Zbycie prawa majątkowego w postaci prawa do świadczeń z tytułu wierzytelności

Prawo do świadczeń z tytułu wierzytelności jest prawem majątkowym, którego zbycie generuje przychód w dniu zawarcia umowy, a nie w momencie spłaty należności. Sprawa dotyczy planowanej transakcji między spółką 'M.' S.A. a Funduszem Sekurytyzacyjnym, która ma polegać na nabyciu przez Fundusz praw do przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności. W toku postępowania analizowane są skutki podatkowe dla spółki 'M.' S.A. związane z otrzymaniem kwoty wynikającej z realizacji zobowiązania i nabyciem przez Fundusz praw do przepływów pieniężnych.

Tematyka: prawo majątkowe, wierzytelności, zbycie praw majątkowych, Fundusz Sekurytyzacyjny, skutki podatkowe, Naczelny Sąd Administracyjny

Prawo do świadczeń z tytułu wierzytelności jest prawem majątkowym, zatem przychód z jego zbycia
powstaje w dniu zawarcia umowy, a nie w momencie spłaty tych należności – wynika z wyroku Naczelnego
Sądu Administracyjnego.
Stan faktyczny
„M.” S.A. wniosła o wydanie interpretacji indywidualnej. We wniosku wskazała, że w ramach prowadzonej
działalności gospodarczej posiada bezsporne i nieprzedawnione wierzytelności wynikające z zawartych
z kontrahentami umów handlowych, które wykazuje jako przychód należny na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy
z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 865 ze zm.; dalej jako: PDOPrU).
„M.” S.A. planuje zawrzeć z Funduszem Sekurytyzacyjnym umowę, na podstawie której nabędzie on prawo do
świadczeń z tytułu wierzytelności w zamian za zobowiązanie do przekazania kwoty odpowiadającej kwocie
nominalnej wierzytelności z potrąceniem prowizji. W ramach umowy nie dojdzie do cesji wierzytelności, nadal to „M.”
S.A. będzie posiadała tytuł prawny do dochodzenia wierzytelności. Fundusz nabędzie prawa do przyszłych
przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności obejmujących zarówno kwoty główne, jak i odsetki za opóźnienie oraz
będzie ponosił ryzyko związane z niespłacaniem przez dłużników należności.
W związku z powyższym zadano następujące pytanie: Jakie skutki podatkowe powstają dla „M.” S.A. z tytułu
otrzymanej kwoty wynikającej z realizacji przez Fundusz zobowiązania i nabycia przez Fundusz prawa do
przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności?
Podatnik uznał, że powinna wykazać przychód podatkowy w wysokości otrzymanej od Funduszu kwoty zobowiązania
oraz powiązany bezpośrednio z tym przychodem koszt odpowiadający wartości uprzednio rozpoznanego przychodu
podatkowego z wierzytelności. W ocenie spółki, kwota otrzymana od Funduszu za prawo do świadczeń wynikających
z wierzytelności stanowi przychód ze zbycia praw majątkowych. Spółka stwierdziła też, że o możliwości rozpoznania
kosztu w przypadku zbycia praw majątkowych z wierzytelności świadczy pośrednio treść art. 16 ust. 1 pkt 39
PDOPrU, który wyłącza z kosztów podatkowych stratę na zbyciu wierzytelności, o ile nie były uprzednio wykazane
jako przychód podatkowy. Zatem a contrario, jeśli dojdzie do zbycia prawa z tej wierzytelności, a wierzytelność
została zaliczona do przychodów podatkowych, możliwe jest rozpoznanie kosztów uzyskania przychodów w całości.
Organ interpretacyjny stwierdził, że otrzymana kwota od Funduszu stanowi dla „M.” S.A. przychód podatkowy,
o którym mowa w art. 12 ust. 3 PDOPrU. Organ stwierdził jednak, że skoro zawarcie umowy nie skutkuje cesją
wierzytelności, to zgodnie z art. 12 ust. 3e PDOPrU spółka powinna rozpoznać przychód podatkowy z tytułu kwoty
płatności od Funduszu na zasadzie kasowej, czyli w dniu otrzymania płatności. W ocenie organu, zbycie prawa do
przepływów pieniężnych nie może być traktowane jako zbycie prawa majątkowego jakim jest wierzytelność.
W konsekwencji, koszt uzyskania przychodów będą stanowić kwoty inkasowane od dłużników i przekazywane na
rzecz Funduszu, jako wydatki faktycznie poniesione przez „M.” S.A.
Z uzasadnień sądów
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uchylił zaskarżoną interpretację. Sąd podzielił stanowisko skarżącej, że
prawo do świadczeń z wierzytelności mające być przedmiotem jej umowy z Funduszem jest prawem majątkowym.
O zaliczeniu danego prawa do kategorii prawa majątkowego rozstrzygają łącznie dwie przesłanki, to czy dane
prawo może być przedmiotem obrotu, czy jest więc zbywalne oraz czy posiada ono dającą się określić
wartość majątkową (zob. wyrok NSA z 20.6.2006 r., II FSK 839/05). W ocenie Sądu, prawo do świadczeń z tytułu
wierzytelności charakteryzuje się takimi cechami. Dopuszczalność zawarcia umowy przewiduje art. 183 ust. 4 ustawy
z 27.5.2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j.: Dz.U.
z 2018 r. poz. 1355 ze zm.), wynika ona również z zasady swobody umów. Spółka za zbycie prawa otrzyma
wynagrodzenie od Funduszu w wysokości nominalnej wartości wierzytelności, zaś nabywca tego prawa w wyniku
jego wykonania uzyska środki pieniężne od dłużników spółki. W ocenie Sądu, zbycie prawa majątkowego
w rozumieniu art. 12 ust. 3a PDOPrU nie zostało ograniczone wyłącznie do zbycia wierzytelności poprzez jej
cesje. W rezultacie momentem powstania przychodu będzie dzień zbycia prawa do świadczeń z tytułu
wierzytelności nie później jednak niż dzień wystawienia faktury lub uregulowania należności.
W ocenie sądu organ nie wywiązał się z nałożonego na niego obowiązku oceny stanowiska wnioskodawcy wraz
z uzasadnieniem prawnym tej oceny w odniesieniu do zagadnienia związanego z kosztami uzyskania przychodów,
jak również wyrażając w jego ocenie prawidłowe stanowisko nie przedstawił jego uzasadnienia prawnego. Brak

wyjaśnienia, dlaczego w konkretnej sprawie nie mogą być zaakceptowane poglądy strony, oceniono jako naruszenie
zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. Sąd podkreślił, że nie jest
uprawniony do zastępowania organu a zatem nie może sam dokonywać oceny stanowiska strony. Organ będzie więc
musiał ponownie rozpatrzeć wniosek o wydanie interpretacji.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalając skargę kasacyjną organu wyjaśnił, że prawo do świadczeń z tytułu
wierzytelności spełnia przesłanki uznania za prawo majątkowe.Nie tylko posiada dającą się określić wartość
majątkową, ale może być przedmiotem obrotu.Nie można więc twierdzić, że moment powstania przychodu
określa się zgodnie z art. 12 ust. 3e PDOPrU.
Wyrok NSA z 22.8.2019 r., II FSK 3299/17

Wydany wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego potwierdza, że prawo do świadczeń z tytułu wierzytelności stanowi prawo majątkowe, a jego zbycie generuje przychód podatkowy. Sąd stwierdził, że organ interpretacyjny nie prawidłowo ocenił zagadnienie związane z kosztami uzyskania przychodów, co wymaga ponownego rozpatrzenia wniosku o interpretację. W rezultacie spółka 'M.' S.A. będzie musiała ponownie rozważyć kwestię rozpoznania kosztów uzyskania przychodów.