Dochód marynarzy wolny od PIT

W dniu 2.9.2019 r. została przekazana do podpisu prezydenta ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która wprowadza zwolnienie od PIT dla dochodów marynarzy pływających pod banderą państw członkowskich UE i EOG. Ustawa wprowadza nowe kryteria uzyskania ulgi podatkowej oraz określa okresy zatrudnienia marynarzy. Porównuje obecne przepisy z proponowanymi zmianami, które mają na celu usunięcie dyskryminacji i dostosowanie do standardów unijnych.

Tematyka: dochód marynarzy, zwolnienie od PIT, bandera statku, okres zatrudnienia, unijne standardy, ulga podatkowa, obowiązek podatkowy, pomoc publiczna

W dniu 2.9.2019 r. została przekazana do podpisu prezydenta ustawa z 9.8.2019r. o zmianie ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych (druk sejmowy nr 3551; dalej jako: PDOFizU19), w zakresie objęcia
zwolnieniem podatkowym dochodów marynarzy. Jest ona przejawem wykonania prawa UE i odpowiedzią na
stanowisko Komisji Europejskiej przedstawione w postępowaniu w sprawie notyfikacji środka pomocowego
dla armatorów statków morskich.
• Ustawa zakłada zwolnienie od PIT dochodów marynarzy pływających pod banderą państw członkowskich UE oraz
EOG.
• Wymogiem do ubiegania się o ulgę jest przedłożenie fiskusowi zaświadczenia o okresie zatrudnienia.
• Celem zabezpieczenia interesów marynarzy i zapewnienia im stabilności finansowej, ustawa wprowadza katalog
okresów, które choć wyłączają faktyczne przebywanie marynarzy na statku z przyczyn od nich niezależnych,
stanowią o ich rzeczywistym okresie zatrudnienia.
Porównanie obowiązujących regulacji z proponowanymi zmianami
W obecnym stanie prawnym, zwolnieniem od PIT objęte są dochody marynarzy, którzy łącznie spełniają kryteria: są
osobami posiadającymi kwalifikacje zawodowe, bądź innymi zatrudnionymi na statku, z wyjątkiem tych, którzy
okazjonalnie wykonują na statku pracę niezwiązaną z żeglugą morską; ponadto są obywatelami państwa
członkowskiego UE lub państwa należącego do EOG i co stało się punktem zapalnym do nadania biegu projektowi
nowelizacji – dotyczą wyłącznie tych pracujących na statkach polskiej przynależności. W opinii Komisji Europejskiej
przepis ten należy rozszerzyć z uwagi na jego dyskryminujący charakter. Fakt działania podszytego nierównym
traktowaniem stwierdza się tym bardziej, że w porządkach prawnych innych państw członkowskich funkcjonują
zwolnienia podatkowe traktujące wszystkich marynarzy przynależących do statków różnej narodowości w sposób
jednakowy.
W odpowiedzi, w polskim projekcie rządowym przyjęto zgłoszone uwagi – proponuje się odtąd uprzywilejowanie
dochodów marynarzy pływających na statkach afiszujących się banderą państw UE i EOG także. Warunkiem
uzyskania zwolnienia jest jednoczesne świadczenie pracy na statkach morskich służących do przewozu
ładunku lub pasażerów w żegludze międzynarodowej przez okres co najmniej 183 dni w roku podatkowym -
a więc przez połowę roku kalendarzowego – ta cześć zapisu pozostała w niezmienionej formie. Ponadto
uwzględnia ona wyjątki - podobnie jak w obowiązującej ustawie - z ulgi wyłączeni są marynarze zatrudnieni
na:
- holownikach, na których mniej niż 50% czasu pracy faktycznie wykonywanej przez holownik w ciągu roku stanowił
przewóz ładunku lub pasażerów drogą morską;
- pogłębiarkach, na których mniej niż 50% czasu pracy faktycznie wykonywanej przez pogłębiarkę w ciągu roku
stanowił przewóz wydobytego materiału drogą morską – ci nie korzystają
z odpowiednich odliczeń w zeznaniu podatkowym.

Nieograniczony obowiązek podatkowy
Co kluczowe, w świetle polskiego prawa dochody marynarzy co do zasady podlegają pod art. 3 ustawy z 5.7.2019 r.
o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.; dalej jako: PDOFizU), a zatem
oznaczają stosowanie względem nich nieograniczonego obowiązku podatkowego. O ile mają oni miejsce
zamieszkania na terytorium RP, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na
miejsce położenia ich źródeł. Aby zobrazować powyższą sytuację warto wskazać marynarzy, którzy większą część
w roku przebywają poza granicami RP i poza nią osiągają swoje przychody. Jeśli jednak ich rodziny pozostawione są
w kraju, to świadectwo tego, że koncentracja ich interesów osobistych wiąże się z RP – kazus ten należy wobec tego
oceniać przez pryzmat art. 3 ust. 1a pkt 1 PDOFizU.
Przyjęta nowelizacja w żaden sposób nie oddziałuje na powyższą regulację – nie ma wpływu na jej zakres
przedmiotowy. Znaczenie nowego przepisu – zwolnienia z podatku dochodowego odnosi się zatem wyłącznie do tych
marynarzy, mających miejsce zamieszkania na terytorium RP, pracujących na statkach podnoszących banderę
państwa członkowskiego UE lub EOG. Reakcja UE w sprawie stosowania środków pomocowych dla armatorów
statków morskich (tj. właścicieli statku albo zarządzających statkiem, agentów lub czarterujących statek bez załogi,
którzy przejęli od właścicieli statku odpowiedzialność za jego eksploatację oraz obowiązki armatorów i ponoszą
wyłączną odpowiedzialność z tego tytułu), jest konsekwencją zauważonej powszechnej praktyki -

przerejestrowywania statków z rejestrów narodowych państw UE do rejestrów państw, które prowadzą aktywną
politykę podatkową w zakresie zwolnień podatkowych dla armatorów i marynarzy (tzw. wygodne bandery).
Polski ustawodawca poprzez nadanie nowego brzmienia art. 21 w ust. 1 w pkt 23c PDOFizU postanowił zatem
sprostać dwóm zadaniom – dostosować polskie regulacje do standardów unijnych, a także spropagować inicjatywę
przeflagowywania statków przez armatorów spod bander, które gwarantują marynarzom zwolnienia podatkowe, pod
banderę polską.
Nieopodatkowany dochód z pracy na statku – jaki okres zatrudnienia uwzględniać ?
W ustawie sprecyzowano czas pracy na statku, który miałby być kwalifikowany jako okres zatrudnienia. Oprócz
faktycznej pracy na morzu, proponuje się, aby w okres ten wchodziły również takie sytuacje, które są
niezależne od marynarzy, jak zatonięcie, zaginięcie, utrata statku czy zdarzenia, jak choroba, które są z nią
bezpośrednio skorelowane, są jej naturalną konsekwencją. Wówczas okres pobierania zasiłku chorobowego czy
okres niezdolności do pracy z tytułu wypadku są częścią składową wchodzącą w poczet wymagalnego minimalnego
pułapu pracy na potrzeby ustawy podatkowej – 183 dni. Podobnie czas szkoleń, dzięki któremu możliwe jest nabycie
niezbędnych kwalifikacji do wykonywania zawodu marynarza, bądź te, na które marynarz uzyskał skierowanie przez
armatora, wymogiem nałożonym przez odrębne przepisy. Podróż do miejsca rozpoczęcia pracy na statku, jak i jej
zakończenia, a także inne stwierdzone dokumentem armatora, wyszczególnione w art. 1 pkt. 1 lit. b PDOFizU
stanowią przewidziany przez legislatora zamknięty katalog okoliczności branych pod uwagę przy rozliczeniach
podatku.
Wymóg zaświadczenia
By można było skorzystać z ulgi, urzędowi skarbowemu należałoby przedłożyć zaświadczenie stwierdzające fakt
wykonywania pracy na statku. Dokument ten wydaje armator lub agencja zatrudnienia, która z racji pozostawania
ścisłym kontakcie z armatorami, jest w posiadaniu wszelkich informacji dotyczących rzeczywistej długości okresu
pracy na statku morskim marynarzy zatrudnianych za ich pośrednictwem. Ponadto, zaświadczenie zawierać
musiałoby dane o banderze statku, na którym pracował podatnik.
Obowiązywanie
Proponuje się, by przepisy nowelizacji były stosowane do dochodów uzyskanych począwszy od roku, w którym
Komisja Europejska wydała pozytywną decyzję o zgodności pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym
i obowiązywały w okresie jej obowiązywania.

Nowelizacja ustawy nie wpływa na ogólny obowiązek podatkowy marynarzy, którzy mają miejsce zamieszkania na terytorium RP. Zmiany dotyczą głównie zwolnienia z podatku dla marynarzy pracujących na statkach pod banderą UE i EOG. Przepisy mają zastosowanie od roku, w którym Komisja Europejska zaakceptuje pomoc publiczną, i obowiązują przez określony czas.