Opodatkowanie odsetek od kwoty odszkodowania lub zadośćuczynienia

Odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego nie podlegają zwolnieniu od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Sprawa dotyczyła otrzymania od pracodawcy odsetek od należności głównej po śmierci ojca, będących skutkiem niewykonania zobowiązań. Organ podatkowy uznał, że odsetki nie są opodatkowane na zasadach ogólnych, co potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny po uchyleniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu.

Tematyka: opodatkowanie, odsetki, odszkodowanie, zadośćuczynienie, podatek dochodowy, interpretacja podatkowa, Naczelny Sąd Administracyjny, Sąd Administracyjny, zwolnienia podatkowe, uchylenie wyroku

Odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego nie są ani właściwym odszkodowaniem, ani
zadośćuczynieniem, dlatego nie podlegają zwolnieniu od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b
ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.; dalej
jako: PDOFizU) – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
Stan faktyczny
K.J. we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wskazała, że A.J. - jej mąż uległ śmiertelnemu wypadkowi przy
pracy. W ugodzie sądowej pracodawca zobowiązał się do zapłaty na rzecz małoletniego syna małżonków J. kwoty
300 tys. zł z ustawowymi odsetkami w ramach zadośćuczynienia z tytułu krzywdy poniesionej na skutek śmierci ojca,
odszkodowania oraz skapitalizowanej renty wyrównawczej. Po wypłacie uzgodnionej kwoty pracodawca wystawił
PIT-8C dotyczący odsetek od należności głównej. W związku z tym K.J. zwróciła się o wyjaśnienie: Czy odsetki od
wyżej opisanej należności głównej, stanowiącej przychód nieopodatkowany, należy traktować jako źródło
nieopodatkowanego przychodu?
Zdaniem wnioskodawczyni, odsetki w wysokości ponad 102 tys. zł należy przypisać do tego samego źródła
przychodów co należność główną, a więc nie powinny być opodatkowane. Organ podatkowy uznał to stanowisko za
nieprawidłowe wyjaśniając, że odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego, są bowiem
skutkiem niewykonania zobowiązań. W rezultacie nie można ich utożsamiać z zadośćuczynieniem, czy też innym
świadczeniem. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub
zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej
ugodzie, w regulacji tej, jak również w innych przepisach PDOFizU ustawodawca nie zamieścił w katalogu zwolnień
odsetek przysługujących od wskazanych świadczeń. W rezultacie otrzymane przez syna K.J. odsetki od
zasądzonego zadośćuczynienia, odszkodowania oraz skapitalizowanej renty wyrównawczej stanowią przychód
z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych.
Stanowiska WSA i NSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną, stwierdził bowiem, że
w świetle art. 481 KC należy uznać, że odsetki za opóźnienie mają charakter akcesoryjny względem długu głównego
i dzielą jego los. W ocenie Sądu, prokonstytucyjna wykładnia art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU nakazuje przyjąć, że
zwolnieniem objęte są także odsetki od odszkodowania, zadośćuczynienia wypłaconego członkom rodzinny od
pracodawcy zmarłego. W świetle art. 2 i art. 71 ust. 1 Konstytucji RP pobieranie podatku dochodowego od osób
fizycznych od odsetek zasądzonych w istocie od niewypłaconego w terminie świadczenia przez pracodawcę z tytułu
zaistniałej krzywdy jest działaniem trudnym do zaakceptowania społecznie, albowiem w istocie obniża wysokość
realnie zasądzonej stronie rekompensaty. Zdaniem Sądu, burzy to przeciętne poczucie słuszności i racjonalności, jak
też nie urzeczywistnia zasady sprawiedliwości społecznej, postrzeganej również przez pryzmat szczególnej pomocy
niepełnej rodzinie.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i oddalił skargę. W uzasadnieniu podkreślono, że
w odniesieniu do regulacji wprowadzających ulgi i zwolnienia podatkowe zasadnicze znaczenia ma
wykładnia językowa, zatem przepisy takie powinny być rozumiane zgodnie z ich literalnym brzmieniem.
Oznacza to, że niedopuszczalne jest doszukiwanie się intencji ustawodawcy i stwarzanie na tej podstawie
norm wykraczających poza literalne i klarowne brzmienie przepisu. W art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU użyte
zostały pojęcia odszkodowania i zadośćuczynienia, które dotyczą zasadniczego świadczenia pieniężnego
związanego z naprawieniem szkody. W przepisie tym nie ma mowy o odsetkach od tych świadczeń.
W konsekwencji niedozwolonym zabiegiem interpretacyjnym byłoby przyjęcie, że zakres normowania art. 21
ust. 1 pkt 3b PDOFizU obejmuje oprócz świadczenia głównego także świadczenie uboczne, jakim są odsetki.
Sąd podkreślił, że interpretację taką potwierdza wykładnia systemowa wewnętrzna, uwzględniająca inne
przepisy PDOFizU dotyczące zwolnień podatkowych, w których wyraźnie wyodrębniono świadczenie
odsetkowe jako przedmiot zwolnienia podatkowego.
Wyrok NSA z 9.7.2019 r., II FSK 2012/17

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że odsetki za opóźnienie mają charakter akcesoryjny względem długu głównego i nie podlegają zwolnieniu podatkowemu. Wykładnia językowa przepisów podatkowych wskazuje, że zwolnienie dotyczy jedynie odszkodowań i zadośćuczynień, nie obejmując odsetków. Interpretacja przepisów podatkowych powinna opierać się na literalnym brzmieniu norm, bez poszukiwania intencji ustawodawcy.