Przesłanki zmiany decyzji ostatecznej na niekorzyść podatnika podatku od nieruchomości
Organ podatkowy, chcąc zmienić decyzję ostateczną na niekorzyść podatnika, musi legitymować się wyraźną podstawą prawną. Artykuł omawia przypadek zmiany decyzji wymiarowej związanej z podatkiem od nieruchomości dotyczącej budynku zabytkowego, który stracił status konserwowanej nieruchomości. Sprawa ta podkreśla istotę trwałości decyzji ostatecznych oraz konieczność zachowania zasady ne bis in idem.
Tematyka: podatek od nieruchomości, decyzja ostateczna, zmiana decyzji, zasada trwałości decyzji, ne bis in idem, organ podatkowy, zabytek, konserwacja zabytków, wyrok sądu
Organ podatkowy, chcąc zmienić decyzję ostateczną na niekorzyść podatnika, musi legitymować się wyraźną podstawą prawną. Artykuł omawia przypadek zmiany decyzji wymiarowej związanej z podatkiem od nieruchomości dotyczącej budynku zabytkowego, który stracił status konserwowanej nieruchomości. Sprawa ta podkreśla istotę trwałości decyzji ostatecznych oraz konieczność zachowania zasady ne bis in idem.
Organ podatkowy, chcąc zmienić decyzję ostateczną na niekorzyść podatnika, musi legitymować się wyraźną podstawą prawną. Stan faktyczny Podatnik jest użytkownikiem wieczystym gruntu i właścicielem położonego na nim budynku. Z tego tytułu jest więc podatnikiem podatku od tych nieruchomości. Budynek jest zabytkiem, w związku z czym podatnik korzystał ze zwolnienia od podatku. Zwolnienie to zostało uwzględnione w decyzji wymiarowej, która, jako decyzja ostateczna, została doręczona podatnikowi w dniu 12.2.2015 r. Siedem dni później, czyli 19.2.2015 r. organ właściwy w sprawach konserwacji zabytków przeprowadził kontrolę i stwierdził protokolarnie, że budynek nie jest konserwowany i utrzymywany zgodnie z przepisami o ochronie zabytków. W szczególności zawalił się strop części budynku, nastąpiło zawilgocenie i przegnicie drewnianych belek stropowych i rozszczelnienie pokrycia dachowego. W tym stanie rzeczy organ podatkowy zmienił decyzję wymiarową i podwyższył zobowiązanie podatkowe na skutek odmowy zastosowania zwolnienia z podatku budynku zabytkowego. Podatnik zaskarżył zmienioną decyzję, twierdząc, że organ nie miał prawa do zmiany wydanej już decyzji ostatecznej. Stan prawny Budynki wpisane do rejestru zabytków korzystają ze zwolnienia z podatku od nieruchomości, ale pod warunkiem ich utrzymania i konserwacji zgodnie z przepisami o ochronie zabytków (art. 7 ust. 1 pkt 6 PodLokU). Zmiana decyzji ostatecznej, czyli takiej, od której nie przysługuje już odwołanie, możliwa jest tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie (zasada trwałości decyzji ostatecznych - art. 128 OrdPU). Jeden z takich przypadków określony jest w art. 254 § 1 OrdPU. Przepis ten pozwala na zmianę decyzji wymiarowej, "jeżeli po jej doręczeniu nastąpiła zmiana okoliczności faktycznych mających wpływ na ustalenie lub określenie wysokości zobowiązania". Ten właśnie przepis stanowił podstawę zmiany decyzji w opisywanej sprawie. Stanowisko WSA w Łodzi Sąd zgodził się z podatnikiem, że stwierdzony przez organ konserwatorski zły stan dachu budynku na pewno nie powstał akurat w ciągu tygodnia między doręczeniem pierwotnej decyzji a przeprowadzeniem kontroli konserwatorskiej. Tak więc stan ten musiał istnieć w chwili doręczenia podatnikowi decyzji pierwotnej. Nie jest więc tak, że zmiana okoliczności uprawniająca do zmiany decyzji nastąpiła po doręczeniu decyzji. A skoro tak, to organ nie miał prawa zmieniać decyzji w oparciu o art. 254 OrdPU. Przy stosowaniu tego przepisu nie jest bowiem istotne kiedy okoliczności ujawniono, lecz kiedy one wystąpiły. Akceptacja postępowania, jakie organ zaprezentował w niniejszej sprawie, mogłaby doprowadzić do kuriozalnych sytuacji, polegających na tym, że organ w każdym wypadku mógłby po doręczeniu stronie decyzji ostatecznej ujawnić okoliczności już istniejące w dacie doręczenia decyzji i na tej podstawie dokonać zmiany decyzji ostatecznej. Rozstrzygnięcie sądu jest oczywiście trafne. Jakże słusznie sąd wskazał, że takie postępowanie organów podatkowych może prowadzić do efektów przypominających wręcz sytuacje znane z prozy Franza Kafki. Organ nie może dowolnie zmieniać decyzji. Obowiązuje bowiem zakaz dwukrotnego orzekania w tej samej sprawie (ne bis in idem) i jego konsekwencja - zasada trwałości decyzji ostatecznych. Ilekroć więc podatnik otrzyma decyzję wymiarową, a organ potem decyzję tę zmienia na niekorzyść podatnika, pierwszym krokiem powinno być sprawdzenie, czy organ miał ku temu wyraźną podstawę prawną. Warto dodać, że zasada trwałości decyzji ostatecznych jest bronią obosieczną, bo jak najbardziej występują sytuacje, w których to podatnik chciałby zmienić ostateczną decyzję na swoją korzyść. Również on musi znaleźć wyraźną ku temu podstawę prawną. Wyrok WSA w Łodzi z 7.8.2019 r., I SA/Łd 283/19
Wyrok WSA w Łodzi potwierdził, że organ podatkowy nie miał podstawy prawnej do zmiany decyzji wymiarowej na niekorzyść podatnika. Sąd wskazał na konieczność przestrzegania zasady trwałości decyzji ostatecznych oraz unikania sytuacji kuriozalnych, prowadzących do nadużyć w postępowaniu podatkowym.