSA) w Krakowie w wyroku z 6.10.2016 r. (I SA/Kr 868/16) oraz NSA.
Istotą opisywanej powyżej sprawy jest pojęcie nieodpłatnego świadczenia – w tym przypadku na gruncie PDOFizU.
Jako że nie posiada ono swojej definicji legalnej, do jego zrozumienia konieczne jest odwoływanie się do doktryny
prawa i orzecznictwa. Jak słusznie stwierdził wnioskodawca we wniosku o interpretację, obejmuje ono nie tylko
świadczenie w rozumieniu prawa cywilnego (tj. działanie lub zaniechanie na rzecz innej strony – art. 353 Kodeksu
cywilnego). W jego zakres wchodzą także wszelkie zdarzenia prawne i zjawiska gospodarcze, których konsekwencją
jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub wszystkie te zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze,
których skutkiem jest nieodpłatne, czyli niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku
tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.
Kierując się powyższymi wskazówkami, należy stwierdzić, że w analizowanej sprawie nie powstało nieodpłatne
świadczenie po stronie uczestników szkoleń, a wnioskodawca nie jest zobowiązany sporządzać dla nich informacji
PIT-8C.
Dyrektor na potrzeby wydanej przez siebie interpretacji przyjął podobny sposób rozumienia pojęcia nieodpłatnego
świadczenia. Niemniej jednak analiza przedstawionego stanu faktycznego doprowadziła Dyrektora do odmiennych
wniosków. Stwierdził, odwołując się do wykładni gramatycznej, że za nieodpłatne świadczenie uznać należy
świadczenie niewymagające opłaty, takie za które się nie płaci, bezpłatne. Innymi słowy, jest to takie zdarzenie,
którego skutkiem (następstwem) jest nieodpłatne przysporzenie majątku jednej osobie (mające konkretny wymiar
finansowy), kosztem majątku innej osoby, innego podmiotu. Zdaniem Dyrektora, w omawianym przypadku mamy do
czynienia z nieodpłatnym świadczeniem po stronie uczestniczących w szkoleniach, gdyż uczestnictwo to odbywa się
kosztem majątku innego podmiotu. W szczególności, o wystąpieniu elementu ekwiwalentności nie decyduje to, że
uczestnicy szkoleń są ustawowo zobligowani do podnoszenia swoich kwalifikacji, ustawodawca bowiem nie
przesądził, iż proces ten ma się odbywać kosztem majątku innego podmiotu.
Argumentacji Dyrektora nie podzielił zarówno WSA w Krakowie, jak i NSA. Zdaniem sądów, w przedmiotowej sprawie
występuje ekwiwalentność świadczeń, a zatem nie może być mowy o „nieodpłatnym świadczeniu”. Jak trafnie orzekły

sądy, występuje korelacja pomiędzy obowiązkami samorządu (sprawowanie pieczy nad wykonywaniem zawodu ze
względu na interes publiczny) a jego członków (terminowe opłacanie składek). W tej sytuacji decydujący nie jest fakt,
że opłacane składki stają się majątkiem samorządu, lecz to, że są one formą ekwiwalentności za uzyskane szkolenia.
Pozytywną wiadomością dla podatników jest fakt, że orzeczenie NSA w tej sprawie wpisuje się w istniejącą już linię
orzeczniczą, wyznaczoną m.in. przez wyroki NSA z 30.5.2017 r. (II FSK 1206/15) oraz z 12.4.2018 r. (II FSK 969/16),
a także orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 8.7.2014 r. (K 7/13).
Maciej Synowicz, konsultant w Dziale Prawnopodatkowym PwC
Wyrok NSA z 17.7.2018 r., II FSK 135/17

Dyrektor Izby Skarbowej oraz sądy administracyjne uznają, że uczestnicy szkoleń otrzymują ekwiwalentne świadczenia w zamian za opłacane składki. W konsekwencji nie jest wymagane sporządzanie dla nich informacji PIT-8C. Orzeczenie NSA wpisuje się w linię wcześniejszych wyroków.