Odpłatne zbycie mienia komunalnego jako dostawa towaru opodatkowana VAT
Gmina, która odpłatnie zbywa nieruchomości nabyte w drodze komunalizacji mienia państwowego lub spadkobrania, jest podatnikiem VAT - tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny. Sprzedaż nieruchomości nie służących działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu VAT zgodnie z art. 15 ust. 2 VATU. Gmina R. odpłatnie przenosi własność nieruchomości na inne podmioty, co może zakwalifikować ją jako podatnika VAT.
Tematyka: Gmina, odpłatne zbycie, nieruchomości, VAT, podatek od towarów i usług, działalność gospodarcza, komunalizacja, spadkobranie, Naczelny Sąd Administracyjny, Wojewódzki Sąd Administracyjny, rynek nieruchomości
Gmina, która odpłatnie zbywa nieruchomości nabyte w drodze komunalizacji mienia państwowego lub spadkobrania, jest podatnikiem VAT - tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny. Sprzedaż nieruchomości nie służących działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu VAT zgodnie z art. 15 ust. 2 VATU. Gmina R. odpłatnie przenosi własność nieruchomości na inne podmioty, co może zakwalifikować ją jako podatnika VAT.
Gmina, która odpłatnie zbywa nieruchomości, uprzednio nabyte w drodze komunalizacji mienia państwowego lub spadkobrania, prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.; dalej jako: VATU) - uznał Naczelny Sąd Administracyjny. Stan faktyczny Gmina R. we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wskazała, że jest miastem na prawach powiatu będącym czynnym podatnikiem VAT. Posiada nieruchomości, które nabyła z mocy prawa w drodze tzw. komunalizacji mienia państwowego i spadkobrania. Nabycia te miały charakter nieodpłatny oraz nie wiązały się z prawem do odliczenia podatku VAT. Nieruchomości te nie służą prowadzeniu przez Gminę R. jakiejkolwiek działalności handlowej, usługowej czy wytwórczej. W szczególności nieruchomości te nie są oddawane w odpłatną dzierżawę, najem oraz w użytkowanie wieczyste. Wnioskodawczyni nie ponosi w odniesieniu do tych nieruchomości jakichkolwiek wydatków inwestycyjnych mających na celu dokonanie ich zbycia na korzystnych warunkach. Realizując uprawnienia właścicielskie w zakresie nieruchomości Gmina R. odpłatnie przenosi ich własność na inne podmioty, najczęściej na podstawie umów sprzedaży, decyzji o wywłaszczeniu za odszkodowaniem lub poprzez wniesienie ich do spółki prawa handlowego w drodze aportu. Działania te nie są podejmowane w celu uzyskania stałego dochodu, a wynikają z występowania obiektywnych przesłanek np. w postaci braku możliwości efektywnego ich zagospodarowania przez Gminę R. w innych sposób. W ostatnich kilku latach Gmina R. dokonywała sprzedaży od 40 do 100 nieruchomości niezabudowanych rocznie. W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie: Czy dokonując odpłatnego zbycia w opisanym w stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym nieruchomości Gmina R. działa jako podatnik i tym samym prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 w związku z ust. 2 VATU? Przedstawiając własne stanowisko Gmina R. twierdziła, że zbywając nieruchomości nie działa jako podatnik VAT. W odniesieniu do tych nieruchomości pełni bowiem wyłącznie funkcje właścicielskie, których wykonywanie nie stanowi stałego źródła dochodu. Zbycie nieruchomości, które nie były przez Gminę R. nigdy wykorzystywane na potrzeby działalności gospodarczej mieści się w zakresie zwykłego zarządu mieniem znajdującym się w jej zasobach komunalnych. W rezultacie dostawa tego typu nieruchomości nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Organ podatkowy wskazał, że sposób, w jaki jednostka samorządu terytorialnego weszła w posiadanie nieruchomości, nie wyłącza możliwości zakwalifikowania późniejszej dostawy tej nieruchomości jako działalności gospodarczej. W jego ocenie, sporządzanie przez Gminę R. wykazu nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży oraz podanie do publicznej wiadomości przez ogłoszenie w prasie oraz na stronie internetowej, jak również przeprowadzenie sprzedaży nieruchomości w trybie przetargowym i bezprzetargowym potwierdza, że podejmuje ona aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażuje środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców. Transakcje opisane we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej (sprzedaż nieruchomości lub wniesienie aportem) spełniają przesłanki do zakwalifikowania ich jako wykonywanie w ramach działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 VATU. Organ wskazał również na ryzyko znacznych zakłóceń konkurencji. Gmina R. występuje w roli właściciela nieruchomości oraz organu władzy publicznej decydującego o przeznaczeniu danego gruntu. Fakt, że organy tej jednostki same wyznaczają sposób użytkowania gruntów będących przedmiotem obrotem na terenie Gminy R., wskazuje że podmioty prywatne są w trudniejszej sytuacji niż Gmina. W rezultacie odmienne rozstrzygnięcie prowadziłoby do nierównego traktowania podmiotów dokonujących sprzedaży nieruchomości, co stałoby nie tylko w sprzeczności z powszechnym obowiązkiem przepisów prawa, ale również z jedną z naczelnych zasad Unii Europejskiej, zasadą konkurencyjności. Również przekazując nieruchomość gruntową na rzecz Skarbu Państwa lub innej jednostki samorządu terytorialnego na skutek decyzji o wywłaszczeniu za odszkodowaniem, Gmina R. działa we własnym imieniu i na własny rachunek, jej działania są tożsame z działaniami każdego innego podmiotu będącego właścicielem nieruchomości. Przeniesieniem własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa za odszkodowaniem na podstawie decyzji wydawanych przez Wojewodę, jest odpłatną dostawą towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 VATU, podlegającą opodatkowaniu VAT. Z uzasadnienia WSA i NSA Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną. W uzasadnieniu podkreślono, że warunkiem koniecznym do opodatkowania podatkiem VAT danej transakcji nie jest sam fakt bycia podatnikiem VAT, ale występowanie w roli podatnika VAT w odniesieniu do konkretnej transakcji wchodzącej w zakres działalności gospodarczej podmiotu. Sąd uznał, że w działaniach Gminy R. opisanych we wniosku nie można dopatrzeć się działań podmiotu prowadzącego profesjonalny obrót nieruchomościami, gdyż Gmina z mocy przepisów ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 2204 ze zm.) zobligowana jest do pewnych czynności przy obrocie nieruchomościami. Podobnie ocenić trzeba nabycie udziałów w spółkach, bez czynnego udziału w zarządzaniu tymi podmiotami. Zdaniem Sądu, Gmina R. nie wybiera nabywanego mienia celem pozyskania większych dochodów, nie nabywa towarów celem odsprzedaży, nie angażuje środków tak jak przedsiębiorca. Takie stanowisko Sąd powtórzył również w zakresie zbycia objętych wnioskiem o interpretację nieruchomości w drodze wywłaszczenia za odszkodowaniem. Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i oddalił skargę. W uzasadnieniu podkreślono znaczenie pozycji Gminy R. na lokalnym rynku nieruchomości oraz fakt znacznej liczby zawieranych corocznie transakcji. Gmina występuje w roli właściciela nieruchomości oraz organu władzy publicznej decydującego o przeznaczeniu danego gruntu, jej organy jako miasta na prawach powiatu są właściwe w kwestii ustanawiania planów zagospodarowania przestrzennego. Ma ona wpływ na kształtowanie popytu i podaży na lokalnym rynku nieruchomości i ma istotny wpływ na ceny nieruchomości, co może wpływać na konkurencję. W rezultacie dokonując odpłatnego zbycia nieruchomości Gmina R. działa jako podatnik i prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem VAT. Wyrok NSA z 31.1.2019 r., I FSK 1588/16
Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił interpretację indywidualną, ale Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że Gmina R. prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną VAT. Decyzje dotyczące zbycia nieruchomości mają istotny wpływ na rynek lokalny, co może zakłócać konkurencję.