NSA: Odsetki od wypłaconych odszkodowań nie są zwolnione z podatku

Odsetki za opóźnienie w wypłacie odszkodowania zasądzonego przez sąd nie są objęte zwolnieniem podatkowym przewidzianym w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Sprawa dotyczyła skargi kasacyjnej J.K. od wyroku WSA w Lublinie w sprawie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych. Skarżąca twierdziła, że odsetki od odszkodowania powinny być zwolnione z podatku zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU.

Tematyka: NSA, odsetki, odszkodowanie, podatek dochodowy, zwolnienie, interpretacja, wyrok sądu, skarga kasacyjna

Odsetki za opóźnienie w wypłacie odszkodowania zasądzonego przez sąd nie są objęte zwolnieniem podatkowym przewidzianym w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Sprawa dotyczyła skargi kasacyjnej J.K. od wyroku WSA w Lublinie w sprawie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych. Skarżąca twierdziła, że odsetki od odszkodowania powinny być zwolnione z podatku zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU.

Odsetki za opóźnienie w wypłacie odszkodowania zasądzonego przez sąd nie są objęte zwolnieniem
podatkowym przewidzianym w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1509, dalej jako PDOFizU) – wyrok NSA z 24.7.2018 r., II FSK 17/18.
Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 24.7.2018 r. oddalił skargę kasacyjną J.K. (dalej jako skarżąca) od wyroku
WSA w Lublinie z 20.9.2017 r. (I SA/Lu 663/17) w sprawie ze skargi J.K. na interpretację indywidualną Dyrektora
Krajowej Informacji Skarbowej w Bielsku-Białej z 2.6.2017 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób
fizycznych.
Stan faktyczny
 Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w L. zasądzono na rzecz J.K. od Skarbu Państwa – Wojewody L. kwotę
X zł, wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od 31.8.2012 r. Podstawą prawną zasądzonego odszkodowania były
art. 4171 § 2 ustawy z 23.4.1964 r. – Kodeks Cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025, dalej jako: KC) i art. 160 § 1
ustawy z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2096, dalej jako: KPA).
Roszczenia odszkodowawcze wynikały z bezprawnego wywłaszczenia w 1974 r. nieruchomości będącej własnością
ojca skarżącej, po którym odziedziczyła spadek. Decyzją Wojewody stwierdzono, że decyzja wywłaszczeniowa
została wydana z naruszeniem prawa. Urząd Wojewódzki w L. dokonał wypłaty należności głównej oraz odsetek
ustawowych, naliczonych od 31.8.2012 r. Wypłacone odsetki sięgnęły kwoty niesymbolicznej, w związku z czym
urząd wydał skarżącej PIT-8C, gdzie wskazano zarówno odsetki od kwoty odszkodowania wynikającego z wyroku
sądowego, jak również przychód skarżącej z tego tytułu.
Wobec powyższego J.K. złożyła 6.4.2017 r. do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w Bielsku-Białej wniosek
o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób
fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania odsetek zasądzonych na jej rzecz wyrokiem sądu. Skarżąca we
wniosku pytała, czy odsetki te korzystają ze zwolnienia z PIT przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy
z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1509, dalej jako: PDOFizU).
Skarżąca twierdziła, że „zwolnienie od podatku otrzymanego odszkodowania wraz z kwotą odsetek wynika z art. 21
ust. 1 pkt 3b PDOFizU, zgodnie z którym wolne od podatku jest inne odszkodowanie lub zadośćuczynienie
otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku”. Odsetki od
odszkodowania, zdaniem J.K. należy zaliczyć do tego samego źródła przychodu, jakim jest odszkodowanie. Z tego
powodu zwolnienie na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU, zdaniem skarżącej, obejmuje też odsetki od
odszkodowania, wypłacone na podstawie wyroku sądowego. Ponadto w swojej ocenie skarżąca uznała, że
przyznane na mocy wyroku sądowego odsetki, stanowią dla niej odszkodowanie za zwlekanie przez Skarb Państwa
z zapłatą należnego świadczenia pieniężnego.
Stan prawny
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w Bielsku-Białej nie podzielił stanowiska J.K. i uznał, że otrzymane przez nią
w 2016 r. odsetki ustawowe od zasądzonego wyrokiem Sądu Okręgowego w L. odszkodowania z tytułu
wywłaszczenia nieruchomości gruntowej otrzymanej w spadku, nie podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego
od osób fizycznych, ponieważ zarówno przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b, jak i pozostałe przepisy PDOFizU, takiego
zwolnienia nie przewidują. W konsekwencji, według Dyrektora, odsetki od odszkodowania stanowią dla skarżącej
przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 PDOFizU, podlegający
opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych.
W uzasadnieniu swojej decyzji Dyrektor wskazał, że „okoliczność, że odsetki stanowią najczęściej swoistą
rekompensatę wynikającą z czasookresu jaki upłynął pomiędzy zaistnieniem zdarzeń skutkujących wypłatą
zadośćuczynienia, czy też odszkodowania, a skonkretyzowaniem obowiązku naprawienia szkody (krzywdy) w wyroku
sądu, nie jest wystarczająca do objęcia zwolnieniem z opodatkowania przedmiotowych odsetek, na podstawie
przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU. Zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko
wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne zwolnienie (konkretnie odnosi się do odsetek)”.
Ponadto Dyrektor, powołując się na art. 481 KC stanął na stanowisku, że „odsetki są świadczeniem ubocznym,
pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła
powstania długu głównego. Dlatego też nie można utożsamiać odsetek z odszkodowaniem, zadośćuczynieniem, czy
też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze




spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego i, jak
podkreślił, są skutkiem niewykonania zobowiązań”.
Na powyższą indywidualną interpretację podatkową skarżąca złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjny w Lublinie, który podzielił interpretację wydaną przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
w Bielsku-Białej i skargę oddalił. W uzasadnieniu WSA powołał się m.in. na uchwałę Naczelnego Sądu
Administracyjnego z 6.6.2016 r., II FPS 2/16, w której stwierdzono, że „odsetki za nieterminowe uiszczenie ceny za
zbyte akcje powinny zostać zaliczone do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw.
z art. 20 ust. 1 PDOFizU”. NSA wskazał w tej uchwale, że „po powstaniu odsetki stają się długiem samodzielnym,
niezależnym od długu głównego”. W związku z czym WSA w Lublinie uznał, że w omawianej sprawie, że odsetki za
opóźnienie wcale nie muszą "dziedziczyć" podatkowego statusu należności głównej - „powstają bowiem z mocy
ustawy, a nie czynności prawnej, a czynność prawna zobowiązująca do spełnienia świadczenia w określonym
terminie jest zdarzeniem jedynie pośrednio mającym wpływ na ich powstanie. Inna jest więc podstawa faktyczna
i prawna odsetek i należności głównej”.
W podsumowaniu WSA podkreślił, że zwolnienie z podatku, o jakim mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU „nie
obejmuje swym zakresem przedmiotowym odsetek ustawowych od zasądzonego wyrokiem sądu odszkodowania
z tytułu bezprawnego wywłaszczenia nieruchomości. Zwolnienia takiego nie można również wywieść z innych
przepisów ustawy. W konsekwencji organ podatkowy trafnie ocenił, że odsetki stanowią dla skarżącej przychód
z innych źródeł w rozumieniu art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 PDOFizU”.
 J.K. na powyższy wyrok WSA w Lublinie złożyła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA
skargę oddalił. NSA powtórzył argumentację WSA w Lublinie, podkreślając, że „przyznane skarżącej odsetki powinny
być zaliczone do przychodów z innych źródeł na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 PDOFizU.W katalogu przykładowych
przychodów, zaliczanych do tego źródła, zawartym w art. 20 ust. 1 PDOFizU, nie wymieniono wprawdzie odsetek, ale
jest to katalog otwarty, a wskazane w nim rodzaje przychodów są tylko niektórymi z przychodów zaliczanych do tego
źródła”.
Dr Jacek Matarewicz, lider Zespołu Postępowań w Kancelarii Ożóg Tomczykowski sp. z o.o.
Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie
faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 K.C.) jest więc
roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe. W tym sensie, rację należy przyznać organowi podatkowemu
domagającemu się zapłaty podatku od odsetek od odszkodowania, traktowanych jak przychód z innego źródła, gdyż
ustawa podatkowa nie przewiduje ich zwolnienia z opodatkowania. Na marginesie należy jednak wskazać, że ratio
legis wprowadzenia zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b ustawy o PIT sugeruje, że zwolnieniem należałoby objąć
również odsetki od wymienionych w tym przepisie odszkodowań, zwłaszcza z uwagi na akcesoryjny charakter tych
odsetek. Nie powstałyby one, gdyby dłużnik w terminie uregulował swoje zobowiązanie, w tym odszkodowawcze.
Należy więc postulować, niestety obecnie wyłącznie w ramach uwagi de lege ferenda, aby objąć zwolnieniem
rzeczone odsetki od odszkodowań.




II FSK 17/18







NSA w wyroku II FSK 17/18 potwierdził decyzję organu podatkowego, że odsetki od zasądzonego odszkodowania nie są objęte zwolnieniem podatkowym. Wyjaśniono, że odsetki stanowią odrębne źródło przychodu i nie kwalifikują się do zwolnienia zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU. Wniosek skarżącej o zwolnienie odsetek został ostatecznie odrzucony.