Podział ulgi prorodzinnej

Tematyka: podział ulgi prorodzinnej, ulga rodzinna, proporcje podziału ulgi, zeznanie podatkowe, Naczelny Sąd Administracyjny

Jednostronna zmiana proporcji, w jakiej podatnik chce skorzystać ze swojego prawa do ulgi rodzinnej,
dokonana po upływie ustawowego terminu do złożenia zeznania podatkowego, nie upoważnia organów
podatkowych do przyjęcia równego podziału ulgi – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Stan faktyczny
W 2016 r. A.P. – ojciec O.P. złożył korektę zeznania podatkowego PIT-37 za 2010 r., w którym uwzględnił odliczenie
połowy ulgi od podatku z tytułu wychowywania syna. Naczelnika Urzędu Skarbowego w E. ustalił, że matka dziecka -
A.B., dokonując w zeznaniu podatkowym PIT-37 za 2010 r. rozliczenia w sposób przewidziany dla osób samotnie
wychowujących dzieci, wykazała pełną ulgę z tytułu wychowywania dzieci. W związku z powyższym organ
podatkowy zobowiązał A.B. do złożenia korekty zeznania podatkowego za 2010 r., w którym wykaże połowę ulgi
rodzinnej. Na skutek odmowy złożenia korekty, organ określił A.B. zobowiązanie w podatku dochodowym od osób
fizycznych wskazując, że skoro obydwoje rodzice wykonywali w 2010 r. władzę rodzicielską, wobec braku
porozumienia co do proporcji podziału ulgi, zasadne jest przyjęcie, iż prawo do ulgi przysługuje każdemu z rodziców
w częściach równych.
Dyrektor Izby Skarbowej w O. utrzymał w mocy decyzje organu I instancji. Uznał, że z materiału dowodowego sprawy
jednoznacznie wynika, iż oboje rodzice wykonywali w 2010 r. władzę rodzicielską nad synem, przy czym przez
większa część roku dziecko mieszkało z matką, zaś w okresie wakacyjnym z ojcem. Organ wskazał, że z art. 27f ust.
1 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.; dalej jako:
PDOFizU) wyraźnie wynika, iż w takim przypadku ulga przysługuje rodzicom wspólnie i podlega wykazaniu
w zeznaniu w częściach równych lub według proporcji przez nich ustalonej. W sytuacji gdy proporcje nie zostały
ustalone bądź brak porozumienia w tej kwestii zasadnym jest przyjęcie, że ulga przysługuje każdemu z rodziców
w częściach równych.
Z uzasadnienia WSA i NSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie uchylił decyzję organu II instancji. Zdaniem Sądu, organy podatkowe
nie są uprawnione do ingerowania w osobiste sprawy podatników czy rozwiązywania konfliktów pomiędzy rodzicami,
a zatem nie mogą ingerować w sposób podziału kwoty ulgi. Sąd podkreślił, że wprawdzie, co do zasady,
ustawodawca nie określił formy, w jakiej podatnicy mogą dokonać samodzielnego ustalenia proporcji kwoty ulgi
przypadającej na każdego z nich, jednak na dzień złożenia przez rodziców dziecka zeznań podatkowych za 2010 r.,
skarżąca wykazała kwotę ulgi w pełnej wysokości, natomiast ojciec dziecka nie uwzględnił odliczenia z tego tytułu.
Tym samym złożone w tej dacie oświadczenia obu podatników były zgodne i zostały zaakceptowane przez organ
podatkowy. W takiej sytuacji, poprzez złożenie przez ojca dziecka w 2016 r. korekty zeznania podatkowego, a zatem
przez jego jednostronne oświadczenie, nie mogło dojść do zmiany przyjętego w pierwotnych zeznaniach obojga
rodziców zgodnego sposobu podziału prawa do ulgi na dziecko.
Sąd podkreślił, że każdy z podatników, w ustawowo określonym terminie, może dowolnie korygować swoje zeznanie
podatkowe. Jednak prawo do uwzględnienia w rozliczeniu dochodu określonej części ulgi jest pochodną uprzednio
złożonego oświadczenia o zamiarze skorzystania z ulgi, z zaznaczeniem okresu, jaki ma być nią objęty. W rezultacie
korekta zeznania podatkowego obejmuje nie tylko samo zeznanie podatkowe, ale także jednostronną zmianę
oświadczenia podatnika co do jego uprawnienia do ulgi prorodzinnej. Złożenie korekty zeznania przez jednego
z rodziców nie oznacza automatycznie, że wcześniejsze zeznanie pierwszego z nich nie odpowiadało rzeczywistemu
uprawnieniu do ulgi. Sąd podkreślił, że dopuszczenie możliwości jednostronnego korygowania przez jednego
z rodziców wcześniejszego oświadczenia o proporcji, w jakiej chce on skorzystać ze swojego prawa do ulgi rodzinnej,
powoduje negatywne skutki podatkowe u drugiego z rodziców, i to bez jakiegokolwiek zawinienia z jego strony,
a także możliwości uchronienia się od negatywnych następstw zmiany sposobu rozliczenia ulgi.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że
ustawodawca pozostawił podatnikom wybór co do sposobu rozliczenia wspólnej ulgi na dziecko, zaś jedyną
formą nieskorzystania z prawa do ulgi przez jednego z rodziców, z równoczesnym wyrażeniem zgody na
pełne odliczenie jej przez drugiego z nich, jest niewykazanie kwoty odliczenia. W rezultacie skoro
przewidziana przez ustawodawcę w ramach art. 27f ust. 4 PDOFizU możliwość ustalenia przez podatników
dowolnej proporcji kwoty ulgi na dziecko, przypadającej na każdego z nich, wymaga zgodnego działania i ma
charakter wiążący dla organów podatkowych w odniesieniu do danego roku podatkowego, to także zmiana
tej proporcji, czyli oświadczenia o sposobie jej rozliczenia, musi być dokonana zgodnie przez nich oboje.
Wyrok NSA z 3.4.2019 r., II FSK 1281/17

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu, potwierdzając wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Sąd podkreślił, że zmiana proporcji kwoty ulgi na dziecko musi być dokonana zgodnie przez oboje rodziców, aby była ważna dla organów podatkowych. Decyzja ta ma na celu zapobieganie negatywnym konsekwencjom zmiany sposobu rozliczenia ulgi przez jednego z rodziców.