Radca prawny nie może stosować 50% kosztów do sporządzanych opinii prawnych

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że radca prawny nie może stosować 50% kosztów do sporządzanych opinii prawnych, jeśli przeniesie autorskie prawa majątkowe do tych opinii. Sprawa dotyczyła rozliczenia wynagrodzenia za przeniesienie praw autorskich do opinii prawnych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Tematyka: radca prawny, opinie prawne, autorskie prawa majątkowe, podatek dochodowy, działalność gospodarcza, Naczelny Sąd Administracyjny, Wojewódzki Sąd Administracyjny, NSA, WSA, prawo autorskie

Jeżeli radca prawny, świadcząc pomoc prawną w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zawrze
z klientem umowę cywilnoprawną przenoszącą autorskie prawo majątkowe do sporządzonej opinii prawnej,
to przychód ten jest uzyskany z tytułu zawodowo wykonywanej pomocy prawnej, kwalifikowanej do
pozarolniczej działalności gospodarczej. Co oznacza, że do dochodów z tego tytułu nie mają zastosowania
50% koszty uzyskania tego przychodu – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
Stan faktyczny
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej J.P. wskazał, że jest radcą prawnym prowadzącym w ramach
działalności gospodarczej jednoosobową kancelarię, rozliczającym dochody z tej działalności tzw. podatkiem
liniowym. Świadczy on usługi prawne, w tym przygotowuje opinii prawne, które stanowią utwory w rozumieniu
prawa autorskiego, jednak ich sporządzanie i przekazywanie jest objęte ogólnymi postanowieniami umów
o współpracy zawieranych z kontrahentami. Wnioskodawca planuje w przyszłości, aby kwestie praw autorskich do
opinii powstających w ramach prowadzonej działalności gospodarczej były określone w odrębnych umowach
cywilnoprawnych. Będą to osobne umowy dla każdej opinii zawierane przez J.P. jako osobę fizyczną - twórcę danego
utworu.
Podatnik zwrócił się o wyjaśnienie: W jaki sposób należy rozliczyć dla celów podatku dochodowego od osób
fizycznych wynagrodzenie uzyskane przez niego za przeniesienie autorskich praw majątkowych do opinii?
Zdaniem J.P., wynagrodzenie z tego tytułu powinno być rozliczane dla celów podatku dochodowego od osób
fizycznych zgodnie z zasadami mającymi zastosowanie do przychodów ze źródła - kapitały pieniężne i prawa
majątkowe art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.: Dz.U. z 2018 r.
poz. 1509 ze zm.; dalej jako: PDOFizU) z uwzględnieniem sposobu ustalania kosztów uzyskania przychodów
określonym w art. 22 ust. 9 pkt 3 i ust 9a-10a PDOFizU.
Organ nie podzielił stanowiska podatnika. Jak wyjaśnił, obowiązki podatkowe zależą od okoliczności uzyskania
przychodów. W sytuacji, gdy wykonywanie działalności dokonywane jest przez podatnika w sposób ciągły
i zorganizowany, we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, w celu zarobkowym, wówczas posiada
znamiona pozarolniczej działalności gospodarczej. Zdaniem organu, co do zasady przychody winny być
przypisywane do tego ze źródeł, którego opis w sposób bardziej szczegółowy odpowiada sposobowi jego powstania,
chyba że ustawa nakazuje expressis verbis zaliczenie ich do przychodów z innego źródła. Okoliczność, że prawa
majątkowe zostały wymienione w odrębnym źródle przychodów nie oznacza, że przychody z tych praw osiągane
przez przedsiębiorcę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, nie mogą stanowić przychodów
z działalności gospodarczej. Wybór przez podatnika sposobu realizacji swojej działalności twórczej poprzez
prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej eliminuje możliwość stosowania 50% kosztów uzyskania
przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 9 PDOFizU.
J.P. w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie dowodził, że przychody ze zbycia praw
autorskich są przychodami z praw majątkowych nawet, jeżeli same opinie prawne będące przedmiotem sporu
powstają w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. W konsekwencji koszty uzyskania tych
przychodów mogą zostać ustalone zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 22 ust. 9 pkt 3 PDOFizU. W jego ocenie,
z definicji (pozarolniczej) działalności gospodarczej zawartej w art. 5a pkt 6 PDOFizU wynika, że dany przychód
może zostać zaklasyfikowany jako przychód z działalności gospodarczej dopiero wówczas, kiedy nie zostanie
zaliczony do innego źródła przychodu.
Stanowiska WSA i NSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę. W ocenie Sądu, z działalnością gospodarcza, na
potrzeby rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych, mamy do czynienia wówczas, gdy podatnik prowadzi
działalność wymienioną w art. 5a pkt 6 PDOFizU, spełniającą wszystkie przesłanki wymienione w tym przepisie,
łącznie z tym, że przychód uzyskany z tej działalności nie zalicza się do przychodów ze źródeł wymienionych w art.
10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 PDOFizU. Sąd uznał, że uzyskiwany przez skarżącego przychód nie zalicza się do źródła
przychodów – kapitały pieniężne i prawa majątkowe, wymienionego w art. 10 ust. 1 pkt 7 PDOFizU. Wynika to
z faktu, że J.P. uzyskuje ten przychód, z tytułu świadczenia pomocy prawnej, świadczonej w ramach prowadzonej
jednoosobowej działalności gospodarczej. Z art. 4 i 6 ustawy z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (t.j.: Dz.U. z 2018 r.
poz. 2115 ze zm., dalej: RadPrU), wynika, że przedmiotem wykonywania zawodu radcy prawnego jest świadczenie

pomocy prawnej, która może polegać, m.in. na sporządzaniu opinii prawnych. Z punktu widzenia wykonywania
zawodu radcy prawnego, nie jest istotny sposób zbycia sporządzonej opinii prawnej poprzez przeniesienie prawa
autorskiego do tej opinii. Skarżący nadal świadczy pomoc prawną, która polega m.in. na sporządzaniu opinii
prawnych i robi to w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną podatnika. W uzasadnieniu wyroku wskazał, że
radca prawny może wykonywać zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej,
w kancelarii radcy prawnego oraz w spółkach wymienionych w art. 8 RadPrU. Decydując się na prowadzenie
działalności w formie działalności gospodarczej radca prawny musi liczyć się z tym, że wszelkie przychody
osiągane z tytułu wykonywania zawodu będą kwalifikowane do źródła – pozarolnicza działalność
gospodarcza. To zaś, w związku z brzmieniem art. 22 ust 12 PDOFizU, zgodnie z którym do przychodów,
o których mowa w art. 14 PDOFizU, nie mają zastosowania koszty uzyskania przychodów określone w ust. 9,
wyklucza możliwość zastosowania stawki 50 % kosztów uzyskania tego przychodu na zasadach
uregulowanych w art. art. 22 ust. 9 PDOFizU. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego działalność
radcy prawnego który wykonuje zawód m.in. sporządzając opinie prawne jest świadczeniem pomocy prawnej
a nie działalnością twórczą.
Wyrok NSA z 9.7.2019 r., II FSK 2521/17

Wojewódzki Sąd Administracyjny oraz Naczelny Sąd Administracyjny potwierdziły, że przychody z działalności radcy prawnego, w tym sporządzanie opinii prawnych, kwalifikują się jako przychody z działalności gospodarczej. Z tego powodu nie mogą być stosowane 50% koszty uzyskania przychodów. Wyrok NSA potwierdził, że działalność radcy prawnego to świadczenie pomocy prawnej, a nie działalność twórcza.