Wynagrodzenie profesjonalnego muzyka za próby

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że rolą profesjonalnego muzyka w trakcie prób przedkoncertowych jest interpretacja utworu a nie nauka czytania nut. Filharmonia zwróciła się o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczących wynagrodzenia muzyków za próby i koncerty. Wnioskodawca argumentował, że praca muzyka-wykonawcy ma charakter twórczy, co skutkuje możliwością zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodu. Minister Finansów stwierdził brak podstaw do zmiany interpretacji, a Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę, opierając się na związaniu przychodu z uzyskaniem praw autorskich i rozporządzaniem nimi.

Tematyka: muzyk, próby, koncerty, wynagrodzenie, prawo podatkowe, interpretacja, artystyczne wykonanie, Naczelny Sąd Administracyjny, minister finansów, Wojewódzki Sąd Administracyjny

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że rolą profesjonalnego muzyka w trakcie prób przedkoncertowych jest
interpretacja utworu a nie nauka czytania nut. W rezultacie do wynagrodzenia otrzymywanego za próby nie
należy stosować kosztów w wysokości 50% kosztów uzyskanego przychodu.
Filharmonia zwróciła się o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego przez wyjaśnienie, czy
można zastosować do części wynagrodzenia koszty w wysokości 50% kosztów uzyskanego przychodu w sytuacji
gdy muzycy uczestniczą w próbach orkiestry i próbach sekcyjnych do koncertu lub innego wydarzenia muzycznego
bądź w miesięcznym harmonogramie pracy wykazany jest koncert, ale dany muzyk nie został wyznaczony do udziału
w nim, a obowiązkowa jest jego gotowość do ewentualnego zastąpienia innego muzyka w koncercie z powodu
nagłego zdarzenia.
We wniosku pracodawca wyjaśnił, że zawarta z pracownikiem artystycznym umowa o pracę określa m.in.: obowiązek
gry na określonym instrumencie, obowiązującą miesięczną normę zajęć tj. koncertów, audycji umuzykalniających,
prób (utworów), które stanowią przedmiot prawa autorskiego; wysokość wynagrodzenia oraz postanowienie, iż do
tego wynagrodzenia będą stosowane przepisy zawarte w ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (tj.: Dz.U. z 2018 r., poz. 1509; dalej jako: PDOFizU) w zakresie 50% normy kosztów uzyskania
przychodów. Wynagrodzenie oraz koszty jego uzyskania i normy koncertów, prób, audycji umuzykalniających,
rozliczane i wypłacane są w stosunku miesięcznym.
Zdaniem wnioskodawczyni, pracownicy będący muzykami orkiestrowymi są wykonawcami w rozumieniu ustawy
z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tj.: Dz.U. z 2018 r., poz. 1191, dalej jako: PrAut) i ich praca
co do zasady ma charakter twórczy. Wykonanie czynności muzyka podczas prób, koncertów, audycji
umuzykalniających prowadzi do powstania artystycznego wykonania. Praca muzyka-wykonawcy, w związku z tym,
że jej celem jest ostatecznie przeniesienie na pracodawcę prawa do artystycznego wykonania, wyczerpuje normę
przepisu art. 22 ust. 9 pkt 3 PDOFizU, zatem można zastosować 50% koszty uzyskania przychodu.
Organ stwierdził, że Filharmonia może stosować 50% koszty uzyskania przychodów do części wynagrodzenia
wypłacanego muzykom za wykonanie koncertów i audycji umuzykalniających. Do pozostałej części wynagrodzenia
uzyskanego przez muzyków z tytułu zwykłych obowiązków pracowniczych, czyli w sytuacji, gdy muzycy uczestniczą
w próbach orkiestry i próbach sekcyjnych do koncertu lub innego wydarzenia muzycznego oraz w przypadku, gdy
w miesięcznym harmonogramie pracy wykazany jest koncert, ale dany muzyk nie został wyznaczony do udziału
w nim, a obowiązkowa jest jego gotowość do ewentualnego zastąpienia innego muzyka w koncercie z powodu
nagłego zdarzenia np. choroby, siły wyższej itp., zastosowanie znajdą zryczałtowane koszty uzyskania przychodu
wynikające z art. 22 ust. 2 PDOFizU. Zastosowanie podwyższonych kosztów uzyskania przychodów może mieć
zastosowanie jedynie w odniesieniu do wykonań artystycznych, w trakcie których prawa pokrewne przechodzą na
wnioskodawcę. Zdaniem organu próby i ćwiczenia nie powodują przejścia tych praw, gdyż nie są artystycznym
wykonaniem utworu. W odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa Minister Finansów stwierdził brak
podstaw do zmiany interpretacji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę. W uzasadnieniu wskazano, że przychody z tytułu
korzystania przez twórców z praw autorskich lub artystów wykonawców z praw pokrewnych albo rozporządzania tymi
prawami występują wówczas, gdy spełnione są dwie przesłanki. Konieczne jest wystąpienie przedmiotu praw
majątkowych w postaci utworu lub artystycznego wykonania, zaś osiągnięty przychód musi być bezpośrednio
związany z korzystaniem z określonych praw autorskich lub pokrewnych albo rozporządzaniem nimi. Zakres
obowiązków pracowników artystycznych obejmuje przede wszystkim czynności związane z grą na instrumentach
muzycznych, w szczególności: ćwiczenia w celu utrzymania poziomu artystycznego, ćwiczenia na potrzeby
wykonania zaplanowanego koncertu, wykonania artystyczne, w trakcie których powstają autorskie prawa pokrewne
nabywane przez pracodawcę. W ramach stosunku pracy wykonują utwory w rozumieniu Prawa autorskiego,
natomiast art. 22 ust. 9 pkt 3 PDOFizU wymaga związania przychodu z uzyskaniem praw autorskich
i rozporządzeniem nimi, a nie z czasem pracy przeznaczonym na uzyskanie tych praw. W rezultacie Sąd stwierdził,
że zastosowanie podwyższonych kosztów uzyskania przychodów może mieć zastosowanie jedynie w odniesieniu do
wykonań artystycznych, w trakcie których prawa pokrewne przechodzą na wnioskodawcę. W ocenie Sądu, nie
można uznać za artystyczne wykonanie utworu samych prób, ćwiczeń czy gotowości do świadczenia pracy, nie
powodują one przejścia wskazanych praw.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał stanowisko Sądu I instancji i organu za błędne w zakresie dotyczącym
prób przedkoncertowych. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, nieuzasadnione jest twierdzenie,
że profesjonalni muzycy w trakcie prób wykonują jedynie techniczne ćwiczenia na potrzeby wykonania

zaplanowanego koncertu. Jego zdaniem zatrudnieni w Filharmonii muzycy posiadający określone
wykształcenie i doświadczenie dokonują wówczas własnej interpretacji utworu. Taka zaś interpretacja
oznacza powstanie chronionego wykonania utworu. Kluczowe znaczenie dla sprawy ma art. 85 PrAut. Na mocy
tej regulacji, każde artystyczne wykonanie utworu lub dzieła sztuki ludowej pozostaje pod ochroną niezależnie od
jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Artystycznymi wykonaniami są w szczególności: działania
aktorów, recytatorów, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy i mimów oraz innych osób w sposób
twórczy przyczyniających się do powstania wykonania. Aby uznać aktywność muzyka za artystyczne wykonanie
konieczna jest indywidualna interpretacja utworu a nie jego techniczne odtworzenie. Odwołując się do zasad
racjonalnego rozumowania i doświadczenia życiowego w odniesieniu do zawodowych muzyków, Naczelny
Sąd Administracyjny przyjął domniemanie artystycznego wykonania również w trakcie prób. Jednocześnie
wyjaśnił, że nie ma przesłanek do zastosowania 50% kosztów podatkowych do wynagrodzenia za
pozostawanie w gotowości do zastąpienia innego muzyka. Nie można bowiem uznać, że jest to artystyczne
wykonanie.
W uzasadnieniu odniesiono się do orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego oskładkowania umów o dzieło,
których przedmiotem jest artystyczne wykonanie utworu (zob. wyr. SN z 10.1.2018 r., III UK 53/16,
). Naczelny
Sąd Administracyjny wyjaśnił, że w tych orzeczeniach Sąd Najwyższy dokonywał oceny, czy przedmiot umowy
o dzieło ma cechy utworu a nie – czy aktywność muzyka ma cechy artystycznego wykonania.
Wyrok NSA z 14.3.2019 r., II FSK 673/17

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że profesjonalni muzycy podczas prób wykonują własne interpretacje utworów, co stanowi artystyczne wykonanie objęte ochroną. Zastosowanie podwyższonych kosztów uzyskania przychodów może mieć miejsce jedynie w odniesieniu do wykonań artystycznych, gdzie prawa pokrewne przechodzą na pracodawcę. Decyzje sądów oparte są na interpretacji przepisów prawa podatkowego i autorskiego oraz zasadach racjonalnego rozumowania.